Media-icmal 18.10.17

Ölkənin iqtisadi uğurları, bank-müştəri münasibətləri, kreditləşmə bazarında durum bugünki (18 oktyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Sabitlik - uğurların təminatı

"Azərbaycan" qəzeti "İqtisadi inkişaf infrastruktur layihələrini davam etdirməyə imkan verir" sərlövhəli məqalədə ölkənin sosial-iqtisadi inkiaşafını

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=131968) dəyərləndirir.

Müəllif xatırladır ki, Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə bu il oktyabrın 9-da Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclası keçirilib və burada ölkənin sosial-iqtisadi uğurlarından danışılıb.

Həmin iclasda verilən məlumata görə qeyri-neft iqtisadiyyatının 2,5 faiz, aqrar sənayenin 3,1% artmasını müəllif bu sahədəki siyasətin uğurlu nəticəsi adlandırır.

Məqalədə deyilir ki, aqrar sektorun inkişafı sosial-iqtisadi problemlərin həllində önəmli rol oynayır: "Belə ki, aqrar sektorun inkişafı burada çalışan ölkə əhalisinin sosial rifahının yaxşılaşmasını, ərzaq təhlükəsizliyini təmin etməklə birgə, həm də böyük ixrac potensialına malikdir".

Yazı müəllifi bu ilin iqtisadi uğurlarından biri kimi bu il sentyabrın 14-də

"Azəri-Çıraq-Günəşli" yatağının işlənməsi ilə bağlı yeni kontraktın imzalanmasını göstərir.

Müəllif deyir ki, dünyada baş verən siyasi qarşıdurmalar nəticəsində yaranan problemlər bir çox ölkələrin iqtisadi inkişafına mənfi təsir göstərir, amma Azərbaycanda sabitliyin olması infrastruktur layihələrinin icrasını təmin edir.

Bu infrastruktur layihələri arasında müəllif meliorasiya məsələlərinin xüsusi önəm daşıdığını bildirir və fikrini dövlət başçısından sitat gətriməklə gücləndirir: "Bu layihələrin icrası artıq öz səmərəsini verib, bu il nəzərdə tutulub ki, 150 min hektar yeni sahəyə suyun verilməsi təmin edilsin və biz bu hədəfə çatmalıyıq.

Gələn il isə ən azı bu günə qədər suvarılmayan, yaxud da suvarılması lazımi səviyyədə olmayan 100 min hektar sahəyə yeni kanallar çəkilməlidir ki, bu proses daha da sürətlənsin".

Müəllif daha bir uğurlu nəticənin yol tikintisi sahəsində qazanıldığını, avtomobil yollarında və Bakı şəhərində 26 yeni körpü və 8 piyada keçidi tikildiyini deyir.

Ölkədə kəndlərarası yolların salınması və təmiri barədə danışan müəllif vurğulayır ki, ötən dövr ərzində 48 rayon və şəhər ərazisində 3,2 milyon nəfər əhalinin yaşadığı 761 yaşayış məntəqəsini birləşdirən, uzunluğu 1816 kilometr olan 56 layihə icra edilib.

Artmaqda olan problem - problemli kreditlər

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanda məhkəmələr özəl bankların iddiaları ilə dolub" sərlövhəli məqalə (http://ru.echo.az/?p=63648) oxumaq olar.

Müəllif problemin yaranmasını və səbəblərini hüquqşünas Elman Osmanovla araşdırır.

"Hazırda Azərbaycanda banklarla bağlı məhkəmə işlərinin çoxu problemli kreditlərin payına düşür. Məhkəmə qərarlarının əksəriyyəri də ədalətli deyil, belə ki, maliyyə qurumlarının xeyrinə çıxarılır". Bəhs edilən sahədəki durumu hüquqşünas qəzetə belə şərh edir.

E.Osmanov deyir ki, özəl banklar bəzən 30% olmaqla fiziki və hüquqi şəxslərə yüksək faizlə kreditlər veriblər, devalvasiyadan sonra manat dəyərsziləşib və kredit götürənlərin çoxunun borclarını qaytarmağa gücü çatmayıb, banklar isə müştərilərə qarşı qanunsuzluğa əl atıblar və bunu belə izah edir: "Mövcud qanunvericiliyə görə, belə hallarda bank borclunu ancaq məhkəməyə verə bilər, müştəriləri mülkiyyətini, avtomoblini satmağa məcbur edərək krediti ödəməyə məcbur edə bilməz, yəni, belə bir qərarı ancaq məhkəmə qəbul edə bilər".

E.Osmanov xatırladır ki, bu gün artıq təkcə banklar yox, bank olmayan kredit təşkilatları da öz müştərilərini məhkəməyə verir, indi bununla bağlı çoxsaylı işlər var ki, qarşılıq olaraq sadə vətəndaşlar həmin qurumları məhkəməyə veriblər: "Bu məsələdə vətəndaşlar bankların vəsaitlərini verməmələrindən, cərimə həcminin əsassız hesablanmasından, bankların əməkdaşlıq etdikləri kollektorların fəaliyyətindən narazılıq edirlər".

Hüquqşünas deyir ki, mənzil almaq üçün verilmiş kreditlərlə bağlı çoxsaylı mübahisəli işlər var, istehlakçılar keyfiyyətsiz maliyyə xidmətindən, demək olar ki, kütləvi şəkildə şikayət edirlər, ona görə də bank müştəriyə haqlı olduğunu sübut edə bilmirsə, o zaman bank müştərisi məhkəməyə müraciət etməldir.

Hüquqşünas məhkəmələrdə mübahisələndirmələrin iddiaçıya baha başa gəldiyini xatırladaraq deyir: "Hazırda banklarla və qeyri-bank kredit təşkilatları ilə bağlı məhkəmə işlərinin 70%-dən çoxu maliyyə qurumlarının təşəbbüsü ilə qaldırılıb. Faktiki olaraq təşkilatlar öz müştərilərindən şikayət edirlər və məhkəmə işlərinin çoxuna maliyyə qurumlarının xeyrinə baxılır".

Müəllif xatırladır ki, mövcud qanunvericiliyə görə, banklar 3 ay (90 gün) ərzində vaxtı keçmiş kreditlərin qaytarılması ilə bağlı müştərilərlə danışıqlar aparır, bu vaxt başa çatdıqdan sonra isə məhkəmələrə müraciət edirlər.

Müəllif rəsmi rəqəmlərə istinadən bildirir ki, hazırda ölkədə vaxtı keçmiş problemli kreditlərin payı 15%-ə çatır və bu il sentyabrın 1-nə 1 milyard 824 milyon manat təşkil edib.

Kreditləşmə aşağı düşməkdədir

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Maliyyə bazarı sabitləşir?" sərlövhəli (http://www.novoye-vremya.com/w108768/.../#.WeZE6Gi0PIU) məqalə cəlb edir.

Müəllif bank sahəsindəki durumu dəyərləndirərək, banklarda əhali əmanətlərinin azaldığını, bundan irəli gələrək bankların əhali tərəfindən kreditləşməsinin əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşdüyünü deyir.

Elə buna görə də müəllif Azərbaycan Banklar Assosiasiyasının başçısı Zakir Nuriyevin tezliklə kredit bazarında canlanma olacağı haqda bəyanatına şübhə ilə yanaşır.

Müəllif bu şübhəsinin əsaslı olmasının sübutu kimi Mərkəzi Bankın bəzi rəsmi statistik rəqəmlərini göstərir: "Mərkəzi bankın məlumatına görə,2017-ci ili sentyabrın əvvəlinə kredit təşkiltları toplam olaraq 12,38 milyard manat kredit verib ki, bu da keçən ilin analoji dövrülə müqayisədə 26,5% azdır".

Müəllif vurğulayır ki, banklar tərəfindən iqtisadiyyatın kreditləşməsinin fəallaşması iqtisadiyyat inkişaf etdiyi halda baş verir, indki halda isə bu inkişaf görünmür və bunun əksini görürük. "Ümumi Daxili Məhsulun həcmi kiçilir, iqtisadi böhran hələ "dib"ə dəyməyib, yəni, iqtisadi tənəzzülün davamı mümkündür, Azərbaycan iqtisadiyyatına sərmayə qoyuluşuna gəlincə, bu il avqustun 1-nə bu sahədə azalma 3 milyard manatdan çoxdur. Belə bir fonda kredit bazarından canlanma gözləmək aydın deyil".

Müəllif deyir ki, burada sadəcə bankirlər arzuladıqlarını gerçəklik kimi təqdim etmək istəyirlər və burada da əsas məqsəd müştəri cəlb etməyə yönəlib və vətəndaşların yerli banklara indiki etimadsızlığı halında bunun mümkün olmayacağı vurğulanır.

Müəllif hələlik bank əmanətlərinin azalması meylinin müşahidə olunduğunu, bundan da irəli gələrək kreditləşmənin yaxşılaşmayacağını deyir və iqtisadiyyatın sektorlarını maliyyələşdirmək üçün bütünlükdə bank sektorunda durumu yaxşılaşdırmağın zəruri olduğunu bildirir.

Müəllif xatırladır ki, bank təşkilatlarının çoxu dövlət və beynəlxalq qurumlar tərəfindən kreditləşmə gözləyir, odur ki, onlar iqtisadiyyatı maliyyələşdirmək gücündə deyildirlər.

Müəllif deyir ki, kredit verilməsində faizlərin yüksək olması da əmanətlərin və kreditləşmənin azalmasına səbəb olur, məsələ bununla da bitmir, bu, həm də depozitlərə mənfi təsir göstərir.

Müəllif hesab edir ki, irəliləyişə nail olmaq üçün bankirlər əhalinin bank sisteminə və manata etimadını yüksəltməyə səy göstərməlidirlər, quru yerdə, hər hansı iqtisadi motivasiya olmadığı halda kredit bazarının canlanacağı illüziyaları ilə yaşamamalıdırlar.