Hətta Yeni Azərbaycan Partiyasının da büdcəsi təbliğat-təşviqat imkanları üçün yetərli deyil

Fevralın 7-də Azərbaycanda keçiriləcək növbədənkənar prezident seçkilərini izləmək üçün 25 mindən çox müşahidəçi qeydiyyatdan keçib. Müşahidəçilərin qeydiyyat mərhələsi yanvarın 28-nə kimi davam edəcək. Qeydiyyata alınan müşahidəçilərin əksəriyyətinin yerli olduğu bildirilsə də,  seçkiləri monitorinq edəcək təşkilatlar arasında əvvəlki seçkilərdə tənqidi hesabatları ilə diqqət çəkən bəzi qurumlar yer almır. Səbəb nədir?

Mərkəzi Seçki Komissiyası ödənişli seçki təşviqatı barədə məlumat yayıb. Məlumatda göstərilir ki, ödənişli əsaslarla seçkiqabağı təşviqat aparılması üçün mediadan 44 müraciət daxil olub və təmin edilib. Ödənişli təşviqatdan istifadə namizədlər üçün nə qədər əlçatandır? Hansı namizədlərin seçki fondu buna imkan yaradır, hansınınkı yox?

Təşviqat kampaniyası ərəfəsində prezidentliyə namizəd olan ölkə başçısının regionlara səfərinin, açılışlarda istirak etməsinin, xalqla görüşməsinin medialarda yer alması təbliğat və təşviqat qaydalarını pozurmu?

ASTNA bu məsələlərə aydınlıq gətirmək üçün Seçki Müşahidə Alyansının sədri Məmməd Məmmədzadə ilə söhbətləşib.

* * *

Sual: Seçkiləri monitorinq edəcək təşkilatlar arasında əvvəlki seçkilərdə tənqidi hesabatları ilə diqqət çəkən bəzi qurumlar yer almır. Səbəb nədir? Seçkilərə hazırlıqsız yaxalanma, QHT qanunverilciliyə edilən dəyişikliklərdən sonra həmin təşkilatların zəifləməsi və maddi baxımdan çətin duruma düşməsi, yoxsa indiki mühitdə ehtiyyat edib, geri çəkilmə?

Cavab: Ötən seçkilərdə 5 minə yaxın müşahidəçi hökümətyönümlü QHT-lər tərəfindən akkreditasiya edilmişdi, bu ildə aşağı-yuxarı eyni rəqəmlər olacaq. 7 fevral – növbədənkənar Prezident seçkilərini monitorinq etmək üçün 3 hökümətyönümlü QHT koalisiyası artıq Mərkəzi Seçki Komissiyasından qeydiyyatdan keçib.

Mərkəzi Seçki Komissiyası müstəqil QHT-ləri seçki müşahidəsi aparmağa qeydə almır. Bundan başqa 2014-cü ildə QHT qanunvericiliyinə edilən dəyişikliklər və məhdudiyyətlərdən sonra müstəqil QHT-lərin insan və maliyyə resursları xeyli zəifləyib.

Bundan başqa, yerli insan hüquqları monitorinq təşkilatlarına görə ölkədə 254 siyasi məhbus var. Belə siyasi şəraitdə müstəqil vətəndaşlar seçkilərdə iştirakdan çəkinirlər.

Sual: Ödənişli əsaslarla seçkiqabağı təşviqat aparılması üçün mediadan 44 müraciət daxil olub və təmin edilib. Ödənişli təşviqatdan istifadə namizədlər üçün nə qədər əlçatandır?

Cavab: Müasir dövrdə dünya praktikasında namizədlər daha çox sosial media platformalarından istifadə edərək seçicilərə mesajlarını çatdırırlar. Azərbaycanda 2013-cü il Prezident seçkilərində namizədlərin sosial mediadan fəal iştirakı müşahidə olunurdu. Hazırkı seçkilərdə namizədlərin sosial media platformalarında iştirakında sönüklük müşahidə olunur.

Ölkədə orta və yaşlı seçici auditoriyası olan 4-5 kanal var, digərləri geniş seçici izləyicisi olmayan qəzet və müxtəlif veb saytlardır. Bununla belə, televiziya kanallarında qiymətlər prezidentliyə namizədlər üçün əlçatımlı deyil.

Kiçik bir qiymətləndirmə aparsaq prezidentliyə namizəd əgər hər gün (22 gün) üç televiziya kanalında pik vaxtda 10 dəq təşviqatla məşğul olsa təxminən 1 milyon manat ödəməlidir və bu 7 il müddətindəki cəmi maaşına bərabər olacaq. Prezidentliyə namizədlərin seçki fonduna nəzər salsaq heç birində bu qədər məbləğ yoxdur. Ölkədəki seçkiləri qonşu Gürcüstan və Ermənistanla müqayisə apardıqda hər iki ölkədə seçkilərə daha böyük məbləğlər ayrılır. Hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının seçki fondunda da təkcə media təbliğat və təşviqatı üçün bu qədər məbləğin ayrılmaması administrativ resurslardan istifadə ilə bağlı gumanları gücləndirir.

Sual: Niyə əlçatan deyil? Və əlçatan deyilsə, məqsəd nədir?

Cavab: Hakim Yeni Azərbaycan Partiyası ölkədə uzun illərdir siyasətsizləşdirmə siyasəti həyata keçirir. Müxalif siyasi partiyaların televiziya kanallarında çıxışlarına qadağalar hələ də durur. Ötən il Azərbaycanda siyasi partiyaların ümumi büdcəsi 30 milyon manatı ötüb. Bununla belə, rəqəmlərə daha yaxından nəzər saldıqda tərəflər arasında maliyyə ayrı-seçkiliyi tendensiyası müşahidə olunur.

Geniş elektoratı olan siyasi partiyalarda hazırki vəziyyət belədir.

Yeni Azərbaycan Partiyası 27 milyon AZN

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası  0 AZN

Müsavat Partiyası  10 min AZN

Hökümət Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası kimi siyasi qrupları maliyyə resurslarından məhrum etməklə ölkənin ən önəmli seçki yarışı olan Prezident seçkilərində faktiki olaraq seçki yarışından kənarlaşdırır.

Əsas məqsəd  alternativ siyasi qrupları zəiflətməklə Rusiyadakı kimi hakmiyyətin uzun müddətə qorunub saxlanılmasıdır.

Sual: Hansı namizədlərin seçki fondu buna imkan yaradır, hansınınkı yox?

Cavab: Prezidentliyə namizədlərdən heç bir namizədin seçki fondu buna imkan yaratmır, hətta 20 il hakimiyyətdə olan Yeni Azərbaycan Partiyasının da büdcəsi ölkədə milli  səviyyədə təbliğat təşviqat imkanları üçün yetərli deyil. Texniki namizədlərdə səbəb maliyyə imkanlarının məhdud olmasında, hakim partiyada səbəb isə daha çox inzibati resurslardan istifadə imkanlarını işə salması ilə əlaqədardır.        

Sual: Təşviqat kampaniyası ərəfəsində prezidentliyə namizəd olan ölkə başçısının regionlara səfərinin, açılışlarda istirak etməsinin, xalqla görüşməsinin medialarda yer alması təbliğat və təşviqat qaydalarını pozurmu?

Cavab: Ölkə başçısı həm də prezidentliyə namizəd şəxsdir, Yeni Azərbaycan Partiyası vəzifədə olan Prezidentin adından yaxşı təşkil olunmuş və yaxşı maliyyələşdirilmiş kampaniya həyata keçirir, Yeni Azərbaycan Partiyasının kampaniya tədbirləri mətbuat orqanları tərəfindən geniş işıqlandırılır. Prezident öz rəsmi vəzifələrini icra etməyə davam edir, ölkəboyu çoxlu səfərlər edir və həmçinin çox sayda yüksək səviyyəli beynəlxalq nümayəndələri qəbul edir. Yeni Azərbaycan Partiyası kampaniyasında inzibati resurslardan öz xeyrinə sui-istifadə edir.