Bakının xəbərdarlıqlarının səbəbi və iyulda gözlənilən hadisələr

Eyni gündə Azərbaycanın yüksək vəzifəli iki rəhbəri Ermənistanı təhdid edən bəyanatla çıxış edib.

“Əgər Ermənistan sərhədlərin müəyyən edilməsi işində yenə də öz köhnə taktikasına qapılsa, vaxt uzatmağa çalışsa, nəticədə özü peşman olacaq”, deyə prezident İlham Əliyev iyunun 26-da Kəlbəcərdə hərbiçilər qarşısında çıxış edərkən bildirib. “Əgər yenə də Ermənistanda revanşist qüvvələr baş qaldırsa, bilməlidirlər ki, onları nələr gözləyir”, deyə o təhdid edib.

“Ermənistanda revanşistlərin yenidən iqtidara can atmaları 10 noyabr Bəyanatının pozulmasına yönəlmiş addımlardır. Ermənistan Bəyanatın müddəalarını icra etməzsə, onlar üçün əvvəlkindən də böyük problemlərin yaranmayacağına kimsə zəmanət verə bilməz”, deyə Prezident Administrasiyasının hərbi məsələlər şöbəsinin müdiri Məhərrəm Əliyev Real TV-yə müsahibəsində bildirib.

2022-ci ilin aprel və may aylarında Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri görüşüblər və geniş məsələlər spektri üzrə danışıqlar aparıblar. Onlar arasında əsas məsələ ümumi sərhədin demilitarizasiyası və demarkasiyasıdır. Danışıqların yekunlarına görə tərəflər ruhlandıran bəyanatlarla çıxış etmişdilər, amma razılaşdırılmış nəticələrdən heç birinə nail olunmayıb. Bu, Yerevanda və Xankəndində müxtəlif xadimərin səsləndirdiyi təhdidlər fonunda baş verib. Bu barədə İ.Əliyev mayın 27-də Zəngilanda xatırlatmışdı. Həmin vaxt o demişdi ki, Ermənistanda “bu təhlükəli davranışı təşviq edən revanşist qüvvələr var”.

Ermənistan XİN buna kəskin cavab vermişdi və həmin vaxt Azərbaycan XİN belə izah etmişdi: “Yalnız regionda yaranmış yeni reallıqların və yeni imkanların doğru qymətləndirilməsi (Ermənistanda – red.) doğru nəticələrə gətirib çıxara bilər”.

Amma mayın 27-dən sonra Yerevanda və Xankəndində Azərbaycanın ünvanına təhdidlər davam edib. Qarabağda yerli separatçılar Samvel Balayan və Artak Beqlaryan 90-cı illərin əvvəllərinin ruhunda çıxış edib. Hər ikisi Qarabağın Rusiya qüvvələrinin nəzarətində olan hissəsinin Azərbaycanın tərkibinə qaytarılmasını istisna ediblər, beynəlxalq qüvvələri regioa daxil olmağa və mümkün qədər çox qalmağa çağırıblar. Yerevan hakimiyyəti bu bəyanatlara etiraz etməyib, əksinə, iyunun 3-də “Gazeta.ru” separatçılar və Yerevan arasında “DQR-in tanınması haqqında” danışıqlar aparıldığı barədə xəbər dərc edib. Həmin vaxt Beqlaryan deyirdi ki, Yerevan “DQR”in müstəqilliyini faktiki olaraq tanıyıb, belə ki, “respublikalar arasında bərabər əsaslarla üfiqi əlaqə saxlanılır”.

Azərbaycan tərəfin Ermənistanın niyyətləri haqqında fikirlərini erməni ekspert Aleksandr İskəndəryanın rəyi təsdiq edir. Yerevanda Rusiyanın Ukraynadakı müharibəsi zamanı yaranan ümidlər haqqında açıq-aşkar danışırlar.

“Hazırda Qarabağ prsesi dalandadır və bu, davam edəcək. Nə vaxta qədər davam edəcəyi erməni dövlətçiliyinin subyektivliyinin bərpasından Ukrayna müharibəsinə qədər bir çox parametrdən asılıdır. Amma bu problemin hansısa diplomatik fəaliyyət nəticəsində yaxın gələcəkdə həll ediləcəyini təsəvvür etmək çətindir”. Bu barədə Qafqaz İnstitutunun direktoru A.İskəndəryan Novosti Armenia - news.am-ın müxbiri ilə söhbətində bildirib.

O, Qarabağ probleminin Azərbaycan dövləti daxilində həlli mümkünlüyünü istisna edir.

“2020-ci il müharibəsinin nəticələrindən görünür ki, Azərbaycan bu yolda getməyə hazır deyil. Azərbaycanın yenicə işğal etdiyi ərazilərdə erməni qalmayıbsa, DQR-də yaşayan normal qarabağlı Azərbaycan ərazisində öz hüquqlarına riayət edilməsindən necə danışa bilər? Onlar ya öldürülüb, ya sürgün edilib. Azərbaycanda indiyədək elə bir vəziyyət mövcuddur ki, etnik erməni Azərbaycana gedə bilmir”, deyə İskəndəryan news.am-a müsahibəsində bildirib.

Dəfələrlə regionda sülh erası açmaq niyyətindən bəhs edən baş nazir N.Paşinyan əslində ölkə rəhbərliyindən Azərbaycanla sənəd imzalamağa tələsməməyi, Ermənistan üçün sərfəli geosiyasi vəziyyəti gözləməyi tələb edən erməni müxalifətin sifarişini yerinə yetirir. Ermənistanda hər iki siyasi qüvvə “Dağlıq Qarabağ”ın müəyyən bir statsunu müəyyən etmək ideyasını dəstəkləyən ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyətinin bərpa ediləcəyinə ümid edirlər. Baxmayaraq ki, İ.Əliyev “Minsk Qrupunun öldüyünü” bəyan edib və RF xarici işlər naziri Sergey Lavrov Azərbaycanın bu mövqeyini dəstəkləyib.

Bu vəziyyətdə rəsmi Azərbaycan cavab tədbirləri görülə biləcəyi haqqında xəbərdarlıqla çıxış etməyə bilməzdi.

S.Lavrovun Bakıya son səfəri ilə bağlı şərh verən Center for Studies of the South Caucasus - CSSC-dən Fərhad Məmmədov baş verənlərdə vasitəçilərin “başqa vasitəçinin təşəbbüslərini istisna edərək, müstəsna olaraq öz təşəbbüsləri kontekstində” irəliləyişə nail olmaq səylərinin bərpasını görür. Bu kontekstdə Lavrovun səfərini də başa düşmək lazımdır. İyulda Avropanın fəallığını gözləmək olar, belə ki, Aİ, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin növbəti sammiti iyulun sonuna – avqustun əvvəlinə planlaşdırılıb. Hazırlıqla xüsusi nümayəndə Klaar məşğul olmalı idi, onun yöndəmsiz bəyanatı fəaliyyətini gözləmə rejiminə keçirib. Sistemliliyin olmaması üzə çıxır, bu da növbəti dəfə prinsipial qərarların qəbulunu pozmaq təhlükəsi yaradır. Ermənistanın manevrləri və vurnuxmaları vasitəçilərin normallaşma prosesinə daha çox cəlb edilməsi üçün şərait yaradır, Bakı isə bunu istəmir. Göründüyü qədər, Ermənistan rəhbərliyinin subyektivlik hissi tamamilə itib”.

Milli Məclisin deputatı Rasim Musabəyov Ermənistan tərəfin danışıqları uzatmasını ölmüş ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin ruhlarını çağırmaq məqsədilə bitmək bilməyən spiritik seanslar adlandırıb.

“Ermənilər 2020-ci il noyabr tarixli üçtərəfli bəyannamədə və Brüsseldə Aİ Şurasının sədri Şarl Mişelin iştirakı ilə keçirilən danışıqlarda müəyyən edilən məsələlərin həllindən, çətin ki, çəkinsinlər. Axı daha yaxşısına ümid edərkən, regionda sülhün və əməkdaşlığın bərpası üçün real şansları əldən verə bilərlər. Tarixdə belə nümunə olub, məsələn, kağız üzərində qalan və ermənilərə baha başa gələn “Vilsonun arbitraj qərarı”. Belə olan halda, səhvləri təkrar etməyə dəyərmi?”, deyə R.Musabayev bildirib.

İyula bir neçə gün qalıb. F.Məmmədov qeyd edib ki, iyulda – avqustun sonlarında Aİ, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin görüşü keçirilə bilər. Bakı və Yerevan danışıqlarda sərfəli mövqe əldə etmək məqsədilə tərəfdaşlarına təzyiq göstərmək üçün mövcud qüvvələrini bir-birinə qarşı qoyurlar. Bu, o deməkdir ki, gələn ay həm diplomatik, həm də hərbi formatda yeni, bəlkə də daha kəskin hadisələr gözləmək olar.