Siyasət fəlsəfəsi: Əslinə qayıdış, yoxsa ayaqlar altına atıb tapdalamaq

30 ildən bəri içəridən izlədiyim siyasi proseslərdə seçkilərlə bağlı ikinci dəfə bu qədər sürətlə qərar qəbul edildiyinə şahid oluram: 14 mayda keçirilməsi planlaşdırıan parlament və prezident seçkisini nəzərdə  tuturam. Birinci qərar 24 dekabr 1995-ci ildə keçirilmiş parlament seçkisiylə bağlı idi.

Oktyabrda azlıq hökuməti quran baş nazir Tansu Çiller noyabr ayında  hökumət proqramının parlamentdə oxunmasından sonra etimad ala bilməyincə 1.5 ay sonrasına seçki tarixini elan etməkdən başqa çarə qalmadı. AKP  2002-ci ilin noyabrında iqtidara gələndə partiyanın sədri Recep Tayyip Erdoğana siyasət qadağası qoyulduğuna görə, millət vəkili seçilə bilməmiş, bir vilayətdə seçkinin nəticəsi ləğv ediləndən sonra oradan namizəd olub millət vəkili seçilən cənab Erdoğan 10 mart 2003-cü ildə baş nazir kreslosuna otura bilmişdi. (https://ru.wikipedia.org/wiki//Эрдоган,_Реджеп_Тайип)

İqtidardakı 20-ci ilini 10 gün qabaq tamamlayan Erdoğan düz 20 ildir ki, `Əsas hədəfimiz, daşı gədiyinə qoymaq, müqəddəs yürüyüşümüz` sözlərini dilindən düşürməzkən 2023-cü ilin hər baxımdan həlledici il olacağını da heç vaxt gizlətmədi. Bax, o həlledici ilin parlament və prezident seçkisinin məşqlərinə cənab Erdoğan keçən ilin yayından başlasa da seçkilərin gününə dair qərarı qəbul etmək 10 marta qədər uzandı və seçkilərin tarixi olan 14 may o gün  rəsmiləşə bildi.

Beləliklə, 18 aprel 1999-cu ildə parlament və bələdiyyə seçkilərini bir yerdə  keçirən Türkiyə son 5 ildə parlament və prezident seçkilərini ikinci dəfə eyni gündə keçirəcək.  

Ölkənin ən təcrübəli siyasət və dövlət adamı Recep Tayyip  Erdoğanın ürəyini  14 may seçkiləri  çox  sıxır. Siyasət həyatının  əsas hədəfi kimi  2023-cü ili görən cənab Erdoğan bu seçkidən də qalib çıxması halında onsuz da təxminən 80%-ni özünə tabe etdiyi sistemi tamamilə öz dünyagörüşünə uyğun hala gətirəcək.

Şəriət elan edib-etməyəcəyi, xəlifəliyi gətirib-gətirməcəyi hələ tam qətilik qazanmasa da Türkiyə Cümhuriyyətini tanımayan bir partiya (Hüda Par) ilə ittifaqa girməsi iki  ehtimalı gücləndirdi: 1) Seçkilərdə qalib gələ biləcəyindən tam  əmin olmadığına görə ağına-bozuna baxmadan, ölkənin idarə sisteminin xarakteristikasını vecinə almadan hər kəslə ittifaqa girə bilir; 2) Seçkidə uduzma ehtimalının heç cür aradan qalxmadığını görərək nəticələrin açıqlanmasından qısa müddət sonra xaosa səbəb ola biləcək aksiyaların toxumunu atır (xeyr, bu, Dostoyevskinin `İncil`dən götürərək `Karamazov qardaşları`nın epiqrafına yerləşdirdiyi  buğda  toxumu deyil, silahlı toqquşma qoxusu verən bir toxumdan söhbət gedir). 1990-cı illərin əvvəllərindən axırlarına qədər Türkiyədə bir çox dəhşətli terror hadisəsi törətdikdən sonra o dönəmin daxili işlər naziri (bu gün ASTNA-nın daimi şərhçisi) Sadettin Tantanın həyata keçirdiyi uğurlu əməliyyatlarla darmadağın edilən bir təşkilatın 2023-cü ildə siyasi partiya qılafında və Huda Par (`Allahın Partiyası) adı altında  iqtidar blokunun birinci sıradakı partiyasıyla ittifaqa girməsi AKP-nin öz sıralarında belə ciddi narazılığa və çaşbaşlığa səbəb olmuşdur.

Bu ittifaqa ən sərt reaksiya əslində Milliyətçi Hərəkat Partiyasından gözlənilərkən-illərdən bəri yazırıq-öz mənşəyinə və siyasi kimliyinə 180 dərəcə tərs siyasətlər yürüdən Devlet Bahçelinin başında durduğu siyasi qurumdan, hələ ki, səs çıxmır. AKP ilə ittifaqa girməyə çalışan Vatan Partiyasının sədri Doğu Perinçekin bu izdivaca qarşı kəskin reaksiya göstərməsi, şübhəsiz, AKP-ni öz yolundan döndərməyəcək.

Ancaq 21 illik bir iqtidar partiyasının özü üçün həlledici bildiyi seçkidə gedib Türkiyənin   sosial-siyasi strukturunu kökündən rədd edən bir təşkilatdan mədəd ummasını toplumun AKP-yə bu və ya digər şəkildə dəstək vermiş  kəsiminin qeydsiz-şərtsiz qəbul edəcəyini söyləmək çox çətindir. 21 illik iqtidar partiyasının daxili siyasətdəki bu ziqzaqlarını görəndən sonra 2013-cü ilin iyulundan bəri qanlı-bıçaqlı olduğu Misirin mövcud hökumətiylə siyasi-diplomatik əlaqələri “yüksək səviyyəyə qaldımaq” cəhdinə təəccüblənmək də olmur.

Müsəlman Qardaşlar iqtidarını hərbi çevrilişlə devirmiş Əbdülfəttah Sisiyə və iqtidarına qarşı o  vaxtdan bəri qanlıbıçaqlı mövqe nümayiş etdirən cənab Erdoğan və hökuməti körfəzin varlı ölkələrindən və İsraildən sonra indi də Sisinin Misiriylə münasibətləri  yaxşılaşdırma yoluna girib və Sisi  iqtidarını ən ağır sözlərlə tənqid edən xorun solistlərindən biri olan Türkiyə xarici  işlər nazirinin  ilk addımı ataraq  Qahirəyə getməsi Müsəlman Qardaşlar ideologiyasına arxa çevirmək və idealdan geri atmaq olmayacaqmı?

Həqiqətən “Mən belə əsrarı qana bilmirəm”- durumu var. İctimai rəy sorğularının nəticələri müxalif blokun namizədini öndə göstərərkən iqtidar bloku zəlzələ bölgələrindəki işlərə diqqəti artıraraq təbliğat dönəmi başlayana qədər müxalifəti o nöqtələrdən vurmağa çalışır.

Müxalif blokun sıralarını genişləndirmək üçün məşqlərə ara verməyən 6 partiyanın masası isə sosialistlərlə  və xüsusilə də sekulyar kürdlərin partiyasıyla dialoqlar aparır. Daha əvvəl də yazdığımız kimi, sekulyar kürdlərin partiyası olan HDP bu seçkidə həlledici mövqeyə gələrkən müxalifətə açıq dəstək verməsi üçün aparılan dialoqların təmkinli üslubu taktiki xarakter daşıyır.

Bu dəstəyin açıqlanmasından sonra dövlət başçısının və iqtidar blokunun kiçik ortağı MHP-nin müxalif blokun namizədinə yönəldəcəkləri   rəhmsiz salvolara şahid olacağıq.

Bax, hal-hazırda qəti olan şey budur. . .  

_________

• Hüda Par —  Hür Dava Par (Hür Dava Partisi - Партия «Свободное дело») — действующая в Турции и известная близостью к террористической  организации «Хизбалла» политическая партия, основана 19 декабря 2012 года, председатель – Зекерия Япыджыоглу.  HÜDA PAR поддержала  Эрдогана на президентских выборах (https://tr.wikipedia.org/wiki/H%C3%BCr_Dava_Partisi). Япыджыоглу объявил, что они решили 14 мая поддержать Эрдогана.  Он ранее заявлял: «Турецкая  Республика может считать «Хизбаллу» террористической организацией, но, по моему мнению, это не террористическая организация» (https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/huda-parin-acilimi-nedir-huda-par-ne-zaman-kuruldu-huda-parin-genel-baskani-kimdir-2060080?ysclid=lfh52tcdel86432917)
• «Истинно, истинно говорю вам: если пшеничное зерно, падши в землю, не умрет, то останется одно; а если умрет, то принесет много плода»:  Евангелие от Иоанна (глава XII, 24). Правда, авторская ассоциация довольно  отдаленная –  ред.
• «К тайне жизни ключа  найти я не могу,

Жить без разума в трудном пути я не могу».

М.А. Сабир.