Zərdüşt Əlizadə: Böhranın yaranmasının kökündə hökumət durur

Politoloq Zərdüşt Əlizadə “Amerikanın Səsi”nə müsahibəsində Azərbaycan hökumətinin ölkəni böhrandan çıxarmaq cəhdlərindən, aparılan islahatlardan və yaranmış durumdan çıxış yollarından danışıb.

Sual: Azərbaycan hökumət rəsmilərinin son bəyanatları böhrandan çıxış üçün təkan verə bilərmi? Sizcə, hazırki hökumət böhrandan çıxış yollarını tapa biləcəkmi?

Cavab: Əvvəla, bu hökumət böhranı yaradan səbəblərin kökündə durur. Bunlar böhranın səbəblərini aradan qaldırmağa qadir deyil. Çünki onlara mənfəət vermir, xeyir deyil. Böhran bəyanatlarla aradan qaldırılmır, köklü islahatlarla aradan qaldırılır. Köklü islahatlar həm də siyasət sahəsindən başlanmalıdır. Siyasi rəqabət olmalıdır. İndiki hakimiyyət rəqabətə hazır deyil. Bunu çox gözəl anlayır və heç cür rəqabətə getməyəcək. Bu isə o deməkdir ki, islahatlar da olmayacaq.  

Sual: Azərbaycan hökuməti bir tərəfdən xarici maliyyə qurumlarından böyük həcmdə kreditlərin götürülməsi ilə bağlı danışıqlar aparır, digər tərəfdən isə ölkədə bahalı idman oyunları keçirir. Buna münasibətiniz necədir? Sizcə bu bahalı oyunlar Azərbaycanın imicinə hansı çalarlar gətirib?

Cavab: İnidyədək Azərbaycan böyük miqyaslı bir neçə tədbir keçirib. Üzdə olanı “Eurovision”dur, Panavropa oyunları və sair. Azərbaycanın indiki böhranlı vəziyyətində həmin oyunların Azərbaycan xalqına, dövlətinə zərrə qədər xeyri olubmu? Olmayıb. Qarabağ probleminin həllinə zərrə qədər köməyi olubmu? Olmayıb. Azərbaycan xalqının həyat səviyyəsinə yalnız mənfi təsir göstərib. Təbii ki, bu oyunalar Azərbaycana ziyan gətirir. Qaldı beynəlxalq maliyyə qurumlarına, onların Azərbaycana dəvət edilməsinin həyata tərcüməsi ondan ibarətdir ki, Azərbaycan hakimiyyəti özü də çox gözəl bilir ki, böhranı üstələmək üçün hansı islahatlar aparmalıdır. Amma özündə buna siyasi iradə tapmır. Ona görə də hansısa bir nəzarətçi dəvət edir ki, bu nəzarətçi onları həmin islahatları həyata keçirməyə məcbur etsin. Məcbur edəndə, təbii ki, daxildə hansısa bir müqavimət yaranacaq. O müqaviməti üstələmək üçün deyəcək ki, mənlik deyil, Beynəlxaqlq Valyuta Fondu, Dünya Bankı tələb edir və sair. Üstəlik o dörd milyard dollar ki, istəyirlər borc götürsünlər. Azərbaycanın Dövlət Neft Fondunda saxlanılan puldan 8-9 dəfə azdır. Yəni bu kreditin heç bir mənası yoxdur. Bu alınan pul defolt ərəfəsində Rusiya Federasiyasının 1998-ci ildə Beynəlxalq Valyuta Fondundan aldığı 5 milyard dollar krediti xatırladır. O kredit də heç Rusiyaya gəlib çatmadı. Yolda ötürüldü, pay-pürüş edildi, izi-əlaməti qalmadı.  

Sual: Mərkəzi Bankın sədri Elman Rüstəmov deyib ki, posneft dövrü onların gözlədiyindən 25 il tez gəlib. Sizcə, bu, hökumətin strateji xətti deyilmi?

Cavab: Ümumiyyətlə, hakimiyyətin strategiyası yoxdur. Onların iqtisadi strategiyası bir neft əmirinin davamçısını xatırladır. Yəni neft əmirlərinin strategiyası varmı? Bir Dubayı, Kuveyti çıxmaq şərti ilə. Qalan heç birində strategiya yoxdur. Onu demək istəyirəm ki, bu adamların əsas məqsədi şəxsi varlanmaqdır, sərmayələrini artırmaqdır. Özlərinin və ailələrinin təhlükəsizliyini təmin etmək, ilk növbədə maliyyə təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Onları heç bir vəchlə Azərbaycan dövlətinin, xalqının rifahı, inkişafı düşündürmür. Buna əyani sübut odur ki, müstəqillik illərində Azərbaycanın sənaye potensialı məhv edildi. Fəhlə sinfi, konstruktorlar, mühəndislər ləğv edildi. Əvəzində, guya ki, hüquqşünaslar, iqtisadçılar, menecerlər, bankirlər ordusu yaradıldı. İndi məlum oldu ki, istehsalat adlı qurumda bu zümrə heç kəsə lazım deyil.

Sual: Təxminən 10 il bundan əvvəl Azərbaycanın sabiq iqtisadiyyat naziri Fərhad Əliyev “Hamı yerli mal alsın! Xeyri vətənə qalsın!” şüarı ilə çıxış edirdi. İndi hökumət təxminən eyni şüarlara qayıdıb. İnsanları, dövlət qurumlarını yerli mal almağa dəvət edirlər. Sizcə, bu, vəziyyətdən çıxışdırmı?

Cavab: Bu, mənə Rusiya baş nazirinin mərhum müavini Boris Nemtsovun “bütün rus məmurları Volqa maşınlarında gəzməlidir” şüarını xatırladır. Əməli baxımdan bu, tamamilə mənasız və məntiqsiz bir sözdür. İndi Azərbaycanda dəbdəbəli Avropa maşınlarında gəzməyən nazir, nazir müavini, yüksək vəzifəli məmur qalmayıb. Hamıya məlumdur ki, Naz-Lifan (avtomobil zavodu – red.) ailəyə məxsusdur. Ailənin bir qolunun mülkiyyətidir. Əgər maşın varsa, bu maşınlar 10 il rahat işləyəcəklər. Hamıya Naz-Lifana minmək çağırışı ona bərabədir ki, o bahalı maşınları qoyun qırağa, işlədərsiniz. Amma, eyni zamanda həm də Naz-Lifan alın ki, bizim ailə bir az da varlansın. Hamı da bilir ki, Embawood mebel şirkəti, o da bağlıdır ailəyə. Hamı dəbdəbəli kabinetlərinidən gözəl xarici mebelləri çıxarıb, yerli istehsal olan mebelləri qoymayacaq ki? Bu, o deməkdir ki, bizim ailə şirkətinə də büdcədən bir az pul köçürün ki, dəstək olsun.

Sual: Vəziyyətdən çıxşı nədə görürsünüz?

Cavab: Köklü islahatlarda. Birinci çıxış yolu odur ki, xalq maariflənməlidir. Azərbaycan müxalifəti sağlamlaşmalıdır, saflaşmalıdır. O qədər səmərəsiz, ziyanlı ünsürlər burada fırfıra kimi fırlanır ki, on illərdir. Zəka qıtlığı, vicdan qıtlığı, vətənpərvərlik qıtlığı ilk növbədə müxalifət sıralarındadır. O təmizlənməlidir ki, müxalifət xalqa düzgün sifariş versin, düzgün yol göstərsin, onlarla düzgün işləsin, arxasınca aparsın. İndiki hakim zümrədə mən heç bir dəyişiklik gözləmirəm, heç bir ümidim yoxdur. Bilirsiniz, peşəkar korrupsionerlərdən nə gözləmək olar? Onlar bildiklərini, bacardıqlarını edirlər, ondan artıq gözləmək əbəsdir.  

Müəlliflərdən: Müsahibədə deyilənlər politoloq Zərdüşt Əlizadənin şəxsi mülahizələridir. -0-