Azərbaycanda səhiyyənin modernləşdirilməsi eşitmə qüsuru olan vətəndaşları xərcləri özləri ödəməyə məcbur edir

Ağır eşitmə qüsuru (dördüncü dərəcəli) olan 46 yaşlı Elşən Həsənov üçün dövlət eşitmə cihazlarının əldə edilməsi sadə proses olduğu halda  üç səhiyyə müəssisəsinin cəlbiylə bürokratik kabusa çevrilib. Nəticədə Həsənov əvvəllər pulsuz olan xidmətə görə ildə bir neçə dəfə 60 manata yaxın pul (35 ABŞ dolları) ödəmək məcburiyyətindədir - Həsənovun sözlərinə görə, qiyməti onun əlillik pensiyasına uyğun gəlmir.

Həsənov Turan İnformasiya Agentliyinə məktubunda izah edib ki, 2023-cü ildə Respublika Reabilitasiya Mərkəzi onu iki eşitmə aparatı ilə pulsuz təmin edib. Lakin bu cihazlar pasiyentin konkret eşitmə tələbatına uyğun olaraq dövri kalibrləmə tələb edir - əvvəllər Reabilitasiya Mərkəzi tərəfindən pulsuz  göstərilən xidmət. Hazırda Həsənov kimi pasiyentləri özəl şirkətə, Bakıda yerləşən "Avaz" Eşitmə və Nitq Mərkəzinə göndərirlər.

“Avaz” Mərkəzi cihazın kalibrlənməsi üçün 30 manat alır ki, bu da hər iki eşitmə cihazı üçün 60 manat edir. Üstəlik, bu quraşdırma hər üç-dörd aydan bir olmalıdır ki, bu da illik 180 manat edir. Bundan əlavə, Həsənov eşitmə aparatları üçün qulaqlıqları özü almalı olub, çünki nə Reabilitasiya Mərkəzi, nə də “Avaz” onlarla təmin etməyib.

"Mən işsizəm və ancaq pensiya ilə yaşayıram. Müntəzəm bu məbləği ödəmək mümkün deyil", - Həsənov yazıb.

Əsas xidmətlərin özəlləşdirilməsi

2020-ci ilə qədər eşitmə cihazlarının kalibrlənməsi Reabilitasiya Mərkəzində pulsuz həyata keçirilib. Lakin Azərbaycanın səhiyyə sistemində xidmətlərin modernləşdirilməsinə və yaxşılaşdırılmasına yönəlmiş islahatlar bu vəzifəni “Avaz” kimi özəl şirkətlərə həvalə edərək maliyyə yükünü pasiyentlərin üzərinə qoyub.

25 iyul 2024-cü ildə Həsənov “Avaz” Mərkəzinə öz narahatlığını bildirəndə laqeydliklə qarşılanıb. Ona deyiblər ki, "istədiyiniz yerə şikayət edin".

"Məhdud imkanları olan şəxslərin hüquqları haqqında" qanuna əsasən, məhdud imkanları olan şəxslər müxtəlif imtiyazlara, o cümlədən pulsuz tibbi xidmət hüququna malikdirlər. Həsənov hesab edir ki, eşitmə cihazlarının tənzimlənməsinin özəlləşdirilməsi bu qanuna ziddir və həssas vətəndaşları haqsız yerə cəzalandırır.

Bürokratik qarışıqlıqda 

Həsənovun bu problemi həll etmək cəhdləri dövlət orqanları arasında ittihamlarla qarşılanıb. O, Səhiyyə Nazirliyinə şikayət edərkən ona bildiriblər ki, Reabilitasiya Mərkəzi Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinə (TƏBİB) verilib. Lakin TƏBİB öz məsuliyyətini inkar edərək bildirir ki, Mərkəz Əmək və Sosial Müdafiə Nazirliyinin nəzdində faliyyət göstərir.  Şərh almaq üçün Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin mətbuat xidməti ilə əlaqə yaratmaq cəhdləri uğursuz olub.

“Avaz” Mərkəzi Həsənovun  söylədiyi ittihamları təsdiqləyib və Turan agentliyinə bildirib ki, vətəndaş qanunla göstərilən xidmətə görə pul ödəyib. "Onu aldatmayıblar. O, özəl şirkətin yerinə yetirdiyi işə görə ödəniş edib", - Mərkəzdə bildiriblər.

Daha geniş problem

Bu hadisə Azərbaycanda səhiyyənin modernləşdirilməsinin gözlənilməz nəticələrilə bağlı əlillər arasında artan narahatlığı önə çəkir. Hökumət sadə, lakin vacib xidmətləri özəl təchizatçılara autsorsinqə verməklə maliyyə yükünü ən həssas vətəndaşların üzərinə qoyub.

Turan-ın Azərbaycanın səhiyyə siyasətinə baxışı bu ziddiyyəti önə çəkir: "Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında" qanunun 29-cu və 30-cu maddələri məhdud imkanları olan şəxslər üçün pulsuz tibbi xidmətlərə birbaşa zəmanət verir. Lakin Həsənovun fikrincə, bu hüquqi zəmanətlər reallıqdan uzaq olaraq qalır.

Hazırda Həsənov və onun vəziyyətində olan digərləri özlərinə çətinliklə rəva gördükləri maliyyə yükünə məruz qalaraq  agentliklərin və nazirliklərin mürəkkəb şəbəkəsində get-gəldədirlər. Vəziyyət Azərbaycanda səhiyyə islahatlarının prioritetləri və onların xidmət etməli olduqları şəxslərə təsiri barədə  mühüm suallar doğurur.