Baku/07.06.18/Turan: Bu günlərdə professor Cəmil Həsənlinin "Azərbaycanda Sovet liberalizmi: Hakimiyyət. Ziyalılar. Xalq. (1959-1969)" adlı yeni monoqrafiyası nəşr olunub.Adından və xronoloji çərçivəsindən göründüyü kimi, əsər XX əsr Azərbaycan tarixinə Vəli Axundov onilliyi kimi daxil olan bir dövrü əhatə edir.
Oxuculara təqdim edilən bu kitab professor Cəmil Həsənlinin uzun illər apardığı elmi axtarışların nəticəsidir. Əsər xronoloji baxımdan müəllifin on il əvvəl nəşr olunmuş "Azərbaycanda milli məsələ: siyasi rəhbərlik və ziyalılar (1954-1959)" monoqrafiyasının davamıdır. Kitabda ötən əsrin 60-cı illərində Azərbaycanda Vəli Axundov, Məmməd İsgəndərov və Ənvər Əlixanovdan ibarət siyasi rəhbərliyin formalaşması, sosial-iqtisadi və mədəni həyatda baş verən dəyişikliklər, cəmiyyətin Stalinin şəxsiyyətə pərəstiş düşüncəsindən azad olması, ədəbiyyat və sənətdə müşahidə edilən yeni meyllər, yaradıcılıq təşkilatlarında gedən proseslər, Güneyli demokratların Sovet Azərbaycanındakı taleyi, həmin illərdə ateizm təbliğatı və sosial-dini mənzərə, kommunizm quruculuğu və 1963-cü il aclığı, kosmosun fəthi və qarğıdalı epopeyası, Sovet cəmiyyətində narazılığın artması və 1963-cü ilin Sumqayıt hadisələri, 60-cı illərdə Dağlıq Qarabağda gedən sosial-siyasi proseslər və sair məsələlər əhatə edilib.
Əsərdə qeyd edilir ki, sənət və ədəbiyyatda bu illər 60-ıncılar kimi yadda qalıb, lakin bu ifadə yalnız sənətə və ədəbiyyata aid deyil, bütövlükdə düşüncə tərzi və idarəçilik sistemində baş vermiş sovet liberalizminin təzahür forması idi.
Monoqrafiyanın hazırlanmasında müəllif Azərbaycan respublikası və Rusiya Federasiyasının partiya, dövlət, təhlükəsizlik orqanları və hökumət sənədlərinin saxlandığı müxtəlif arxivlərin materiallarından geniş istifadə edib. İlk dəfə elmi dövriyyəyə gətirilən çoxlu sayda nadir arxiv materialları araşdırmanı tənqidə dözümlü, müəllifin fikir və mülahizələrini etibarlı edib. Kitab Azərbaycan tarixi, ədəbiyyatı və mədəniyyəti ilə məşğul olan mütəxəssislər, humanitar ixtisaslar üzrə təhsil alan tələbələr və yaxın keçmişimizin tarixinə maraq göstərən geniş oxucu dairəsi üçün nəzərdə tutulub. -0-
Mədəniyyət
-
Kino həmişə həyatın mürəkkəbliyini əks etdirən bir güzgü olub və bəzən ən dərin həqiqətləri üzə çıxaran səssiz bir şahid rolunu oynayıb. 25 dekabrda Bakının Nizami Kino Mərkəzində hekayə anlatımı və yaradıcılığın möhtəşəm bir bayramı keçirildi. Azərbaycan Kino İttifaqının təşkil etdiyi bu tədbir, “Ağ qara hərflərin rəngli yuxuları” layihəsinin final mərhələsini qeyd etdi və Rövşən İsaxın rejissorluğu ilə hazırlanmış Məhkəmə adlı qısametrajlı bədii film nümayiş etdirildi. Bu gecə sadəcə bir film premyerası deyil, həm də öyrənmə və yaradıcı əməkdaşlıq yolunda böyük bir nailiyyətin təntənəsi idi.
-
Ekranın cazibəsi tez-tez aktrisaların, xüsusilə yaşlandıqca qarşılaşdıqları ifadə olunmayan mübarizələri gizlədir. Parlaq işıqların və alqışların arxasında, stereotiplərlə, cəmiyyətin təzyiqləri ilə və məhdud imkanlarla dolu bir reallıq dayanır. Bir çox aktrisa üçün zamanın keçməsi yalnız şəxsi kimliklərini deyil, həm də gənclik və ənənəvi gözəllik standartlarına fokuslanmış bir sənayedə peşəkar varlıqlarını təhdid edir.
-
Bakının hərəkətli küçələrində, dəbin şəhərin siluetləri qədər dinamik olduğu bir mühitdə, sakit bir inqilab baş verir. Azərbaycanın tullantıların idarə edilməsində əldə etdiyi uğurlara baxmayaraq, geyim və tekstil tullantıları məsələsi ətraf mühitin inkişafına kölgə salmaqda davam edir. Təkcə 2023-cü ildə ölkədə 2,7 milyon ton bərk məişət tullantısı yaranıb. Bu rəqəm atılan geyimlərin artan miqyasını gizlətsə də, qlobal trendlərlə bənzərlikləri nəzərə çarpır. ABŞ-da hər il təxminən 17 milyon ton geyim tullantıya atılır, Avropa İttifaqında isə bu rəqəm 5,8 milyon tona çatır. Proqnozlara əsasən, sürətli dəbin inkişafı ilə bu göstərici 2050-ci ilə qədər 175 milyon tona qədər yüksələ bilər.
-
Azərbaycanda ianə mədəniyyəti zəngin tarixi keçmişə malik olsa da, müasir dövrdə bu ənənənin qarşılaşdığı problemlər də az deyil. İanələrin hədəf auditoriyaya çatması ilə bağlı şəffaflıq məsələləri, insanların inamının azalması və davamlı dəstək mexanizmlərinin olmaması bu sahədə əsas problemlərdən biridir. Həmçinin, ianə mədəniyyətinin təbliğatının zəif olması cəmiyyətin daha geniş təbəqələrində bu anlayışın inkişafına mane olur. İanələrin sosial təsirini artırmaq üçün həm maarifləndirmə, həm də müasir həllər vacibdir.
Rəy yaz