Media-icmal 19.10.19

Ölkədə elektrik enerjisi istehsalı, idxalın kəskin artması ətrafında müzakirələr, biznesin inkişafına deputat təklifləri və s. məsələlər bugünki (19 oktyabr 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Sürətlə artan elektirk istehsalı

"Azərbaycan" qəzeti "İşıqlı ölkə" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda elektrik enerjisi istehsalını dəyərləndirir.

Müəllif Davos Ümumdünya İqtisadi Forumunun yeni hesabatına istinadən deyir ki, elektrik enerjisinin əlçatanlığı əmsalına görə Azərbaycan dünyada ikinci yerdədir.

Müəllifin sözlərinə görə, XX əsrin 90-cı illərinin sonlarında kəndlərdən şəhərlərə, xarici ölkələrə miqrasiyanın bir səbəbi də elektrik və istiliyin olmaması idi.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, bu sahənin inkişafı ilə bağlı Prezident oktyabrın 15-də keçirilən iqtisadi müavirədə bildirib: "Elektrik enerjisinin əlçatanlıq əmsalına görə biz dünyada ikinci yerdəyik. Son illərdə bu qədər elektrik stansiyalarının, yarımstansiyaların, ötürücü xətlərin tikilməsi bax bizi dünya miqyasında ikinci yerə gətirib çıxardı".

"15 il ərzində, yəni 2018-ci ilin sonuna kimi 31 yeni stansiya tikilib, 2500 meqavatlıq yeni güclər yaradılıb, "Şimal-1" və "Şimal-2" elektrik stansiyalarının il ərzində birgə gözlənilən istehsalı 5,7 milyard kilovat-saat təşkil edir, bu iki elektrik stansiyası ölkə üzrə elektrik enerjisi istehsalının 20%-ini, Bakı və Abşeron üzrə isə 40-50%-ini təşkil edəcək", deyə müəllif nəticələri təqdim edir.

Məqalə müəllifi deyir ki, elektrik stansiyaları tikintisi bir çox rayonları da əhatə edir və bu baxımdan Lerik rayonunda gücü 16,5 meqavat olan elektrik stansiyası da əhəmiyyətlidir.

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, bu stansiya ildə 75 milyon kilovat-saat elektrik enerjisi istehsal etmək imkanına malikdir ki, bu da Lerik və Yardımlı rayonlarının elektrik enerjisi tələbatından 40 faiz çoxdur.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Həyata keçirilən ardıcıl tədbirlər Azərbaycana öz əhalisini elektrik enerjisi ilə dayanıqlı şəkildə təmin etməyə və onun digər ölkələrə ixracına imkan verib. Prezident İlham Əliyevin yanında keçirilən iqtisadi müşavirədə qeyd edildiyi kimi, bu, beynəlxalq reytinq təşkilatlarının da diqqətindən yayınmır və onlar Azərbaycanın nailiyyətlərinə layiqincə dəyər verirlər".

İxrac niyə kəskin artır?

"Müsavat.com" qəzetində isə "Azərbaycanda idxalın artımı ixracdan 7,5 dəfə çoxdur" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt müəllifin idxal-ixrac əməliyyatları, idxalın kəskin artması barədə düşüncələrinə yer verib.

Müəllifin sözlərinə görə, bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycan xarici ölkələrə 14,866 milyard dollarlıq mal və məhsul ixrac edib, xaricdən idxal 10,378 milyard dollar təşkil edib.

Müəllif Gömrük Komitəsinə istinadən bildirir ki, bu ilin 9 ayında Azərbaycan xarici ölkələrlə ümumilikdə 25,244 milyard ABŞ dolları dəyərində ticarət əməliyyatı aparıb ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 13,8 faiz çoxdur: "Bir ildə ixrac 4,1 faiz, idxal isə 31,3 faiz artıb. Nəticədə xarici ticarətimizdə 4,488 milyard dollarlıq müsbət saldo yaranıb. Bu da illik müqayisədə 29,55 faiz azdır".

Yazi müəllifi əlavə edir ki, Azərbaycandan ixracda ilk onluqda İtaliya, Türkiyə, İsrail, Hindistan, Almaniya, Çin, İspaniya, Rusiya, Fransa və Çexiya təmsil olunur.

Azərbaycana idxalda isə ilk onluqda Rusiya, İsveçrə, Türkiyə, Çin, ABŞ, Almaniya, Kanada, İran, Ukrayna və Avstraliya yer alır.

Müəllif vurğulayır ki, son bir ildə İsveçrənin idxalda payı 6 dəfəyə yaxın artıb: "Belə ki, ötən ilin 9 ayında bu ölkədən cəmi 201 milyon 754 min dollarlıq məhsul idxal etmişiksə, bu ilin eyni dövründə idxalımızın həcmi 1 milyard 201 milyon 305 min dollara çatıb: İsveçrədən idxaldakı bu artım əsasən qızılın hesabınadır. Belə ki, ilin birinci yarısında Azərbaycan İsveçrədən 919 milyon 670,82 min dollar dəyərində 21 ton 723,89 kiloqram qızıl, digər yarımişlənmiş formalarda çubuqlar, məftillər və profillər, lövhələr, təbəqələr və digərləri, 15 milyon 811,33 min dollar dəyərində 400,15 kiloqram sikkə kəsilməsi üçün istifadə olunan qızıl alıb".

Müəllif deyir ki, bu ilin 9 ayında Azərbaycandan MDB ölkələrinə 853 milyon 336 min ABŞ dolları dəyərində məhsul ixrac edilib ki, bu da ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 125 milyon 621 min dollar çoxdur.

Müəllifin dediyinə görə, doqquz ayda Azərbaycanın MDB ölkələrindən idxal etdiyi məhsulun dəyəri isə 2 milyard 426 milyon 870 min dollar olub.

MDB məkanına ixracın 499 milyon 151.17 min dolları, idxalın isə 1 milyard 605 milyon 411.01 min dolları Rusiyanın payına düşüb.

Deputatdan biznesin inkişafı təklifləri

"Modern.az"da isə "Biznesdə məmur sahibkarlığı aradan qaldırılsın!" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif qeyri-neft sektorunda inkişaf tempinin aşağı olması, bundan çıxış yolları barədə deputat Əli Məsimlinin təkliflərini diqqət mərkəzinə çəkir.

Ə.Məsimli deyir ki, oktyabrın 15-də keçirilən iqtisadi müşavirədə Prezident qeyri-neft sektorunda ümumi artım templərinin aşağı olması ilə bağlı məsələ qaldırıb, qeyri-neft sahəsində həm yerli tələbatı dolğun şəkildə ödəmək, həm də qeyri-neft ixracını qat-qat artırmaq imkanları olsa da, heç də hər yerdə bu imkanlardan yetərincə istifadə olunmur.

Deputat əlavə edir ki, qeyri-neft sektorunun qeyri-neft sənayesində artımı 15 faizi ötsə də, bütünülükdə sektorda artım tempi 3 faizin ətrafındadır: "Demək olar ki, bundan 5 dəfə aşağıdır. Deməli, qeyri-neft sektorunun potensialımıza layiq səviyyədə inkişafına nail olmaqdan və bu sahənin büdcəyə töhfəsini artırmaqdan ötrü məsələyə kompleks yanaşmaqla hələ çox işlər görmək lazımdır".

Ə.Məsimli bu sahədə böyük uğurlara nail olmaq üçün aşağıdakı məsələlərin həllini vacib sayır.

Deputata görə, iqtisadi və cəmiyyət həyatında hüququn aliliyi və iqtisadi azadlıq sahəsində əsaslı islahatlar davamlı olmalı, institusional əsaslar inkişaf etdirilməli, insan və mülkiyyət hüququ tam təmin edilməli, monopoliyanın kiçik və orta biznesi sıxışdırmasının qarşısı hüquqi əsaslarla alınmalıdır.

Ə.Məsimli deyir ki, sənaye parkları, məhəllələri, aqrar sahədə uyğun strukturlar yaradılması, sahibkarlığın inkişafının səmərəliliyi sürətləndirilməlidir.

Deputat vurğulayır ki, inhisarçılığa, korrupsiya və məmur özbaşınalığına qarşı sistemli mübarizə gücləndirilməli, biznesdə məmur sahibkarlığı, himayədarlığı aradan qaldırılmalı, azad sahibkarlığa, azad rəqabətə qarşı bütün maneələr aradan qaldırılmalıdır.

Ə.Məsimli hesab edir ki, struktur islahatları ilə dövlətin, cəmiyyətin, biznesin və qabaqcıl texnologiyanın səmərəli kombinasiyasına nail olunmalıdır.

Deputat deyir ki, iqtisadi siyasətdə yeni inkişaf mərhələsinə keçid sürətləndirilməli, real sektor keyfiyyətli təhsil, elm və səriştə, bilik iqtisadiyyatı ilə təmin edilməlidir.

Deputata görə, sərmayə qoyuluşunda hələ əvvəlki illərdəki səviyyə təmin olunmayıb, artıq dördüncü ildir ki, ölkədə sərmayə qoyuluşunda azalma davam edir: "Nəticədə onun həcmi 2014-cü ildəki ÜDM-in 30%-dən indiki ÜDM-in 17%-i səviyyəsinə enib, bu isə məqbul sayıla biləcək həddən iki dəfə aşağıdır, bu amil ümumi iqtisadi artım tempinə mənfi təsir edir".

Deputat hesab edir ki, islahatları dərinləşdirmək üçün iqtisadiyyata xarici və yerli sahibkarlar tərəfindən sərmayə qoyulmasına ehtiyac var.