Media-icmal 16.03.19

VII Qlobal Bakı Forumunun mahiyyəti, tətil günlərinin ölkə iqtisadiyyatına təsiri, ölkədə yığılan avtomobillərin bazar problemi, problemli kreditlərin həllnə yönələn fərmandan gözləntilər və s. məsələlər bugünkü (16 mart, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Müstəqil xarici siyasətin təsdiqi

"Azərbaycan qəzeti "Müstəqil siyasətin qlobal təsdiqi" sərlövhəli məqalədə VII Qlobal Bakı Forumunu dəyərləndirir. Hələlik bu Foruma münasibət rəsmi mətbuatın aparıcı mövzusu olaraq qalır.

Müəllif deyir ki, martın 14-dən başlayan və martın 16-da başa çatmalı olan Forum "Dünyanın yeni xarici siyasəti" mövzusu ətrafında müzakirələr açıb.

Müəllifi Forum iştirakçılarının tərkibinə əsasən onu beynəlxalq miqyaslı və intellektual potensiala malik ən mühüm platformalardan biri adlandırır. "Bizim Forumun intellektual səviyyəsi ildən-ilə artır. Bu tədbirdə lap əvvəldən iştirak edən insanlar kimi biz, əlbəttə, bunu söyləyə bilərik. Bu gün bu Forumun dünya xəritəsində çox mühüm yeri var və Forum hələ də inkişaf prosesini yaşayır" - müəllif Forumda prezident İlham Əliyevin çıxışından sitat gətirir.

Müəllif Forumun əsas müzakirə mözusundan irəli gələrək bəzi dövlətlərin müstəqil xarici siyasət yürüdə bilmədiyini, hansısa mərkəzlər tərəfindən idarə olunduqları iddiasını ortaya qoyaraq bunun əksinə, Azərbaycanın müstəqil xarici siyasətə malik olduğunu bildirir.

Yazıda vurğulanır ki, prezident İlham Əliyev Azərbaycanın milli və dövlət maraqlarını bütün səviyyələrdə layiqincə və uğurla təmin edərək ölkənin mövqelərini davamlı gücləndirir və bunun təsdiqi kimi Forumda dövlət başçısından sitat gətirir: "Biz Azərbaycanın yeni xarici siyasəti barədə danışa bilmərik. Lakin sözsüz ki, regionda, dünyada vəziyyət dəyişir və biz xarici siyasət təşəbbüslərimizi dəyişən dünyaya uyğunlaşdırırıq. Lakin bizim xarici siyasətimiz əsas etibarilə sabit, proqnozlaşdırıla bilən və müstəqildir. O, bizim milli maraqlarımıza əsaslanır".

Müəllif deyir ki, regionda və daha geniş coğrafiyada iqtisadi, təhlükəsizlik və sabitlik istiqamətində ölkələrlə yaxın əlaqələrin qurulması Azərbaycanın xarici siyasət prioritetləridir və bunun nəticəsidir ki, Azərbaycan regionun iqtisadi mərkəzinə çevrilib, eləcə də rəsmi Bakının razılığı və iştirakı olmadan Cənubi Qafqaz regionunda qlobal layihələrin həyata keçirilməsi mümkün deyil.

Müəllif bunun təsdiqi kimi Azərbaycanın iştirakçısı olduğu beynəlxalq miqyaslı qaz və nəqliyyat layihələrinin icrasını göstərir: "Bu siyasətlə Azərbaycan enerji, o cümlədən nəqliyyat sektorlarında Asiya, Qafqaz və Avropa ölkələrini əhatə edən beynəlxalq əməkdaşlığın yeni geniş formatını yaradıb", -müəllif ölkənin nüfuzunu dəyərləndirir.

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: "Prezident İlham Əliyev lider qətiyyəti ilə tam müstəqil və Azərbaycanın dünyada mövqelərinin möhkəmlənməsinə və inkişafına xidmət edən uğurlu siyasət həyata keçirir və beynəlxalq ictimaiyyətin Azərbaycana böyük hörmət və rəğbətlə yanaşmasının da əsas səbəbi məhz bu siyasətdir".

Neft sektorunda iş dayanmadığı üçün...

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Yeddigünlük bayram: iqtisadiyyat hansı itkilərə məruz qalır? sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif martın 20-dən etibarən bir həftə davam edəcək Novruz tətilinin ölkə iqtisadiyyatına təsirini iqtisadşı-ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Müəllif vurğulayır ki, bir neçə gündən sonra Azərbaycanda Novruz bayramı tətili başlayacaq, yeddigünlük bayram tətili kifayət qədər uzun müddətdir.

Müəllif bunu da xatırladır ki, Azərbaycan rəsmi bayramların sayına görə (18 bayram) dünyada öncül yerlərdən birini tutur, odur ki, bayramlara görə verilən tətillərin iqtisadiyyata təsirlərini qiymətləndirməyə ehtiyac yaranır.

Elə bundan irəli gələrək müəllif ekspertə qeyri-iş günlərinin çoxluğundan ölkə iqtisadiyyatının hansı itkilərə məruz qalması, bu tətillərin hansı işçilər üçün sərfəli olması, hansına sərfəli olmaması barədə suallar ilə müraciət edir.

Sualları cavablandıran iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli "Yeni Müsavat"a bildirib ki, təbii sərvətlərin bol olduğu ölkələrdə adətən bayram günlərinin sayı çox olur: "Postsovet məkanında Rusiyada, məsələn, Yeni il bayramında 11 günədək, may ayında 13 günədək qeyri-iş günü olurdu. Yəni, Azərbaycanın da aid olduğu, resurs ölkələrində bayram günlərinin say çoxluğu iqtisadiyyatda hansısa ciddi fəsad yaratmır".

Ekspert deyir ki, ölkə büdcəsinin gəlirlərinin əsas mənbəyi neft sektorudur, burada isə iş dayandırılmır: "Bu sektorda növbəli iş rejimidir, bayram günlərində işlədiklərinə görə isə işçilərə əlavə vəsait ödənilir, yəni fasiləsizlik təmin olunur. Bu baxımdan əgər dövlət büdcəsinin 50 faizi birbaşa Dövlət Neft Fondundan transfert olunursa, qalan büdcə gəlirlərinin formalaşmasında bu sektor hərəkətverici rola malikdirsə, bu zaman yeddigünlük bayram iqtisadiyyatda hər hansı ciddi problemlərə gətirib çıxarmır".

N.Cəfərli hesab edir ki, bayram günlərində əsas problem bank sektoru ilə bağlı yaranır, belə ki, tətil səbəbindən bank köçürmələrini həyata keçirmək mümkün olmur ki, bu da iş adamlarına, özəl sektora problemlər yaradır və banklar bayram günlərində yalnız valyutadəyişmə funksiyasını icra edirlər.

Ekspert deyir ki, inkişaf etmiş və iqtisadiyyatı şaxələndirilmiş ölkələrdə belə uzunmüddətli tətillərə az rast gəlinir: "Avropada bayram günlərinin sayı məhdud olur, amma bu ölkələrdə əmək məzuniyyəti günlərinin sayı çox olur. İşçilər məzuniyyət müddətini bir neçə dəfəyə bölüb istədikləri zaman götürə bilirlər. Yəni, istədikləri səviyyədə dincələ bilirlər. Azərbaycanda isə dincəlmək imkanları, bunun üçün müvafiq infrastruktur formalaşmayıb deyə bir həftə ərzində insanlar bilmirlər neyləsinlər".

Bazara yox, anbara yığılan avtomobillər

"Marja.az"da isə "Neftçalada yığılan avtomobillər anbarlara yığılır" sərlövhəli məqalə məqalə oxumaq olar.

Sayt müəllifin Azərbaycanda yığılan minik avtomobillərinin sonrakı taleyilə bağlı düşüncələrinə yer verib.

Müəllif isə Dövlət Statistika Komitəsinin aylıq hesabatına istinadən bildirir ki, 2019-cu ilin yanvar - fevral aylarında Azərbaycanda 176 ədəd minik avtomobili istehsal edilib (yığılıb), 2018-ci ilin yanvar-fevralında isə ölkədə minik avtomobili istehsal edilməyib.

Müəllifin deməsinə görə, 2019-cu ilin yanvar ayında 89 ədəd, fevralında isə 87 ədəd minik avtomobili istehsal edilib.

Yazıda vurğulanır ki, 2019-cu il martın 1-nə hazır məhsul ehtiyatı 189 ədəd, fevralın 1-nə isə 190 ədəd təşkil edib.

Müəllif deyir ki, 2018-ci ildə Azərbaycanda bütünlükdə 969 ədəd minik avtomobili yığılıb və 2019-cu il yanvarın 1-nə hazır məhsul ehtiyatı 193 ədəd təşkil edib (yığılmış avtomobillərin 20%-i).

Yazıda deyilir ki, 2018-ci ildən qalan hazır məhsul ehtiyatı və 2019-cu ilin iki ayı ərzindəki istehsal daxil cəmi 369 avtomobilin 180-i satılıb, 189-u anbarlardadır.

Müəllif deyir ki, 2019-cu ildə Neftçaladakı "Khazar" avtomobil zavodunda 3000 avtomobil istehsalı nəzərdə tutulur. Bunu "Azərmaş" ASC-nin İdarə Heyətinin sədri Emin Axundov jurnalistlərə açıqlamasında deyib.

Yazı müəllifi xatırladır ki, Emin Axundov 2019-cu il fevralın 11-də bildirmişdi ki, 2018-ci ilin yazında işə düşmüş Neftçala Avtomobil Zavodunda bu vaxta kimi 1250-dək avtomobil istehsal olunub, bu rəqəm isə rəsmi statistikadan yüksəkdir.

Müəllif deyir ki, rəsmi statistikaya görə, ötən il və bu ilin yanvar-fevral aylarında Azərbaycanda cəmi 1145 ədəd minik avtomobili istehsal edilib.

Məqalədə vurğulanır ki, Azərbaycanda Naxçıvan Avtomobil Zavodunda da minik avtomobilləri yığılır.

Hər iki tərəf üçün ədalətli olan fərman

"Oxu.az" da isə "Zakir Nuriyev: Problemli kreditlərin silinəcək hissəsi 750 milyon manatdır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif problemli kreditlərlə bağlı ölkə başçısının imzaladığı fərmanın icrası haqda Azərbaycan Banklar Assosiasiyasının (ABA) prezidenti Zakir Nuriyevlə söhbətləşir.

Z.Nuriyev deyir ki, 2018-ci ilin sonuna ölkə iqtisadiyyatına qoyulmuş kreditlərin tərkibində problemli kreditlərin payı 12.2% və ya 1 mlrd. 585 mln. manat təşkil edir.

ABA rəhbəri problemin həllində fərmanın vətəndaşlarla bank maraqları arasında ədalət prinsipinin nə dərcədə uzlaşdıra bilməsilə bağlı isə bildirir: "Prezidentin fevralın 28-də imzaladığı "Azərbaycan Respublikasında fiziki şəxslərin problemli kreditlərinin həlli ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" fərmanın icrası tam başa çatdıqdan sonra problemli kreditlərin azalacağına müsbət təsir edəcək, həm də banklar üçün də yeni imkanlar yaradacaq".

Z.Nuriyev hesab edir ki, fərman daha çox sosialyönlüdür, əhalinin həm problemli kreditlərinin faizlərinin silinməsi, əsas məbləğlərin çox güzəştli şərtlərlə qaytarılması üçün imkan yaradılıb, həm də devalvasiyalar nəticəsində onların borc yükündəki artımın kompensasiya edilməsi nəzərdə tutulub :"İlkin hesablamalar göstərir ki, əhaliyə ödəniləcək kompensasiyanın məbləği təqribən 670 mln. manat və onların problemli kreditlərinin silinəcək hissəsi isə təqribən 750 mln. manat həcmindədir. Nəticədə bu fərman ölkə əhalisinin əhəmiyyətli bir hissəsinin, təqribən 800 min nəfərinin vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına səbəb olacaq".

Z.Nuriyevin deməsinə görə, dollar kreditləri üzrə aprelin 15-dən kompensasiyaların verilməsinə başlanılacaq və fərmana əsasən on beş gün müddətində Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası Mərkəzi Bank ilə birlikdə prezidentlə razılaşdırılmaqla fiziki şəxslərin xarici valyutada olan kreditlərinin əsas məbləğinin devalvasiya nəticəsində manatla artmış hissəsinin ödənilməsi qaydasını təsdiq edəcək: "Bundan sonra kompensasiyaların hansı qaydada ödənilməsi barəsində həm KİV-lər, həm də banklar tərəfindən ictimaiyyətə geniş məlumatlar veriləcək. Beləliklə, vətəndaşlar bu proses haqqında kompensasiyaların verilməsinə başlanan zamana qədər geniş məlumatlandırılacaq. Əlbəttə ki, xüsusi halların olması istisna edilmir. Bu zaman isə müştərilər banklara müraciət edərək öz suallarına cavab tapa biləcəklər", -ABA rəhbəri proseduru belə izah edib.

Bağlanmış banklar üzrə vaxtı keçmiş kreditlərin necə həll olunacağına toxunan Z.Nuriyev bildirib ki, hazırlanacaq qaydalarda bütün bu və digər məsələlər öz dəqiq həllini tapacaq.