Azərbaycanda prezident seçkiləri: Tənqid və ziddiyyətlər fonunda hazırkı prezidentin qələbəsi

Növbədənkənar prezident seçkilərində səsvermə başa çatdıqca prezident İlham Əliyevin qələbəsilə bağlı gözləntilər artdı. Yerli vaxtla axşam saat 5-ə qədər Bakıda seçicilərin 70% - dən çoxu səs verib, Oracle konsultativ qrupunun keçirdiyi exit-poll isə prezident Əliyevə daha böyük dəstəyin olduğunu göstərib -93,9% - dən çox. Seçkiqabağı kampaniya zamanı prezidentin açıq tənqidindən çəkinən digər altı namizədin hər biri 1,8% - dən çox səs toplamayıb,  Zahid Oruc isə ikinci böyük paya sahib olub. “Rəy” İctimai Rəyin Monitorinqi Mərkəzi Əliyevin 92,6% səviyyəsində dəstəkləndiyini bildirib ki, bu da seçkilərin nəticələrilə bağlı rəsmi bəyanatın olmamasına baxmayaraq, təbrik məktublarına səbəb olub.

Prezident Əliyevin qələbəsi onun 2003-cü ildə ilk prezidentliyindən və ardıcıl olaraq 2008, 2013 və 2018-ci illərdəki qələbələrindən sonra dördüncü müddətə prezidentliyindən xəbər verir. Ancaq seçkilər ziddiyyətsiz keçməyib, həm beynəlxalq təşkilatlar, həm də ölkə daxilində kəskin tənqidlərə səbəb olub. Seçkilərdən əvvəl Azərbaycan Avropa Şurası Parlament Assambleyası müşahidəçilərini ölkə daxilində seçkiləri müşahidə etməyə buraxmaqdan imtina etməsilə bağlı AŞPA-nın qınağına məruz qalıb. ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosunun seçkiləri müşahidə missiyasına icazə verilsə də, seçkiqabağı  şəraitlə bağlı narahatlıq ifadə olunub.

Beynəlxalq nəzarətə baxmayaraq, Türk Dövlətləri Təşkilatı, Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB), Rusiya, Türkiyə və bir sıra digər ölkələrin müşahidəçiləri seçkiləri beynəlxalq standartlara uyğun keçirilmiş seçkilər kimi yüksək qiymətləndiriblər. İtaliyalı parlamentari,  müşahidəçi Andreadi Güzeppe prezident seçkilərini belə standartlara uyğun təşkil edilmiş kimi alqışlayıb.

Lakin Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Müsavat Partiyası daxil olmaqla, əsas müxalifət partiyaları seçkiləri boykot edərək, onları ədalətsiz və qanunsuz sayıblar. Bu partiyalar ölkədə hökm sürən antidemokratik şəraiti önə çəkiblər və səsvermənin nəticələrinin ləğv olunmasını tələb ediblər.

Tənqidlərə və ziddiyyətlərə baxmayaraq, 2020-2023-cü illərdə Qarabağda hərbi-siyasi qələbə ilə əlaqədar prezident Əliyevin populyarlığı əvvəlkitək dəstəklənir. İşğal olunmuş ərazilərin azad edilməsi, əsasən Qarabağın azad edilmiş ərazilərində seçkilərin keçirilməsi Əliyevə dəstəyi möhkəmləndirib.

Bakıda və Naxçıvanda prezident İlham Əliyevə dəstək olaraq keçirilən kortəbii yürüşlər Qarabağ səbəbindən Ermənistanla uzun müddətdir davam edən münaqişənin həllilə bağlı artan populyarlığını önə çəkib.

Lakin seçki pozuntuları barədə iddialar davam edir, müstəqil müşahidəçilər və jurnalistlər səsvermə günü seçki qanunvericiliyinin pozulmasına dair çoxsaylı halları sənədləşdirirlər. Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) bu problemləri nəzərdən keçirəcəyi gözlənilir, lakin əvvəlki seçkilərdə MSK seçkilərin  nəticələrini dəyişmək üçün belə pozuntuların yetərli olmadığını bildirərək rədd edib.

Azərbaycan prezident Əliyevin dəyişməz rəhbərliyi altında irəlilədikcə, ölkənin gələcək inkişaf trayektoriyası ilə bağlı çoxlu spekulyasiyalar ortaya çıxır. Demokratiyaya və ya gələcək avtoritarizmə doğru potensial dəyişikliklər barədə debatlar Azərbaycan cəmiyyətində müxtəlif gözləntiləri əks etdirir. Prezidentlik müddəti növbəti yeddi il üçün təyin olunduğundan, ölkə kritik mərhələdədir və   gələcək yoluna aydınlıq gətirilməsini gözləyir.