Eurovision və Azərbaycan mədəniyyəti: fərqli yollar

“Eurovision” mahnı müsabiqəsinin parlaq xaosunda Azərbaycanın Fahree - İlkin Dövlətov dueti tamaşaçıların rəğbətini qazanması ilə deyil, “Eurovision”un üstünlük təşkil edən üslubundan xeyli fərqlənməsi ilə diqqət çəkib. Mayın 8-nə keçən gecə onların çıxışı TuraLTuranX brothers qrupunun keçən ilki nəticəsini təkrarlayaraq, onları finala çıxarmayıb. Hər iki halda Azərbaycan nümayəndələri on ikinci çıxış ediblər və səhnədə təmkinli davranış nümayiş etdiriblər, bu da “Eurovision”da çox vaxt rast gəlinən parlaq çıxışlardan fərqlənib.

Keçən il olduğu kimi, bu il də azərbaycanlı iştirakçılar müsabiqənin ekssentriklik, epataj və hədsiz hiss yükləmə tendensiyasından yayınıblar. Çox vaxt əyləncənin musiqini kölgədə qoyduğu bu müsabiqədə duetin orta əsrlər cəngavərinin geyimini xatırladan kostyumları seçməsi mədəni uçurumu aradan qaldıra bilməyib. Bu üslub uyğunsuzluğu Avropa pop mədəniyyətinin sürətli təkamülündə anarxonizm kimi görünən azərbaycanlı iştirakçılar üçün daimi mövzuya çevrilib.

Bu yaxınlarda peşəkar münsiflər heyətinin səsvermə prosesindən kənarlaşdırılması Azərbaycanın şansını daha da çətinləşdirib. İndi müsabiqənin nəticələri tamamilə bir qada olaraq coğrafi qonşularına və ya böyük diasporası olan ölkələrə üstünlük verən tamaşaçıların SMS səsverməsindən asılıdır. Tarixən belə bir ənənə formalaşıb ki, Azərbaycana ən çox Rusiya və Türkiyə dəstək verirdi, lakin Rusiya Ukraynaya qarşı təcavüzü ilə əlaqədar müsabiqədən kənarlaşdırıldıqdan, Türkiyə isə daxili səbəblərdən müsabiqədən uzaqlaşdıqdan sonra müsabiqə çərçivəsində Azərbaycanın dəstək şəbəkəsi xeyli kiçilib.

“Eurovision”un mədəni iqliminin ABBA dövrünün musuqi ahəngindən əyləncə formatına doğru dəyişməsi azərbaycanlı iştirakçıları əlverişsiz vəziyyətə salıb. Bu fərq Azərbaycanın müsabiqədə iştirakının rolu və məqsədləri haqqında suallar doğurur. Görünür, Azərbaycanın daha geniş məqsədi qələbə əldə etmək istəyi deyil, öz mədəni kimliyini nümayiş etdirmək və beynəlxalq səhnədə siyasi iştirakını davam etdirməkdir.

Deyəsən, geniş Azərbaycan icması bu rolla barışıb. 2012-ci ildə Bakıda “Eurovision”un keçirilməsinə böyük maddi-texniki və maliyyə xərcləri sərf olunduqdan sonra yerli sakinlərin onu yenidən keçirmək üçün xüsusi istəyi yoxdur. Bunun əvəzinə, üstünlük təşkil edən rəy qalib gəlmək üçün bir müsabiqəyə deyil, mədəni ifadə forması kimi iştiraka diqqət yetirilməsini nəzərdə tutur.

“Eurovision” inkişaf etməyə davam etdikcə onun yolunun Azərbaycanın ənənəvi mahnı mədəniyyətindən yayındığı getdikcə daha çox aydın olur. Azərbaycanın vəzifəsi səhnəsində vizual və sensasional cəhətlər ənənələrdən və musiqidən üstün tutulduğu müsabiqəni rəqabət uğuru kimi deyil, mədəni diplomatiya üçün platforma kimi qiymətləndirməkdə davam etmək olacaq.