“Türkiyə investisiya tapa bilməzkən Misirə pul yağır”

Xəbər başlıqlarından biri bu idi və HƏMAS-İsrail müharibəsinin başlamasından bəri Türkiyənin tərəflər arasındakı atəşkəs və Qəzzaya yardım proseslərindən önəmli dərəcədə  kənarda qaldığını bu başlıq dəqiq şəkildə ifadə edir.

 Vaşinqtonun müəyyənləşdirdiyi marşrutda Misir və Qətər vasitəçilik rolunu öz üzərinə götürərkən Türkiyənin Misir həmləsi vasitəçilik üçün kifayət etmədi. Qəzza sektorunun Rifah şəhərinə hücum etməməsi üçün Vaşinqton Netanyahuya təzyiqi maksimuma çıxarıb, Misir isə ehtimal edilən Rifah əməliyyatına qarşı hər gün kəskin reaksiya nümayiş etdirir.

Nəticədə Türkiyənin 10 il əvvəl  öz üstünə götürdüyü vəzifəni indi Misir götürüb: Orta Şərqdən Əfqanıstana qədər meydana çıxması gözlənilən yeni qaçqın dalğasının Aralıq dənizi vasitəsilə Avropaya keçməsinin qarşısının Misirdə alınması üçün Brüssel ilk mərhələdə Qahirəyə 7 milyar avro  verdi. 2015-ci ildə Ankaraya verilən 3,5 milyardın aqibətilə bağlı mübahisələr bəzən gündəmə gəlir.

 İsrail-HƏMAS müharibəsinə heç bir baxımdan aktiv şəkildə müdaxilə edə bilməyən dövlət başçısı Ərdoğanın bir anda 1974-cü il Kipr əməliyyatını xatırladaraq “Adanın hamısını ələ keçirməkdən” bəhs etməsi Afinada kəskin reaksiyaya səbəb olarkən bu sözlərin də 31 martdakı seçki ərəfəsində daxili siyasətə hesablandığını görmək çətin deyil.

İllərin o tərəfindən gələn yaxın dostluğa baxmayaraq, keçən ilin iyulundan bəri Moskva ilə arasına məsafə qoyan Ərdoğanın “münasibətlərin hərarətini tədricən aşağı salma siyasəti” öz əks-sədasını seçkilərdən sonra da göstərdi və əvvəlki illərdən fərqli olaraq və Rusiya dövlət başçısının 28 may 2023-cü ildə seçki başa çatar-çatmaz yenidən seçilən türkiyəli həmkarını təbrik etməsinə baxmayaraq, cənab Ərdoğanın təmkinli davranaraq təbrik üçün tələsməməsi diqqətlərdən qaçmadı.

Bələdiyyə seçkisi yaxınlaşdıqca AKP lideri və prezident Ərdoğan reytinqi yüksəldə biləcək hər bir “instrumenti” tədavülə daxil etməkdən əsla geri qalmır. Ana müxalifət partiyası bir tərəfə dursun, ən kiçik siyasi qurumları belə öz hədəfinə götürən cənab Ərdoğanın əsas məqsədinin İstanbul bələdiyyəsinə göstərdiyi namizədin seçkidən qalibiyyətlə çıxması olduğu şübhə doğurmazkən ana müxalifət partiyasının lideri Əkrəm İmamoğlunun seçicilərlə qurduğu birbaşa ünsiyyət hər gün, bəlkə hər saat öz meyvələrini verir. Misal vermək lazımdırsa, İYİ Partiyanın İstanbuldakı seçicilərinin yarısının İmamoğlunu dəstəklədiyini artıq ictimai rəy sorğuları da açıq şəkildə göstərir. AKP-nin ənənəvi elektoratının müəyyən hissəsinin Əkrəm İmamoğluna yönəlməsi başqa bir faktdır.

Qəribə seçki manevrləri edilir: hakimiyyətə gəldiyi gündən bəri, xüsusilə, İstanbuldakı üzv və tərəfdarlarını sosial yardımlara öyrəşdirən AKP son 5 ildə İstanbul bələdiyyəsi vasitəsilə yardımlar verə bilməyincə tərəfdarların bir hissəsi ana müxalifət partiyasının namizədi Əkrəm İmamoğlunun ətəyindən yapışaraq istədiyi yardımları  alır və buna görə onların  İmamoğlunu dəstəkləməsi normal qarşılanır.

İki həftə əvvəl az adamın iştirak etdiyi qapalı iclasda AKP-nin qurucularından biri “cəmiyyəti bizdən daim nələrsə qoparmağa öyrəşdirdik” deyərək etiraf edəndə bu durumu dəfələrlə yazdığımı və birbaşa cənab Ərdoğanın özünün yaratdığı bu “al-ver” siyasətinin bir gün iqtidar partiyasını vuracağını bir neçə il  əvvəl proqnozlaşdırdığımı xatırladım. Yəni, Anton Çexovun məşhur deyimiylə, “pyesin əvvəlində divardan asılmış tüfəng pyesin axırında açılır”.

Son 5 ildə İstanbul bələdiyyəsinin müxalifət partiyası tərəfindən idarə edilməsi qeyri-rəsmi şəkildə bələdiyyədən maliyyələşən təriqətlərin, vəqflərin, dərnəklərin, dini cəmiyyətlərin, qəzetlərin, jurnalların, nəşriyyatların (nəfəsim təngidi) və nəhayət, şəxslərin dövlət başçısının üzərindəki təzyiqlərini inanılmaz dərəcədə artırdı. Onları maliyyələşdirməkdə çətinlik çəkən AKP lideri və dövlət başçısı Ərdoğanın İstanbul bələdiyyəsində yenidən qalib gəlmək üçün gecə-gündüz çalışmasının bir anlamı da budur.

İşin cəlbedici tərəfi - Ankara bələdiyyəsi uğrunda yarışda iqtidar partiyası namizədinin seçilmə imkanı getdikcə azalarkən Türkiyədə “sosial bələdiyyəçilik” məfhumunun yayılmasında böyük rolu olan müxalifət partiyasının namizədi (2019-cu ildə seçilib) Mənsur Yavaşın reytinqinin 60%-ə yüksəlməsidir.

31 martdakı bələdiyyə seçkisinin bir xüsusiyyəti də 2028-ci ilin prezident seçkisinin namizədlərini böyük ölçüdə müəyyənləşdirəcək olmasıdır.

Əkrəm İmamoğlunun İstanbul bələdiyyə başqanlığına yenidən seçilməsi onun prezidentliyə namizədlik yoluna asfalt döşəyəcək.

Bax, cənab Ərdoğanın öz tərəfdarlarına “bu, son seçkimdir” deməsinin əsas səbəbi də budur.

Yəni, İstanbulda bu dəfə də  qalib gələ bilməsək, mənim də prezidentliyə bir daha namizəd olmağım ya mümkün olmayacaq, və ya məğlub olacağam.

Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının lideri Devlət Bahçəlinin təkidlərinə rəğmən cənab Ərdoğanın bir daha prezidentliyə namizəd olmağı düşündüyünə inanmıram. Bunu AKP-də pərdə arxasında qızışan liderlik yarışı da göstərir.