Abutalıbovçuluq – həyat tərzi kimi

Necə olur ki, şəhər hakimiyyəti Mikayıl Müşfiqin abidəsini söküb sonra da yeni yerə qoyacağı ilə öyünür?

Abidə ilə bağlı baş verənlər təkcə özbaşınalığın səviyyəsini yox, həm də meriyanın və bu qalmaqala aidiyyatı olan qurumların adət halına çevrilmiş sinizminin səviyyəsini nümayiş etdirir.

Ancaq bütün günahı Abutalıbovun və onun komandasının üstünə atmaq  çox da ədalətli deyil. Məsələ bundadır ki, keçmiş Sovetski küçəsinin yenidən qurulması layihəsi və bütün dəyişikliklər yuxarılarda təsdiqlənib və dövlət başçısı şəxsən özü həmin ərazidə olaraq hər dəfə layihənin növbəti mərhələsinə start edib.

Əslində abidənin yerdəyişməsi qaçılmaz idi, sadəcə, bunu adam kimi edə bilmədilər.

Bu vandalizmin müəllifləri  təkcə inşaatçılar və iş icraçıları deyil, həm də onlara rəhbərlik edənlər, abidənin sökülməsi məsələsini öncədən həll etmədən rekonstruksiya layihəsini təsdiqləyənlərdir.

Şəhər hakimiyyətinin bu cür iş üslubu və abidəyə belə münasibəti birinci dəfə deyil ki baş verir.

Hələ bir neçə il öncə şəhər hakimiyyəti özbaşına qərara almışdı ki, Müşfiqin abidəsini “təkmilləşdirsin” və qranit abidəni  cilalamışdı (!), bundan sonra heykəl  daha çox məzarüstü abidəyə bənzəyirdi.

Abidəni cilalamaq, üstəlik müəllifin rəyini öyrənmədən, ancaq savadsız və “xəstə təxəyyüllü” insanın ağlına gələ bilər.

Yadımdadır, Hacıbala Abutalıbov mətbuata bəyanat verərkən “bədii əsəri cilalamağa ona kim ixtiyar verib” sualının cavabında  özünə haqq qazandırırdı ki, “abidə əvvəlkindən də yaxşı olacaq”.

Bu fikirlər bu insanın və onun ətrafının səviyyəsinin, mədəniyyətinin, düşüncəsinin göstəricisidir.

Əsərin müəllifi Münəvvər Rzayeva bu sətirlərin müəllifinin doğmaca xalasıdır.  Yaxşı yadımdadır ki, bu abidə necə yaranıb. Onu demək yetər ki, bu Azərbaycanda 37-ci ilin repressiya qurbanına ilk abidəsi idi.

Müəllif Müşfiqin daxili aləmini, dramatizmini, eyni zamanda yaşadığı faciəni çatdırmağı özünün əsas vəzifəsi hesab edib.

Abidənin ilkin variantı son versiyadan fərqlənirdi, belə ki,  əlin jesti və yerə dikilən baxışlarla dramatizmi gücləndirmişdi.

Bundan əlavə, qırmızı qranit cilalanmamışdı, baş və əl cizgiləri  sonadək çızılmamışdı. Bu “natamamlıq” – onun həyatının da yarım qalmasına işarə idi.

Abidəni cilalamaq və olduğundan “yaxşı eləmək” fikrinə düşən Hacıbala Abutalıbova bunu necə izah edəsən?

Müşfiqin abidəsi 1970-ci ildə qoyulub və uzun müddət abidə üçün yer seçilib.

Sərt, döyüşkən xasiyətli Münəvər xanım çox çalışırdı ki, abidə gözdən uzaq yerdə  qoyulmasın.  Çünki bəzi partiya xadimləri buna təkid edərək deyirdilər ki, “hətta  bəraət alsa belə keçmiş xalq düşməninə “ehtiram” nümayiş etdirmək lazım deyil.

Belə məsləhətlər müəllifin haqlı narazılığına səbəb olurdu və  yüksək kabinələrdə uzun “mübarizələr”dən sonra abidə üçün layiqli yer axərki  təsdiqləndi. Eyni zamanda hazırda əbəs yerə dağıdılmış bağın  layihəsi də.

 Və bu gün bütün bu baş verənlərə baxarkən ancaq bir şey demək istəyirsən: əlləriniz qurusun!