Media-icmal 13.08.2016

Azərbaycan-İran münasibətləri, ölkədə pambıqçılığın durumu, sosial bərabərsizlik, boşanmaların artması bugünkü  medianın aparıcı mövzusudur.

İran-Azərbaycan: əlaqələrin dinamik inkişafı

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycan-İran əməkdaşlığı yeni inkişaf mərhələsindədir” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=102938) sərlövhəli məqalədə müəllif iki dövlət arasında münasibətləri müzakirə edir.

Müəllifə görə, İranla əlaqələrin genişləndirilməsi Azərbaycanın xarici siysətinin prioritet istiqamətlərindən biridir və avqustun 8-də İran prezidenti Həsən Ruhaninin Azərbaycana səfəri bu əlaqələrin inkişaf etməsinin təsdiqidir. Müəllif deyir ki, hər iki dövlətin zəngin potensiala malik olması ikitərəfli əlaqələrin dərinləşməsini zəruri edir və İran Azərbaycanın əsas idxal-ixrac əməliyyatı apardığı tərəfdaşlarından biridir. Müəllif İran prezidentinin səfəri ərəfəsində Neftçalada “İran Kodro” şirkətinin istehsal edəcəyi avtomobil zavodunun təməlinin qoyulmasını, dərman zavodu tikilməsinin nəzərdə tutulması, “Şimal-Cənub” nəqliyyat dəlizinin yaradılması, bu dəhliz vasitəsilə Azərbaycanın okeanlara çıxış əldə etməsi yeni əməkdaşlıq formasıdır. Məqalədə səfər çərçivəsində müxtəlif istiqamətlərə dair sazişlərin imzalanması münasibətlərin dərinləşdirilməsinin göstəricisi kimi təqdim edilir. Dövlət başçısı İlham Əliyev bu münasibətləri bütünlükdə belə dəyərləndirir: “Mən çox şadam, artıq 25 ilə yaxındır ki, İran-Azərbaycan dövlətlərarası əlaqələr uğurla inkişaf edir. Onu da qeyd etməliyəm ki, inkişafın son dövrü xüsusilə əhəmiyyətlidir. Çünki son bir neçə il ərzində İran-Azərbaycan əlaqələrinin inkişafında çox böyük irəliləyiş var”.

Müəllif dövlət başçılarının son görüşündə Azərbaycan üçün prioritet olan Qarabağ məsələsinin müzakirə olunmasını, İran prezidentinin bu məsələnin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində əll edilməsini xüsusi vurğulamasını qeyd edir.

Müəllif İranın Azərbaycana bağlı xarici siyasətini belə qiymətləndirir: “İran dövləti Azərbaycanın Cənubi Qafqazdakı strateji yerini və rolunu düzgün qiymətləndirir, ölkəmizlə çoxşaxəli əməkdaşlığın gücləndirilməsinə mühüm diqqət yetirir. Prezident Həsən Ruhaninin Azərbaycana rəsmi səfərinin yekunları iki ölkə arasında münasibətlərin keyfiyyətcə yeni mərhələdə dinamik inkişaf etdiyini bir daha təsdiq etdi”.

Ya çıx bazara, ya da aldatma

“Azadlıq” qəzeti “Pambığı 30 sentə alıb 1 dollar 60 sentə satmaq insafsızlıqdır” (http://www.azadliq.info/151864.html) sərlövhəli məqalədə  pambıqçılıq sahəsindəki mövcud durumu ekspert Vaid Məhərrəmovla dəyərləndirir.

Dövlət başçısı İlham Əliyev İsmayllıya səfəri zamanı bu il ölkədə pambıq istesalının 30 min tondan 100 min tona, 2017-ci ildə isə 250-300 min tona çatdırılması bəyanatını səsləndirib.

V.Məhərrəmov deyir ki, öncə əkin sahələrinin strukturu müəyyən olunmalıdır, hökumət pambıqçılıq sahəsinin genişləndirilməsilə bağlı aprel-may aylarında qərar verib, sentyabr-oktyabr aylarında hazırlanıb, aprelin əvvəlində isə toxum səpini başlayır: “Bunu nəzərə alsaq bu, gecikmiş açıqlamadır”.

Ekspertə görə, çıxış yolu istehsala maraq yaratmaqdır, bu istiqamətdə dövlətin üzərinə düşən ən vacib məsələlərdən biri istehsalçıların suya olan təminatını ödəməkdir: “Amma bu gün su ilə bağlı problem də var. Belə olan halda 100 min ton plandan danışmaq doğru deyil. Həm proqram yoxdur, həm də qəbul olunan qanunda tədarüklə bağlı ciddi çatışmazlıqlar var”.

V.Məhərrəmov bu məsələdə daha bir vacib məqama toxunur ki, bu da Azərbaycanda tədarükün  inhisarçıların əlində olmasıdır: “Təəssüf ki, hazırkı qanun inhisarçılara xidmət edir. Hökumət üçün ciddi problem odur ki, sovet dövründə rəqəmləri şişirdib Moskvanı aldatmaq olurdu, indi bazar iqtisadiyyatı dövrüdür, malın varsa bazara çıxart, yoxdursa heç kimi aldatma”,- V.Məhərrəmov vurğulayıb.

Varlıların artan, yoxsulların azalan gəlirləri 

“Exo” qəzeti “Cinni əmsalı Azərbaycanda çoxdan hesaba alınmırdı?” (http://www.echo.az/article.php?aid=103990) sərlövhəli məqalədə əhali təbəqələrinin gəlirləri arasındakı uyğunsuzluq məsələsini ekspertlərlə araşdırır.

Ekspert  Nəriman Ağayev “Cinni əmsalı”nın Azərbaycanda tətbiqi barədə dəqiq nəsə deyə bilməyəcəyini söyləyir: “Amma sosial bərabərsizlik aşkar görünür. 2015-ci ildə əhalinin gəlirlərində olan bərabərsizlik qeydə alınıb”. Onun sözlərinə görə, son ildə varlı olan 5% təbəqənin gəlirləri iki dəfə artıb, eləcə də yoxsul olan 5% təbəqənin gəlirləri iki dəfə azalıb. Ekspert deyir ki, təkcə orta təbəqənin gəlirlərində elə güclü dəyişikliklər olmayıb. Ekspertə görə, bu sahədə ən çox xidmət və tikinti sahəsində çalışanlar gəlirlərini itiriblər, bir çox şirkətlər müflis olublar: “Təəssüf ki. ailələr var ki, uşağını məktəbə göndərə bilmir, pul ancaq yeməyə, kommunal xərclərə yetir”.

Ekspert Oqtay Haqverdiyevə görə isə sosial bərabərsizlik Azərbaycanda XX əsrin 90-cı illərindən başlayıb, indiyə kimi davam edir: “ Varlılar daha da varlanır, yoxsullar isə daha da yoxsullaşır. Ekspert dəyərləndirmələrinə görə, ölkədə  əhalinin ən yoxsul olan 10%-in gəlirləri ən varlı 10%-in gəlirlərindən 18-20% azdır”.

Ekspertlərə görə, belə sosial bərabərsizliyin güclənməsi ölkədə həm də böhranın hələ də davam etməsi göstəricisi sayılır və bütün əhali təbəqələri müəyyən gəlirlərə malik olduqda bu əmsal azalır, bu isə varlı ilə yoxsul təbəqə arasında “məsafə”nin azalması deməkdir.

Sosial problemlər və dağılan ailələr

“NovoyeVremya” qəzeti           “Nikahların pozulması prosesinin qarşısını necə alaq?” (http://www.novoye-vremya.com/w64461/.../#.V66bMRHr2P8)  sərlövhəli məqalədə nikahların pozulması hallarının artmasını, bunun səbəblərini müzakirə edir.

Müəllif ölkədə intihar allarının çoxaldığını və bunun əsasən sosial problemlərlə bağlı olduğunu deyir. Müəllifin fikrincə, bank kreditlərini ödəmək çətinliyi bu halların artmasının səbəblərindən biridir. Eyni zamanda müəllif deyir ki, məhz sosial çətinliklərin yaranması nikahların pozulmasına gətirən səbəblərdən biridir.

Müəllif 2015-ci ildə cəmi 68773 min nikahın bağlanması statistikasını göstərir və bunun son 6 ildə ən aşağı göstərici olduğunu nəzərə çatdırır. Məqalədə 2015-ci il 12764 nikahın pozulduğu da yada salınır və deyilir ki, bu, son 6 ildə ən yüksək göstəricidir.

Müəllifə görə, ailələrin dağılmasına sosial təminatın olmaması ilə yanaşı sonsuzluq, ailədaxili zorakılıq, narkomaniya, alkoqolizm və s.  hallar da təsir edir. Amma müəllif bu məsələyə fərqli bir bucaqdan baxaraq deyir: “Azərbaycanda indiki böhran dövründə işsizlik böyük miqyas alıb. Bu isə o deməkdir ki, nikahların pozulmasının çoxalması da gözləniləndir”.

Müəllif bu müstəvidə perspektiv baxımdan daha bir problemə toxunur. Belə ki, gənclərin nikah öncəsi keçdikləri tibbi müayinələr zamanı gələcək körpələrdə irsən potensial xəstəliklərin ola biləcəyi vurğulanır.

Müəllif  ailələrin dağılmasının əsas səbəbi barədə mövqeyini belə ifadə edir: “Məlumdur ki, ailələrin çoxu anlaşma olmaması səbəbilə dağılır. Bu ziddiyyətlər nədən başlanır? Çox hallarda buna sosial problemlər  səbəb olur. Odur ki, ən yaxşı qabaqlayıcı tədbir əhalinin sosial durumunun yaxşılaşdırılmasıdır”.

Müəllif  hökumətə bu problem haqqında danışmağa yox, həll etmək üçün hərəkətə keçmək tövsiyəsi verir.