Qarabağ məsələsini həll etdik, qaldı demokratiya məsələsi

Sanki Ermənistanı və erməniləri tənqid etmək üçün xüsusi olaraq yaradılmış üç məşhur Azərbaycan saytında dolaşdım. 2020-ci il müharibəsinə qədər və hərbi əməliyyatlar zamanı bu redaksiya siyasəti azərbaycanlıların vətənpərvərlik tələbatına uyğun olduğu üçün tamamilə izah olunan idi. Bəs noyabrın 9-dan sonra? Mövzu və xüsusən müəlliflərin ritorikası xeyli dəyişib. İndi ermənilərin ünvanına təhqiredici ifadələr yoxdur, anti-Ermənistan mövzusundan kənara çıxmayan müəllifin məqaləsində isə Paşinyanın Sarkisyanın kürəkəni və digər rəqibləri ilə siyasi mübahisədə haqlı olması əsaslandırılır. Bakının saytlara Ermənistana qarşı müharibəyə son qoymaq göstərişi verdiyini əminliklə iddia edə bilmərəm, bəlkə də müəlliflər özləri anın hökmünü hiss ediblər. Bununla belə, yuxarıdan göstəriş olması versiyası mümkün olaraq qalır.

Üç saytdan birində dərc edilmiş redaksiya məqaləsində Paşinyanın adı çəkilir, amma tamamilə fərqli bir kontekstdə. Nəşrin mənası ondan ibarətdir ki, Paşinyanla birlikdə Azərbaycanın müxalif Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əli Kərimli də ədalətsiz olaraq prezident İ.Əliyevin üstünə düşür. Köhnə jurnalist üsulu: xalqın açıq düşmənini (Paşinyanı) fəaliyyətdə olan hakimiyyətin əleyhdarı ilə bir tutaraq, redaksiya xalqın düşmən dövlətin başçısına olan nifrətini öz ölkəsində prezidentin siyasi əleyhdarına da şamil etməyə çalışır.

Azərbaycan Ermənistandakı qisasçıları zərərsizləşdirməlidir, bu, aydın məsələdir. Bəs Azərbaycan rəhbərliyinin ölkəmiz daxilində siyasi müxalifətlə bağlı müharibədən sonrakı vəzifəsi nədən ibarətdir? Əvvəl, Qələbəyə qədər müxalifətçilərə qarşı təzyiq rəsmi olaraq müharibədə qələbə üçün xalqın prezidentin ətrafında birləşməsi zərurəti ilə izah olunurdusa, Avropanın Əliyevin demokratiyanın əleyhinə olması barədə ittihamları isə Bakının bir milyon azərbaycanlı qaçqının hüquqlarına məhəl qoymayan Avropa və Amerikanın ünvanına ikili standartlarla bağlı əks ittihamı ilə dəf edilirdisə, indi bu dəlillər aktuallığını itirib. Deməli, Azərbaycan xalqının və dövlətinin rifahı naminə və demokratik dünyanın Azərbaycanda mərkəzi hakimiyyətə qarşı ittihamlarına son qoyulması üçün demokratiya qarşısındakı bağlı qapıları açmağın vaxtı çatıb.

Ə.Kərimlini N.Paşinyanla bir tutan məqalə hakimiyyətin müxalifətə qarşı əvvəlki siyasətinin davam etməsinə işarə edir. Bəlkə mərkəzi hakimiyyət azərbaycanlı demokratlara qarşı düşmənçiliyə son qoyub, amma bu sayt redaksiya əyləcinə basmayıb, belə deyək, keçmişdə ilişib qalıb? Belə düşünmək olar, bunun üçün əsaslar var. Azərbaycanın hüquq-mühafizə maşını müxalifətçilərə qarşı repressiya çarxını dayandırır, məhkəmə qərarları ilə siyasi məhbuslar azadlığa çıxır. Prezident Administrasiyasının sədri müxtəlif partiyaların, o cümlədən müxalifət partiyalarının liderləri ilə görüşlər keçirir. Müxalif siyasətçiləri telekanallara dəvət etməyə başlayıblar. Prezident müharibədən sonra hərbi qələbə naminə göstərdikləri həmrəyliyə görə müxalif partiyalara təşəkkür edib. İ.Əliyevin son nitqlərində Xalq Cəbhəsi və Müsavat partiyalarına qarşı əvvəlki illərdə olan ənənəvi Vətəni satmaq ittihamları yoxdur.

Mərkəzi icra hakimiyyəti hazırda seçim qarşısındadır. Müzəffər prezidentin xalq arasında şübhəsiz məşhurluğundan istifadə edərək, demokratik müxalifətə qara yaxmağa davam etmək və hətta onu məhv etmək. Amma onda Azərbaycan hakimiyyətinin cəmiyyətin bir hissəsi və demokratik dünya ilə qarşıdurması davam edəcək, bu düşmənçiliyin nəticələri isə mütləq iqtisadiyyata və azərbaycanlıların rifahına təsir edəcək. Rəqəm göstərməyək, bu müddəanın əsaslandırması iqtisadçılarımızın çoxsaylı nəşrlərində var. İkinci yol: demokratikləşmə, 2014-cü ildə vətəndaş cəmiyyətinə, siyasi müxalifətə, müstəqil mətbuata vurulmuş əsarət zəncirlərinin qırılması, fərqli düşünənlərin təqibi üçün hüquq-mühafizə orqanlarından istifadəyə son qoyulması. Amma hakimiyyət bu istiqamətdə uğur üçün siyasi iradə, prinsipiallıq və səy göstərməlidir. Demokratikləşmə çətin gündəlik işdir. Azərbaycanda elita və xalq arasında Qərb demokratiya modelinin xalqın mentaliteti və ölkədə formalaşmış reallıqlarla bir araya sığmadığına inanan kifayət qədər çox insan var. Onlarla da müzakirələr aparmaq lazım gələcək, demokratiya elə bunun üçün lazımdır.

Daha bir mühüm amil var: siyasi müstəvidə Ermənistana qarşı müharibə davam edir, bu barədə prezident deyib. Bu müharibədə hakimiyyət üçün Qarabağın idarəçiliyini öz əlinə almış Putin Rusiyası ilə yaxınlıq vacibdir. Demokratiyaya, Qərblə yaxınlığa yönəlməklə biz Rusiya ilə münasibətləri korlamaqla risk edirik, bu da Azərbaycan üçün həddindən artıq arzuolunmazdır.

Hakimiyyətimiz yolayrıcından sonra hansı yola qədəm qoyub? İki yolu bir araya sığdırmaq, üçüncü yol salmaq olar? Məlum deyil, prezidentin dəqiq bəyanatı yoxdur. Yalnız natamam faktlara əsaslanan təxminlər var.