Media-icmal 09.01.2017

Bakının beynəlxalq idman yarışlarına ev sahibliyi, SOCAR-ın yarıtmaz fəaliyyəti, intiharların artması, qızıl bazarındakı durum bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Avrasiyanın yeni idman paytaxtı- Bakı 

“Azərbaycan” qəzeti “Avrasiyanın yeni idman paytaxtı” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=113463) paytaxt Bakının beynəlxalq idman yarışlarına ev sahibiliyini qiymətləndirir.

Müəllif deyir ki, son illər Azərbaycan bir çox sahələrdə mühüm uğurlara imza atıb və bu, dünya miqyaslı idman turnirlərinə də aiddir: “Ümumiyyətlə, 2016-cı ildə ölkəmizdə 52 beynəlxalq yarış keçirilib. Ötən ilin ən yadda qalan idman turnirlərindən biri dünyanın ən nüfuzlu avtomobil yarışlarından olan “Formula-1” Avropa “Qran-Pri”sinin Bakı mərhələsinin keçirilməsi idi”.

Məqalədə bu yarışları bütün dünyada 500 milyon nəfərdən çox insanın izlədyi deyilir və Azərbaycanın dünyaya tanıdılması baxımından xüsusi roluna işarə edilir. Müəllif hesab edir ki, paytaxtın hər bir qonağı Azərbaycan mədəniyyətilə tanış olmaq imkanı əldə edib.

Yazıda daha bir maraqlı idman yarışı kimi Bakıda 17 yaşlı futbolçular arasında 34-cü Avropa çempionatının keçirilməsi göstərilir və bu yarışlara dünyanın 16 ölkəsinin idmançılarının qatıldığı vurğulanır. 

Müəllif paytaxtın ev sahibliyi etdiyi əhəmiyyətli beynəlxalq yarışlardan daha biri kimi Ümumdünya Şahmat Olimpiadasının adını çəkir. Bu yarışlara dünyanın 175 ölkəsindən 181 kişi və 142 qadın komandasının qatıldığı xatırladılır.

Bu sırada yazıda yaddaqalan yarışlardan biri kimi mayın 6-8-də prezident Heydər Əliyevin xatirəsinə həsr edilən cüdo üzrə “Grand Şlam”  (“Böyük dəbilqə”) turniri  göstərilir. Müəllif deyir ki, bu yarışlara dünyanın 89 ölkəsindən 594 idmançı qatılıb.

Nəhayət, son olaraq müəllif yadda qalan yarışlar sırasında sentyabrın 18-23-də  Qəbələdə keçirilmiş güllə və stend atıcılığı üzrə gənclər arasında dünya kuboku uğrunda yarışları göstərir. Müəllif deyir ki, yarışlara 31 ölkədən 281 idmançı qatılıb, bu yarışlarda 25 medalla Rusiya ilk yeri tutub. Hindistan 24 medalla iknci, Çin 8 medalla üçüncü olub.

Vətəndaşa baha başa gələn idarəçilik

“Azadlıqinfo” saytı “İdarəçilərin tüfeyli bədxərcliyinin bizi millət olaraq müflis etdiyini gördünüzmü?” (https://www.azadliq.info/173474.html) sərlövhəli məqalədə SOCAR-ın fəaliyyətilə bağlı Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əli Kərimlinin düşüncələrinə yer verib.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycanın dünyada nisbətən tanınan yeganə brendi olan SOCAR ölkə gündəminə müsbət keyfiyyətlərilə gəlmir. İlkin olaraq müəllif bu qurumun Avropa futbol çempionatında adının reklamı üçün 120 milyon manat sərf etməsi kimi bədxərcliyi göstərir.

Bununla yanaşı, yazıda SOCAR-ın enerji resursları qiymətlərinin qaldırılması təklifləri, neftçi faciələri, daxili və xarici borclanması, bahalı ofis tikintisi, kütləvi ixtisarları, korrupsiya araşdırmaları, məmurlarının irimiqyaslı oğurluqları, camaatın evlərini başlarına uçurması ilə gündəmə gəldiyi deyilir. Müəllif bu sırada qurumun neft maqnatları və konqresmenlərə milyonluq ziyafətləri, “acından ölən” Avropanın futbol klublarına pul paylaması, müxtəlif idman yarışlarına sponsorluğunu da vurğulayr və deyir: “Sonra da bütün bu çəkilən xərcləri millət olaraq kimimiz pulu, kimimiz isə canı ilə ödəməli olur”. 

Müəllif, BP başda olmaqla xeyli xarici şirkətin ölkədə neft çıxardığını xatırladaraq, bu şirkətlərlə SOCAR idarəçiliyi arasındakı fərqlərə toxunaraq yazır: “Bu neftin 70%-i Azərbaycana verilir, qalan 30%-ə ilə xarici neft şirkətləri indiyə kimi qoyduqları sərmayələri çıxarıblar, 45 milyard dollar gəlir götürüblər, üstəlik, qazanclarından dövlət büdcəsinə 10 milyard dollardan artıq vergi ödəyiblər”.

Daha sonra yazıda xatırladılır ki, SOCAR yataqlardan çıxardığı neftdən Neft Fonduna maddi vəsait ödəmir, ancaq vergi verir, bununla belə, borc içində batır.

Müəllifə görə, burada problem idarəetmə üsulundakı fərqlərdədir: “Baxın, bir tərəfdə istehsal etdiyi neftin 30%-i ilə 45 milyard qazanc götürən xarici neft şirkətləri, digər tərəfdə isə çıxardığı neftin 100%-ni də özündə saxlayan, amma 8 milyard dollar xarici borc altında boğulan, işçisinin maaşını vaxtında verə bilməyən SOCAR. Əmin oldunuzmu ki, korrupsionerlərin bütün oğurladıqları əslində süfrəmizdən gedir? İdarəçilərin tüfeyli bədxərcliyinin bizi millət olaraq müflis etdiyini gördünüzmü? Oğru və bacarıqsız hakimiyyətin xalqa həddindən artıq baha başa gəldiyinə əmin oldunuzmu?”.

Kredit borcları –intiharların əsas səbəbi

“Novoe Vremya” qəzeti “İntiharlar ciddi sosial problemə çevrilir” sərlövhəli məqalədə intiharların artması səbəblərini araşdırır.(http://www.novoye-vremya.com/w77864/.../#.WHI-zBuLTIU)

Müəllif ölkənin ayrı-ayrı bölgələrində və eləcə də paytaxt Bakıda baş verən intihar faktlarını sadalayır, amma bu xəbərlərdə intiharların səbəbləri, motivləri haqda danışılmadığını deyir.

Məqalədə deyilir ki, bu sırada yalnız fotoqraf  Natiq Müslümovun intihara əl atmasının səbəbi aydındır və fotoqraf kreditə aldığı fotoaparatın pulunu ödəyə bilmədiyi üçün canına qıymalı olub.

Müəllif  bank borcuna görə intihar faktının üzərində xüsusi olaraq dayanır və bunun səbəbini belə izah edir: “Problem bundan ibarətdir ki, belə intiharlar son zamanlar dəfələrlə artıb. Daha doğrusu, “kredit intiharları” ölkədə intiharların əsas səbəbinə dönüb. Hakimiyyətin və bankların ödənilməmiş kreditlər problemini həll etmək istəməmələri durumu daha da mürəkkəbləşdirir. Problemli kreditlərin həcmi artır, buna uyğun da ödəniş edə bilməməsi üzündən canına qəsd edən vətəndaşların sayı artır”.   

Məqalədə deyilir ki, bankların psixoloji, mənəvi və fiziki təzyiqləri nəticəsində borclular intihara əl atırlar, yeri gəlmişkən, ölkədəki iqtisadi böhran bütünlükdə intiharların artmasına şərait yaradır.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycan hakimiyyəti durumun ciddiliyini kifayət qədər dərk etmir, buna görə də bu sahədə hər hansı profilaktik iş aparılmır:

“İntiharla bağlı profilktik iş aparmaq olar, bunu Avropa ölkələrinin təcrübəsi də göstərir. Unutmaq olmaz ki, iqtisadi böhran vətəndaşların ovqatına kifayət qədər ciddi təsir edib, iş yerlərinin itirilməsi, kəskin bahalaşma, sabahkı günə inamın itməsi haqqında danışılan halların baş verməsi üçün əlverişli mühit yaradıb”.

Yazıda deyilir ki, iki devalvasiya, müəssisələrin çoxunda kadr ixtisarları durumu daha da ağırlaşdırıb, insanlar əsəbi olublar, depressiyaya düşürlər, nəticədə ailədaxili cinayətlər, boşanmalar, nəhayət intiharlar artır”.                   

Müəllif xatırladır ki, hazırda Azərbaycan intiharların yüksək olduğu ölkələr sırasında deyil, amma sosial durumun daha da pisləşdiyi və intiharların belə yüksək templə artdığı halda bu ölkələrlə bir sırada ola bilər.               

Qızıl bazarı çökür

“Yeni Müsavat” qəzeti “Dollar bahalaşdıqca qızılın qiyməti də qalxdı” sərlövhəli məqalədə qızıl bazarındakı durumu dəyərləndirir.  

(http://musavat.com/news/dollar-bahalashdiqca-qizilin-qiymeti-de-qalxdi-bazarda-durgunluq-reportaj-fotolar_406221.html)

Müəllif deyir ki, dolların günbəgün bahalaşması, valyuta satışı bazarındakı gərginlik, gömrük vergilərinin artması qızılı bahalaşdıran əsas səbəbdir, bu bahalıq isə qızıl bazarında durğunluq yaradıb. 

“Laçın” ticarət mərkəzinin qızıl satışı bölməsindəki satıcı həmsöhbətlərinə istinadən müəllif yazır ki, satıcılar da qızılın qiymətinin gündən-günə artdığını etiraf ediblər.

Məqaləyə görə, satıcılar qızıl bazarının böhran yaşadığını, bu sahədə indki kimi çətin duruma düşmədiklərini vurğulayırlar: “Qızıl hədsiz sürətlə bahalaşır. Səbəb də odur ki, dollar həm rəsmi bahalaşır, həm də banklar dollar satmadığı üçün biz onu qara bazardan daha baha qiymətə almağa məcbur oluruq. Bu da qızılın satış qiymətinə təsir göstərir, nəticədə nişan üzükləri və qızıl dəstləri 30 faizdən çox bahalaşıb”. 

Yazı müəllifi deyir ki, hazırda istehlak məqsədli qızılın bir qramının qiyməti 60-90 manat arasında dəyişir. Bu sırada Türkiyə qızılının qramı 65, İtalyan qızılının qramı isə 90 manatdır. Briliant qaşlı zinət əşyalarında isə qızılın qramı ilə yanaşı, briliantın karatı da qiymətə təsir edir. 

Müəllif bildirir ki, qızıl satıcıları manat tam şəkildə “üzən məzənnə”yə keçdiyi halda qızıl bazarında durumun daha da ağırlaşacağı xəbərdarlığı edirlər: “Həmsöhbət olduğumuz satıcılar manatın üzən məzənnəyə keçməsindən sonra vəziyyətin daha pis olacağını, manat sərbəst üzən məzənnəyə keçərsə, qızılın da dollara paralel olaraq gündəlik bahalaşacağını deyir. Əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin aşağı olduğunu nəzərə alsaq, bu, qızıl bazarının çökməsi deməkdir”. 

Məqalədə deyilir ki, hazırda üzük, sırğa, boyunbağı və bilərzikdən ibarət dördlü qızıl dəstlərinin ən ucuzu 2 min manatdan başlayır, halbuki, bir neçə ay öncə alıcılara 1000 manatdan təklif olunurdu.

Müəllif son zamanlar əhalinin əlindəki qızılı satması hallarının çoxaldığını, iqtisadi durum pisləşdiyi üçün əhalinin nə vaxtsa aldıqları qızılları satmağa məcbur olduqlarını, qızılın alış qiymətinin isə 40-50 manat arasında dəyişdiyini deyir.