Qarşıdurmanın artmasının iki versiyası

“Crocus Hall City”də baş verən dəhşətli terror hücumundan sonra ABŞ və Rusiya arasında dərinləşən çatları vurğulayan casusluq və ittihamlarla bağlı narahatedici səhifə açılır. Ağ Ev və Kreml təkzibedilməz dəlil hesab etdikləri hadisələrlə bağlı öz versiyalarını irəli sürür və bununla da qarşılıqlı inamsızlıq və gərginlik mühitini gücləndirirlər.

Narrativlərin qarşıdurması və həqiqət axtarışı

22 mart faciəsindən bəri Birləşmiş Ştatlar hücumun köklərinin Əfqanıstanda yerləşən bədnam terror təşkilatı “İslam Dövləti-Xorasan” (İD-X) ilə bağlı olduğunu iddia etməkdə israrlı idi. Bu mövqe terrorçuların hücuma görə məsuliyyəti göstərən  işarə barmağı ilə simvolik jestlər etdiyi  (Allah Böyükdür) anonim videolar və fotoşəkillərlə dəstəklənir. Terrorçuların motivasiyası, deyilənə görə, maliyyə deyil, ideolojidir - Əfqanıstan, Suriya və Çeçenistan kimi müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi bölgələrdə Rusiyanın hərəkətlərinə cavabdır.

Əksinə, Kreml lap əvvəldən alternativ bir nəzəriyyə irəli sürərək, hücumun izlərinin Ukraynaya aparacağını iddia edir. Bu versiya şənbə günü hücumdan sonra gücləndi, onda Rusiya hakimiyyəti Bryansk meşələrində ələ keçirilən terrorda şübhəli bilinən şəxslərin cüzi bir məbləğ qarşılığında qətliamda iştirakını göstərən qısa video çarxlar yayımladı.

Xəbərdarlıqlar və cavablar

Baş verən hadisələr hücumdan əvvəlki kritik həftələrə işıq salır. ABŞ-ın Moskvadakı səfirliyi martın 7-də insanların çox toplaşdığı yerləri hədəfə alan potensial ekstremist fəaliyyətlə bağlı açıq şəkildə xəbərdarlıq edib ki, bu xəbərdarlıq indi peyğəmbərlik kimi görünür. Bu xəbərdarlıqlara və hətta Rusiya təhlükəsizlik qüvvələrinin qabaqlayıcı hərəkətlərinə dair sübutlara baxmayaraq, Moskvanın sonrakı hərəkətsizliyi suallar doğurur. ABŞ Moskvanı öz kanalları ilə gözlənilən terror aktları ilə bağlı xəbərdar etdiyini bildirsə də, bu cür məlumatların ötürüldüyü vaxtı göstərməyib. Lakin Rusiya təhlükəsizlik rəsmilərinin hərəkətləri məlumatın ABŞ səfirliyinin açıqladığı bəyanatdan xeyli əvvəl ötürüldüyünü deməyə əsas verir.

Dövlətə məxsus “RİA Novosti” agentliyi martın 3-də İnquşetiyanın Karabulak qəsəbəsində keçirilən antiterror əməliyyatı zamanı 6 İŞİD üzvünün öldürüldüyünü bildirib; martın 7-də o, təhlükəsizlik xidmətlərinin Kaluqa vilayətində qadağan edilmiş “Vilayət Xorasan” təşkilatının üzvlərinin Moskvada sinaqoqa hücum planlaşdıran hücrəsini aşkar edərək “zərərsizləşdirdiyini” bildirdi; martın 20-də isə İŞİD yaraqlı qruplaşmasının komandirinin saxlanıldığı barədə məlumat yayılıb. “Krokus” faciəsindən iki gün əvvəl təkrar publik xəbərdarlıq edildi. Bununla belə, Moskvanın niyə qabaqlayıcı tədbirləri daha da inkişaf etdirmədiyi qaranlıq olaraq qalır. “Krokus” hücumundan üç gün əvvəl prezident Vladimir Putin Qərbi terror isterikasını qızışdırmaqda ittiham etdi. TASS-ın məlumatına görə, Rusiya prezidenti martın 19-da bildirib ki, “bir sıra rəsmi Qərb strukturlarının Rusiyada terror aktlarının mümkünlüyü ilə bağlı son təxribat xarakterli bəyanatlarının” məqsədi Rusiya cəmiyyətinə zərər verməkdir. Terror aktından bir neçə gün qabaq Putinin terror təhlükəsi ilə bağlı xəbərdarlığı Qərbin isteriyası hesab edərək qəbul etməməsi Rusiyanın cavab reaksiya strategiyasını çətinləşdirir.

Nəticələr və eskalasiya

“Krokus” hücumundan sonra Rusiya Təhlükəsizlik Şurası sədrinin müavini Dmitri Medvedevin terrorçularla Ukrayna rəsmiləri arasında hər hansı əlaqə aşkar edilərsə, sərt cavab tədbirləri görməyə dair operativ bəyanatı Rusiyanın terrorizmlə mübarizədəki mövqeyinin acınacaqlı mənzərəsini yaradır və bu, Rusiyanın terrorizmlə mübarizədəki mövqeyini pisləşdirir, hüquqi prosesi gücün lehinə rədd edən kompromissiz yanaşmanı nəzərdə tutur.

“Terrorçular ancaq cavab terrorunu başa düşürlər. Əgər gücə qarşı güclə, ölümlərə qarşı terrorçuların total edamları və onların ailələrinə qarşı repressiyalarla çıxılmasa, heç bir məhkəmə və ya istintaq kömək etməyəcək”, - deyə Medvedev “Telegram” kanalında yazıb.

Bu ritorika Rusiya mediasının Ukrayna ilə əlaqələri vurğulamaqda davam etməsi ilə yanaşı, diqqəti hücumun qarşısının alınmasında mümkün uğursuzluqlardan yayındırmaqla yanaşı, həm də Ukraynaya qarşı növbəti hərbi təcavüzə və Rusiyanın özündə repressiyalara bəraət qazandırır.  

“Krokus”a əvvəlki terror hücumu və Rusiya hərbçilərinin sonrakı hərəkətləri, o cümlədən Kiyevə, Lvova və kritik infrastruktura yenidən kütləvi raket hücumları davam edən münaqişənin kəskinləşməsindən xəbər verir və “Krokus” hücumundan Rusiya cəmiyyətini yüksək döyüş hazırlığına qaldırmaq üçün istifadə oluna biləcəyini göstərir.

Təhlil və nəticələr

“Crocus Hall City”yə hücumu əhatə edən ziddiyyətli versiyalar həqiqətin daha geniş strateji hədəflərin qurbanı olduğu müasir geosiyasi münaqişələrin mürəkkəbliyini təcəssüm etdirir. Bu ziddiyyətli versiyalar  gələcək təcavüz üçün katalizator rolunu oynayır və Qərblə Rusiya arasında uçurumu dərinləşdirir. Onların arasında Ukrayna uğrunda döyüşün yüksələn xətt üzrə inkişaf etdiyi şəraitdə “Krokus”da baş verən hadisələrin iki variantı bir-biri ilə rəqabətə davam edəcək və Ukrayna müharibəsinin alovunu daha da gücləndirəcək.