Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin adının əbədiləşdirilməsi üzrə qrup böyük tədbirlər hazırlayır

2019-cu il dekabrın  17-də Turan agentliyi Azərbaycanda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin tarixi irsinin əbədiləşdirilməsi ilə bağlı təşəbbüs qrupunun müraciətini dərc edib.

“Bakıda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin AXC banisinin ev muzeyi təşkil edilməlidir. Rəsulzadənin siyasi həyatının keçdiyi Bakıda “Azərbaycan” qəzetinin redaksiyasının, Müsavat Partiyasının qərargahının yerləşdiyi, Nizami küçəsi, 59 ünvanında Rəsulzadənin yaşadığı binalarda xatirə lövhələri quraşdırılmalıdır. O, bir daha qayıtmayacağı bu mənzildən 1920-ci ildə ailəsi ilə vidalaşaraq çıxıb. Ailə üzvlərinin bəziləri güllələnib, digərləri Orta Asiyaya deportasiya olunub”, - bəyanatda qeyd olunur.

Təşəbbüsçülər hakimiyyətə deyil, ictimaiyyətə müraciət edərək dövlətçiliyə və tarixi-mədəni ənənələrə sadiqlik nümayiş etdirməyə  çağırıblar. “Biz sübut etməliyik ki, xalq, qədirbilən millət, şüurlu vətəndaş cəmiyyətiyik. Bu təşəbbüslə dəstəklə dəstəyinizi, məsləhətlərinizi və təkliflərinizi səbirsizliklə gözləyirik”, - deyə təşəbbüsçülər qeyd edirlər.

Təşəbbüs qrupunun sədri, tarixçi Solmaz Rüstəmova-Tohidi təşəbbüsün necə irəliləməsi ilə bağlı Turan-ın müxbirinin suallarını cavablandırıb.

- Təşkilati  proses gedir, biz ictimai qrup kimi çıxış etdik, cəmiyyətin dəstəyinə ehtiyacımız var. Facebook-da öz səhifəmizi yaratdıq, orada tərəfdarlarımızın qeydiyyatı üçün klub var. 1500-ə yaxın fəal özü haqda məlumat verib.

Tərəfdarların əhatəsini genişləndirməyə çalışırıq. Hələlik onlar Bakıda çoxdur və qəribə olsa da diasporda. Rayon sakinləri zəif iştirak edirlər. Biz tərəfdarların tərkibini təhlil etməliyik və Azərbaycan əyalətlərinin sakinlərini necə cəlb etmək barədə nəticəyə gəlməliyik.

- Gənclər Rəsulzadənin xatirəsinin əbədiləşdirilməsinə maraq göstərirmi?

- Mən gənclərimizdən çox razıyam, gənclərin səmimi köməyini görürük. Gənclərin M.Ə.Rəsulzadə haqqında bilməməsi barədə fikir yalnışdır. Çox mühazirələr oxuyuram, yayda üç gənclər düşərgəsində mühazirələr oxudum. Təsəvvür edə bilməzsiniz ki, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin şəxsiyyəti gənclər, xüsusilə xaricdə oxuyanlar arasında nə qədər nüfuza malikdir. Onlar bizim bildiyimiz qədər bilmirlər, amma Cümhuriyyət yaradıcısının şəxsiyyətinə böyük sevgi var, onlara milli dövləti yaradan azərbaycanlının simvolu lazımdır.

- Rəsulzadənin doğum günü - 31 yanvar ilə bağlı nə gözlənilir?

- Biz Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğum gününə hazırlaşırıq. Hazırda çox ciddi şəkildə böyük tədbirlər hazırlayırıq, vaxtından əvvəl açıqlamaq istəmirəm.

Bir ay öncə M.Ə.Rəsulzadənin Ev muzeyi üçün eksponatlar toplamağa başladıq. Muzeydə nümayiş etdirmək üçün onun irsini toplayırıq. Qubada Xatirə kompleksinin yaradılması ilə bağlı təcrübəm var, Heydər Əliyev Fondu ilə birlikdə bir il yarım çalışmışam. Bunun nə qədər çətin iş olduğunu bilirəm.

Quba soyqırım memorial kompleksi 2009-cu ildən 2013-cü ilədək inşa edilib. Kompleks Rusiya imperiyasının Bakı quberniyasında mart hadisələri qurbanlarının xatirəsinə həsr olunub. Hazırda Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin himayəsi altında fəaliyyət göstərən muzey və turizm məkanıdır.

Əsasən Rəsulzadə irsinin çox olduğu Türkiyədə həmkarlarımız ilə münasibətləri davam etdiririk. O 1955-ci ildə Ankarada vəfat edib. Türkiyədəki dostlarımızla yazışırıq, onları Bakya Rəsulzadənin Ev muzeyinin  açılışına dəvət edəcəyik. Yaşadığı Polşa və Fransadan olan elm adamları ilə əlaqələr qururuq, orijinal sənədlər, fotoşəkillər və şəxsi əşyalar axtarırıq. Rəsulzadənin qohumları muzeydə nümayiş etdirilmək üçün ailənin ev əşyalarını təqdin edəcəklərini vəd ediblər.

Gənclərdən razı olduğumu qeyd etdim. Hər biri öz fəaliyyət sahəsində aktivdir. Repin adına Peterburq Rəssamlıq Akademiyasının tələbəsi mənə bildirdi ki, Rəsulzadənin böyük portretini çəkmək istəyirlər. Bir oğlan ipək üzərində portret yaradıb və onu muzeyə vermək istəyir. Ola bilsin ki, Rəsulzadəyə həsr olunmuş bədii əsərlərdən ibarət sərgi təşkil etdik. Gənc tarixçilər Dilqəm Əhmədli və Elmar Həsənov Birinci Cümhuriyyət dövrünün tarixi ilə məşğuldurlar. Hər birinin öz kolleksiyasında müəyyən şeylər var və eksponatları gələcək muzeyə təqdim edə bilərlər.

- Dediniz ki, gənclər Rəsulzadəni dövlətimizin simvolu kimi sevirlər. Məgər Heydər Əliyev və İlham Əliyev dövlətin simvolları deyilmi?

- Onları müqayisə etmək olmaz, bu, zərərli tendensiyadır.  

- Niyə Rəsulzadənin Ev muzeyinin yaradılması niyə dövlət deyil, ictimai təşkilat məşğul olur?

- Niyə bu işlə ancaq dövlət məşğul olmalıdır, xalq yox? Biz şüurlu bir cəmiyyətik, öz tariximizi bilirik və şəxsiyyətlərimizə hörmət edirik. Niyə hər şeyi dövlətin üzərinə qoymalıyıq? Cəmiyyət laqeyd deyil, dövlətin nə zaman nə edəcəyini gözləmir. Dövlət cəmiyyətin tələblərini görməlidir. İctimaiyyət Rəsulzadənin Azərbaycanda evinin olmasını, onun irsi ilə tanış olmaq üçün gediləcək yerin olmasını istəyir.

M.Ə.Rəsulzadə xalqın naminə bütün ailəsini qurban verdi. Onun valideynlərinin, xanımının, övladlarının xatirəsi silinməlidir? Muzeyə gələnlər həmin insanları görmək və dövlətçiliyimizə verdiyi töhfələrə görə onlara təşəkkür etmək imkanları əldə etməlidir.

- Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin adının Bakı universitetindən götürülməsinin səbəbi nədir?

- Rəsulzadənin adının onun yaratdığı Bakı universitetindən götürülməsinin səbəblərini şərh etmək istəmirəm. Düşünürəm ki, Azərbaycanda ilk ali təhsil müəssisəsinin qurucusunun adı qaytarılacaq. Biz siyasətlə əlaqəli olmayan parlaq, müsbət bir işə başladıq. Rəsulzadə şəxsiyyəti xalqı birləşdirir. Biz dövlətə müraciət etdik ki, əgər hökumətdən dəstək alsaq, bu, millətin simvolu Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ətrafında dövlətin və xalqın birliyini ifadə edəcək.

*Solmaz Rüstəmova-Toqidi  Azərbaycan alimi, tarixçi-şərqşünasdır. Tarix elmləri doktoru, professordur. AMEA akademik Z.M.Bünyadov adına  Şərqşünaslıq İnstitutunun İran  tarixi və iqtisadiyyatı şöbəsinin aparıcı elmi əməkdaşıdır. Azərbaycanın əməkdar elm xadimidir.

Bir sıra tanınmış elm və mədəniyyət xadimlərindən ibarət təşəbbüs qrupu Bakıda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi təklifi ilə çıxış edib.

Azərbaycanın ikinci ən mühüm şəhəri Gəncədə AXC-nin 100 illik yubileyi ilində Cümhuriyyət Muzeyi yaradılıb. Tarixi binaların divarlarına bu binaların ölkə tarixindəki əhəmiyyətini xatırladan xatirə lövhələri quraşdırılıb. Lakin ölkənin paytaxtı Bakıda AXC-nin 100 illiyini “unudublar”, təşəbbüsçülər qeyd edirlər.

Müraciəti Azərbaycanın əməkdar rəssamı, M.Ə.Rəsulzadənin nəvəsi Rəis Rəsulzadə, tarix elmləri doktoru, professor Solmaz Rüstəmova-Tohidi, filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar jurnalist Qulu Məhərrəmli, yazıçı-publisist, Rəsulzadə ailəsinin tədqiqatçısı Nəcibə Bağırzadə, hüquqşünas, Milli Hüquq Evinin rəhbəri Nicat Gözəlov imzalayıblar.

Təşəbbüs qrupu qeyd edir ki, Bakıda Nəriman Nərimanov, Üzeyir Hacıbəyov, Cəlil Məmmədquluzadə, Cəfər Cabbarlı, Səməd Vurğun və Abdulla Şaiqin Ev muzeyləri var. Bülbül, Səttar Bəhlulzadə, Əzim Əzimzadə və digər görkəmli azərbaycanlılara abidə qoyulub, ancaq Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin abidəsi və Ev muzeyi yoxdur.