“Yaponiya, Almaniya və eləcə də son dövrdə İraqda bu cür praktika tətbiq olunub”

Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi imzalamamışdan əvvəl kommunikasiyaların açılması və sərhədin delimitasiyası tamamilə mümkündür.

Bunu Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan iyunun 12-də parlamentdə yerli jurnalistlərə bildirib.

“Praktik addımlarla real sülh yaratmaq, sonra isə sadəcə saziş imzalamaq olduqca mümkündür, lakin istənilən halda sülh müqaviləsi imzalanmalıdır”, – Paşinyan belə deyib.

Baş nazir sülh müqaviləsi layihəsinin mövcud mətnini olduqca yetkin saysa da, düzəlişlərin mümkünlüyünü də əlavə edib.

Ancaq o vurğulayıb ki, rəsmi Bakının sülh müqaviləsini Konstitusiyaya dəyişikliklərlə əlaqələndirmək cəhdi prosesə zərbədir.

İyunun 11-də Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov almaniyalı həmkarı Annalena Berbokla görüşdə demişdi ki, sülh sazişinin imzalanmasına Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı iddia mane olur.

İyunun 6-da Azərbaycanın dövlət başçısı İlham Əliyev də Türkdilli Dövlətlərin Parlament Assambleyasının (TÜRKPA) nümayəndə heyəti ilə görüşdə Yerevanla sülh sazişinə toxunaraq demişdi ki, Ermənistanın hazırkı Konstitusiyası dəyişməz qaldığı halda sülh sazişinin bağlanması, sadəcə, mümkün deyil.

Ondan bir gün sonra Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi bəyanat yayaraq heç bir qonşusuna, o cümlədən Azərbaycana ərazi iddiasının olmadığını bildirib.

Həqiqətənmi Ermənistan Konstitusiyası sülhə maneə yaradır?

Beynəlxalq məsələlər üzrə şərhçi, konfliktoloq Elxan Mehdiyev mövzu ilə bağlı ASTNA-nın suallarına cavab verib.

* * *

Sual: Elxan bəy, həqiqətənmi Ermənistan Konstitusiyası sülhə maneə yaradır?

Cavab: Bəli, yaradır. Çünki Ermənistan  Konstitusiyası Böyuk Ermənistan xülyası üzərində qurulan Müstəqillik bəyannaməsinə istinad edir. Azərbaycan torpaqlarının işğalı ilə nəticələnən həmin Bəyannamə və ona istinad edən Konstitusiya dəyişilməlidir, çünki Azərbaycan və Türkiyənin ərazilərinə iddialar burada özünə dolayısı ilə yer tutur. Məğlubiyyətə uğrayan işğalçı ölkənin 1-ci növbədə təcavüzə sövq edən qanunları dəyişilməlidir və bunu da Azərbaycan tələb edir.

Sual: Prezident deyir ki, Ermənistanın Konstitusiyasında Azərbaycana, hətta Türkiyəyə də ərazi iddiaları yer alıb. Ermənistan Konstitusiyasında belə bir müddəalar varmı?

Cavab: Dediyim kimi, Müstəqillik bəyannaməsində var. Konstitusiya da ona istinad edir.

Sual: Ancaq Ermənistan tərəfi deyilənləri qəbul etmir. Paşinyan deyir ki, hər gün sülh üçün yaxşı fürsətdir. Yəni sülh sazişini imzalamağa hazır olduqlarını bəyan edir. İndi sual yaranır ki, blef edən kimdir? Ermənistan tərəfi, yoxsa Azərbaycan tərəfi?

Cavab: Yox, burada məsələ belədir. Azərbaycan Ermənistanı məğlub edib və təcavüzkarı ölkə ərazisindən çıxarıb. İndi isə onun qanunlarında, milli təhlükəsizlik konsepsiyasında, hərbi doktrinasında və eləcə də Konstitusiyanın istinad etdiyi Mustəqillik bəyannaməsində Azərbaycan ərazilərinə qarşı yer tutan maddələrin çıxarılmasını tələb edir. Bu dünya praktikasıdır və istər Yaponiya və istərsə də Almaniyaya qarşı və eləcə də son dövrdə İraqda bu cür praktika tətbiq olunub. Azərbaycan sülhə gedən yolda mane ola biləcək bütün hüquqi maneələrin aradan qaldırılmasını tələb edir. Bu bizim haqlı tələbimizdir.

Ermənistan sülh sazişini imzalaya bilər. Amma qanunlarında bütün bu maddələr qaldığı zaman Konstitusiya məhkəməsi də (əgər Ermənistanda qanun aliliyi olursa) onu rədd də edə bilər.

Sual: Belə fikirlər var ki, Ermənistanda Konstitusiya dəyişsə belə, Azərbaycan tərəfi sülhü imzalamamaq üçün başqa bəhanələr axtaracaq. Niyə? Azərbaycan sülhü istəmirmi?

Cavab: Azərbaycanın tuduğu mövqe doğrudur. O uzunmüddətli və daimi sülh üçün çalışır və bu müddəa sülh müqaviləsində irəli sürülən  prinsipdən biridir. Yəni gələcəkdə də heç bir ərazi iddiası olmaması öhdəliyi ilə.

Sual: Bəlkə sülhün məhz indi imzalanmaması üçün Azərbaycana hansısa təzyiqlər var? Üçüncü tərəflərin rolu ola bilərmi bu məsələdə? Və niyə görə?

Cavab: İndiki dönəmdə Rusiya-Ermənistan gərginliyi var və Rusiya sülh müqaviləsi imzalanmasında özünün rolunun dominant olmasını və müəyyən mənada qarant olmasını arzu edir. Və bu baxımdan təsirləri var. Bu daha çox Ermənistan-Rusiya münasibətlərinə aiddir. Azərbaycanın isə Rusiya ilə münasibətləri dostcasına olduğundan Rusiyanın iradəsinin əleyhinə hərəkət etməyi indiki tarixi dönəmdə məqbul saymır.

Sual: Sülhün imzalanması üçün tərəflər hansı addımlar atmalıdırlar?

Cavab: İlk növbədə sülhün qarşısındakı bütün manelər aradan qaldırılmalıdır.