Boris Nemtsov üçün vida sözü
Boris Nemtsov Kremlin beş addımlığında güllələndi. Qədim Kreml divarları çox cinayətlərin şahidi olmuşdı. Lakin hələ heç vaxt onun qan rəngində olan divarlarının beş addımlığında belə açıq siyasi qətl bucür arxayınlıqla həyata keçrilməmişdi. Boris Yefimovuç Putin rejmin qatı əleyhdarı idi. Əslində, öz ağlı, zəkası, tükənməz intellektual enerjisi ilə rejimi rəzil edən bir siyasətçi idi. Nemtsov saxta vətənpərvərlikdən uzaq idi. Ona görə də Putinin Krım avantürasına qarşı tək dayanmışdı. Rusların hüquqlarına münasibətdə demokrat olanlar, Rusiyanın hüdudlarına münasibətdə Vladimir Vladimiroviçin millətçilik dalğasında rusların qəlbini fəth edən “Krım xəstəliyinə” tutulmuşdu. Demokratik düşərgədə bu xəstəliyə yoluxmayan az adam vardı. Onların birincisi Nemtsov idi. Buna onun cəsarəti çatmışdı, bir siyasətçi kimi imicinə xələl gətirsə də, axına qarşı getməyin riskini yaşamışdı. Dövlət kişilərinin yolu üstə Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin nəzarətində olan Arbat küçəsindəki «Kitab evi”nin üzərində “Beşinci dəstə. Bizim aramızda yad olanlar” (Пятая колонна. Чужие среди нас) banneri asılmışdı. Kimlər var idi bu bannerdə: Navalnıy, Makaroviç, Ponomaryov, Şevçuk və Nemtsov O, öz gülümsər siması ilə bannerin mərkəzdə yer almışdı. Hətta, Qara dəniz sahillərinin füsunkar gözəlliyində sərməst olmuş rusların ictimai nifrətinə tab gətirməyən banner dostlarının bəziləri onu tərk edib Krım avantürasında Putinin yanında dayananda, Soçidə doğulmuş bu xoş simalı siyasətçi öz iradəsi ilə rus demokratiyasının simasını xilas edən tək adam oldu. Məhz, bu bannerin mərkəzi siması kimi Boris Yefimoviç öz prinsiplərinə axır qədər sədaqətli qaldı. Rusiyada 2014-cü ilin baharında gündəmə gələn “beşinci kolon” söhbəti cəmiyyəti heyrətləndirən yay həbsləri ilə həmin ilin payızında Azərbaycana ayaq açdı. Bütün istiqamətlərdə Putin siyasətini yamsılayan Azərbaycan hakim elitası 2014-cü ilin dekabrında ölkədə “beşinci kolon” ovuna çıxdı. Lakin administrasiya rəhbəri Ramiz Mehdiyevin rusları yamsılayan “beşinci kolon” axtarışının fəsadları onun öz başında çatladı. Dekabrın 3–də bəyan edilmiş anti-amerika isterikası birinci onun özünü vurdu.
Nemtsov istedadlı adam idi. Radiofizika ixtisası üzrə Universiteti qırmızı diplomla bitirmiş, 1985-ci ildə fizika-riyaziyyat ixtisası üzrə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdi. Lakin 90-cı illərin əvvəllərində o, artıq aktiv siyasətin içində idi. 1991-ci ilin prezident seçkilərində o, Qorki vilayəti üzrə Boris Yeltsinin səlahiyyətli nümayəndəsi idi. Sonra Nijeqorod vilayətində prezidentin səlahiyyətli nümayəndəsi, vilayət administrasiyasının rəhbəri kimi fəaliyyətə başlayan Nemtsov Rusiyada quberniya sistemin ilk təşəbbüsçüsü, yeni Rusiyanın ilk qubernatoru oldu. Rusiya dumasının Federasiya Şurasının üzvü kimi diqqəti cəlb edən bu istedadlı gənci Boris Nikolayeviç 1997-ci ildə Baş nazirin birinci müavini təyin etdi və islahata hazır olmayan Rusiyada islahatlara başlamağın məsuliyyətini məhz, Nemtsovun üzərinə qoydu. Eyni zamanda Rusiyanın başlıca gəlir mənbəyi olan yanacaq enerji sahəsinin idarə edilməsin də prezident bilavasitə ona etibar etmişdi. O, Yeltsin Rusiyasında ölkənin ən önəmli orqanı olan Təhlükəsizlik Şurasının ən gənc üzvü idi. Əslində, XX əsrin sonlarında hamı ona Boris Yeltsinin varisi, ölkənin növbəti prezidenti kimi baxırdı. Amma belə olmadı. Tale Boris Yefimoviçi çox sınaqlara çəkdi. Onun qətli avtoritar rejimlərdə prinsipial və namuslu bir müxalifət lideri olmağın riskin dərəcəsinə hesablanmış faciəli sonluğu idi. Bu baxımdan biz hamımız Allahın verdiyi ömrü deyil, diktatorların kodlaşdırıb xüsusi xidmət orqanlarının insafına buraxdığı qəzavü-qədəri yaşayırıq.
Cəmil Həsənli,
Milli Şuranın sədri, professor
Rəy yaz