Media-icmal 11.07.19

Rusiya və NATO komandanlarının Bakı görüşü, pomidorun bahalaşması ətrafında müzakirələr, bankların daxili investisiyaya maraq göstərməməsi və s. məsələlər bugünkü (11 iyul, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Dünya güclərinin görüş məkanı-Bakı

"Azərbaycan" qəzeti "Müstəqil və qətiyyətli siyasətin növbəti təntənəsi" sərlövhəli məqalədə NATO-Rusiya hərbi komandanlarının növbəti görüşünün Bakıda keçirilməsini dəyərləndirir.

Müəllif Bakının bu görüşlərə 2017-ci ildən ev sahibliyi etdiyini deyir və səbəblərinə toxunur.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, müxtəlif qütblərdə dayanan Rusiya ilə NATO arasında siyasi-hərbi mübahisə və gərginlik həmişə mövcud olub, KİV-lərdə NATO və Rusiya hərbçilərinin üz-üzə gəlməsi, təyyarələrin bir-birinin hava zonasına, gəmilərinin isə dəniz sularına yaxın məsafələrdə manevrlər etdiyi barədə xəbərlər yer alır.

Müəllif hesab edir ki, bu "əzələ nümayişi", tərəflərdən birinin emosiyalarını cilovlaya bilməməsi dəhşətli müharibənin başlanmasına səbəb ola bilər. "Ona görə Rusiya ilə istər NATO, istərsə də ABŞ ali hərbi heyətləri arasında aparılan danışıqlar potensial hərbi toqquşmaların baş verməməsi üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bütövlükdə bu danışıqlar risklərin qarşısının alınması, qarşılıqlı etimadın möhkəmlənməsi işinə xidmət edir", - müəllif bu danışıqların əhəmiyyətini belə dəyərləndirir.

Yazı müəllifi deyir ki, ona görə də belə danışıqlar dünyanın əksər siyasi-hərbi mərkəzləri tərəfindən maraqla izlənilir, bu görüşlərdə hansısa sıradan məsələlər deyil, bütövlükdə dünyanı narahat edən məsələlər, hərbi-siyasi nüfuz uğrunda mübarizədə yaranan ziddiyyətlər müzakirə olunur.

Müəllif vurğulayır ki, bu görüşlərin Azərbaycana yalnız keçirilən məkan olaraq aidiyyəti var: "Əsas səbəb odur ki, prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi müstəqil və qətiyyətli siyasət dünyanın əsas güc mərkəzləri tərəfindən ehtiramla qarşılanır. İlham Əliyevin uğurlu xarici siyasəti nəticəsində Azərbaycan ötən 16 ildə həm NATO, həm də Rusiya ilə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirib".

Müəllif hesab edir ki, rəsmi Bakının uğurlu siyasətilə ölkə təkcə yerləşdiyi regionda yox, daha geniş miqyasda sabitləşdirici rol, həyata keçirdiyi beynəlxalq layihələrlə Şərqlə Qərb arasında körpü rolunu oynayır, odur ki, hər iki tərəf danışıqların aparılması üçün də məkan olaraq həmişə Bakını seçir, çünki Azərbaycan onların görüşə biləcəyi yeganə unikal məkandır.

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: "Sülh və dialoq məkanı kimi növbəti dəfə Bakının seçilməsi həm də ölkəmizin beynəlxalq miqyasda nüfuzunu daha da artıran mühüm amildir".

Xatırladaq ki, Rusiya ilə NATO arasında növbəti danışıqlar iyulun 11-də yenə də Azərbaycanda keçiriləcək. Belə ki, Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Valeri Gerasimov, NATO-nun Avropadakı Müttəfiq Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı Tod Uolters iyulun 10-da Bakıya işgüzar səfərə gəliblər.

Pomidor niyə bahalaşır?

"Yeni Sabah.az"da isə "Azərbaycanda pomidorun qiymətində kəskin bahalaşma" - səbəb nədir? sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif son günlər ölkə bazarlarında pomidorun qiymətinin bahalanmasının səbəblərini kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Nicat Nəsirli ilə müzakirə edir.

Müəllif iddia edir ki, son günlərə qədər 80-90 qəpik olan məhsul bəzi marketlərdə hətta 2 manata qədər qalxıb.

N.Nəsirli isə "Yeni Sabah"a açıqlamasında deyir ki, ilkin yazdan havaların qeyri-sabit keçməsi, temperatur dəyişmələri kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı üçün ciddi risklər ortaya çıxarıb və bahalaşmanın əsas səbəbi hava şəraitidir: "Əlverişsiz havalar ilkin yaz mövsümündə tumlu meyə ağaclarının potensial məhsuldarlığa çatmasına imkan vermədi, ağaclarda mayalanma prosesi yağışların təsiri ilə başa çatmadığına görə məhsuldarlıq (gilas, ərik, alça və s.) aşağı düşdü".

Ekspertin deməsinə görə, iyun-iyul aylarındakı əlverişsiz havalar artıq açıq sahə tərəvəzçiliyinə də mənfi təsir göstərir, belə ki, hər il iyunun ikinci on günlüyündə istixanalar fəaliyyətini başa vurur, iyulun əvvəlindən açıq sahədə yetişdirilən tərəvəz məhsulları bazara girərək istehlak zəncirində fasiləyə imkan vermirdi: "Bu il zəncirdəki harmonik əlaqə pozuldu, iyunun sonunda istixanalar təsərrüfat mövsümünə qismən yekun vursalar da açıq sahədə əkilmiş bostanlarda məhsul vaxtında yetişmədi. Artıq iki həftədir ki, məhsulun yetişməsi üçün faydalı istilik əmsalı yaranmadığı üçün kütləvi yetişmə prosesi gecikir".

Ekspert müşahidələrə əsasən deyir ki, iki həftəyə yaxındır ki, pomidorun yetişməsi üçün tələb olunan müsbət 25-26 dərəcə temperatur yaranmayıb, bostanlarda təxminən 15 günlük gecikmə əmələ gəlib.

N.Nəsirlinin deməsinə görə, ötən ilə qədər kütləvi tədarük bostanlarda iyulun 1-dən başlayıb: "Dünənki müşahidələrə görə, fermerlər yalnız ala-kal məhsulların yığımına başlayıb, o da ki, "yavaş-yavaş". Fermerlər deyirlər ki, tez, orta və gec yetişən sortlar əksələr də yetişmə prosesində ardıcıllıq itib.Tez yetişən sortların yığımı iyulun 10-a qədər başa çatmalı idi, lakin hələ yığım yenicə başlayıb".

N.Nəsirli hesab edir ki, iqlimdəki qeyri-stabillik düzəlsə, ən uzağı bir həftədən sonra sahələrdə kütləvi yığım başlayacaq və bununla da bazarlarda qiymət təlatümü xeyli səngimiş olacaq.

Xaricə qoyulan investisiya-iddia

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Natiq Cəfərli: "Yüksək bank faizləri kredit götürüb bizneslə məşğul olmağı mənasız edir" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif Azərbaycanda kommersiya banklarının kreditləşdirməyə maraq göstərməməsi və bunun səbəblərini iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Müəllif bu günlərdə "Novaya vremya" qəzetinin Azərbaycanda kommersiya banklarının kreditləşməyə maraqlı olmaması, sahibkarlıq kreditlərinin orta faiz dərəcələrinin 30%-ə qədər olması, sahibkarların belə yüksək faizli kreditlərə maraq göstərməməsi, nəticədə hazırda Azərbaycan iqtisadiyyatının investisiyaya yetərincə ehtiyacı olduğu halda xaricə kapital axınının baş verdiyini bildirir.

"Yeni Müsavat"a açıqlamasında isə H.Cəfərli hesab edir ki, kreditlərin qısamüddətli və çox yüksək faizlə olması Azərbaycan banklarının əsas problemidir: "Faizlərin belə yüksək olması biznes üçün heç də sərfəli deyil, real sektor bu məsələdən əziyyət çəkir. Baş verən iki devalvasiyadan sonra yaranan problemli kreditlərin həlli ilə bağlı görülən işlər, 10 min dollara qədər olan kreditlərlə bağlı kompensasiyanın qaytarılması baş tutsa da, iş adamlarının götürdüyü kreditlərlə bağlı məsələ həll olunmayıb".

Bundan irəli gələrək N.Cəfərli hesab edir ki, hazırda həmin iş adamlarının durumu ağırdır, belə halları bir daha təkrar yaşamamaq üçün kreditə maraq göstərmirlər: "Bank faizlərinin yüksək olması isə ümumiyyətlə, kredit götürüb bizneslə məşğul olmağı mənasız edir. İnsan hansı sahədə bizneslə məşğul olub nə qədər qazanmalıdır ki, ildə 20 faiz bank krediti versin, işçilərin maaşını versin, kommunal ödənişlər etsin, digər xərcləri həyata keçsin, paralel olaraq özü də qazansın. Ona görə də bank faizlərinin yüksək olması iqtisadiyyatın inkişafını əngəlləyən faktora çevrilib".

N.Cəfərli hesab edir ki, faizlərin yüksək olması həm də yeni iş yerlərinin yaranmasının qarşısını alır, iqtisadi aktivliyi zəiflədir, biznesin iqtisadi aktivliyində əsas maneələrdən birinə dönür.

Ekspert deyir ki, nə qədər danışılsa da bank sektorunda rəqabətli mühit təmin olunmayıb, Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsi mənasız alətə dönüb: "Bütün ölkələrdə mərkəzi bankların uçot dərəcəsi ilə kredit faizləri arasında bağlılıq var. Azərbaycanda isə bu yoxdur. Uçot dərəcəsi 3 faiz olanda da kredit faizləri 20-30 faiz civarındadır, indi 9 faiz olanda da 20-30 faizdir".

N.Cəfərliyə görə, əlində likvit vəsait qalan vətəndaş necə davranırsa, banklar da elə davranır, vəsaitlərini Türkiyəyə, Gürcüstana yatırır, ən sadə halda daşınmaz əmlak alır, banklar da daxili kreditləşməkdə maraqlı olmadığından müəyyən qazanc əldə etmək üçün likvid vəsaitlərini xaricdə yatırmağa çalışırlar.