Media-icmal 19.12.17

Azərbaycanın beynəlxalq tədbirlər keçirmək təcrübəsi, ölkədə manat kütləsi azlığı, statistik göstəricilərdəki fərqlər bugünki medianın (18 dekbr, 2017-ci il) aparıcı mövzularındandır...

Beynəlxalq tədbirlər mərkəzi

"Azərbaycan" qəzeti "Bakı "Expo-2025" üçün ideal məkandır" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın beynəlxalq miqyasda tədbirlərə ev sahibliyi etməsi təcrübəsini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan qısa müddətdə dünya birliyinin nüfuzla yanaşılan üzvünə çevrilib,odur ki, bütün dövlətlər Azərbaycanla əməkdaşlığa maraq göstərirlər: "Son illər Azərbaycanın beynəlxalq tədbirlər mərkəzinə çevrilməsinin əsas səbəblərindən biri ölkənin hərtərəfli inkişafıdır. Azərbaycan dünya birliyinin hörmət olunan, seçilən üzvünə, bunun da nəticəsində beynəlxalq tədbirlər mərkəzinə çevrilib".

Müəllif buna nümunə kimi Bakıda keçirilmiş "Evrovision" mahnı yarışmasını, I Avropa Oyunları və IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarını göstərir, bu tədbirlərin Azərbaycanın təşkilatçı kimi potensialını, ən mürəkkəb yarışları təşkil etmək bacarığını ortaya qoyduğunu qeyd edir.

Məqalə müəllifi deyir ki, hazırda Bakı növbəti tədbirə, Beynəlxalq Sərgilər Bürosunun 2025-ci ildə keçiriləcək Ümumdünya Sərgisinə ("Expo 2025") evsahibliyi etmək üçün namizədliyini irəli sürüb.

Müəllif Azərbaycanın beynəlxalq tədbirlər mərkəzinə çevrilməsinə istinad edərək deyir ki, ölkənin "Expo- 2025" Ümumdünya Sərgisinə namizəd olması tamamilə təbiidir: "Azərbaycan dünyada müxtəlif sahələrə aid mötəbər beynəlxalq tədbirlərin, yarışların yüksək səviyyədə keçirildiyi ölkə kimi tanınır. Ölkəmizin indiyədək iştirak etdiyi bütün beynəlxalq sərgilərdəki pavilyonları və stendləri həm təşkilatçılar, həm də iştirakçılar tərəfindən yüksək qiymətləndirilib".

Müəllif xatırladır ki, bu münasibətlə bu ilin noyabr ayında Parisdə təşkil edilən rəsmi qəbulda Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva ölkənin beynəlxalq tədbirlər mərkəzinə çevrilməsindən, həyata keçirdiyi qlobal layihələrdən bəhs edib.

Müəllifə görə, bu sərginin Bakıda keçirilməsi Beynəlxalq Sərgilər Bürosuna yeni bazarda yeni auditoriya ilə təmasa girmək, yeni bölgədə, yeni dövrdə yeni bir tarix yazmaq imkanı yaradacaq.

Müəllif burada M.Əliyevadan sitat da gətirir: "Bakı sərgisi 26 illik müstəqillik dövründə Azərbaycanın əldə etdiyi nailiyyətlərin tanıdılması üçün daha bir imkan olacaqdır. Bu, həmçinin bütün gənc, müstəqil ölkələr üçün çox güclü bir stimul olacaqdır. 2025-ci ildə Ümumdünya Sərgisini təşkil etmək bizim səmimi istəyimizdir. Əgər bu şərəfə layiq görüləriksə, biz bütün dünyanı Azərbaycanda və gözəl şəhərimiz olan Bakıda qürurla qarşılayacağıq".

Xatırladaq ki, 1851-ci ildən etibarən keçirilən Ümumdünya Sərgisi dünyada ən böyük və ən davamlı qlobal tədbir hesab olunur.

Ölkə iqtisadiyyatının "pul aclığı"

"Exo" qəzetində "Azərbaycanın Mərkəzi Bankı ölkədə pul "aclığı" yaradır" sərlövhəli məqalədə müəllif ölkədə manat probleminin səbəblərini ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Ekspert pul kütləsinin bundan sonra azaldılmasının ölkədə problemlər yaradacağından narahatlıq ifadə edir: "Pul kütləsinin bundan sonra azaldılması ölkə iqtisadiyyatına əsaslı ziyan vura bilər, odur ki, Mərkəzi Bank şübhəli oyunlarına son qoymalı, qarşıdakı ildə manat kütləsini tədricən artırmalıdır. Bu il tənzimləyici bir neçə dəfə ölkədə manat kütləsini gah artırıb, gah da azaldıb".

N.Cəfərli bunun səbəbini Mərkəzi Bankın dollara nisbətdə manatın məzənnəsini sabit saxlamaq məqsədi ilə izah edir, belə ki, pul vəsaitlərinin bir hissəsini iqtisadiyyatdan götürməklə tənzimləyici manata təzyiqləri azaldır.

"Uzun zamandır ki, MB depozit hərracları keçirir və bunun da əsas məqsədi pul kütləsinin bir hissəsini iqtisadiyyatdan geri çəkməkdir. Nəticədə manat kütləsinin əhəmiyyətli hissəsi dövriyyədən çıxarılır və MB-nin saxlanclarına yerləşdirilir.

Bu müstəvidə tənzimləyici manatın məzənnəsini hələlik sabit saxlaya bilsə də, inflyasiyanın qarşısını ala bilmir, həm də manatın bir hissəsinin dövriyyədən çıxarılması ilə ölkə iqtisadiyyatı "pul aclığı" yaşayır".

N.Cəfərli deyir ki, hətta rəsmi statistik rəqəmlərdən belə müşahidə etmək olur ki, ölkədə iqtisadi aktivlik azalıb, Ümumi Daxili Məhsulun azalması davam edir və aydındır ki, ölkə bu ili də mənfi notlarla başa vurur.

Ekspert deyir ki, belə durumun yaranması amillərindən biri də birbaşa pul kütləsinin azaldılması ilə bağlıdır və belə monetar siyasət yaxşı heç nə vəd etmir.

N.Cəfərli hesab edir ki, artıq Mərkəzi Bank təkcə öz vəzifələri haqda yox, ölkə iqtisadiyyatının gələcəyi haqda düşünməlidir, hətta iqtisadiyyatın inkişaf etdiyi zaman pulun "sıxılması" heç də müsbət nəticə vermir, iqtisadiyyat endiyi halda bunun edilməsi sadəcə utopiyadır.

Ekspert xatırladır ki, hazırda dövriyyədə 7,5 milyard manat pul var, 2017-ci ilin yazında bu rəqəm 6 milyard manatdan bir az çox idi, amma böhrana qədərki 2014-cü ildə isə bu həcm 11 milyard manatı ötmüşdü.

Müəllif xatırladır ki, Azərbaycanda nağd pul dövriyyəsi yenə azaldılır, belə ki, bu il noyabrın 1-nə ölkədə dövriyyədə 7 674,4 milyon manat olub, mart-oktyabr aylarında manat kütləsi ardıcıl artıb, noyabr ayından isə aylıq hesablamaya görə 33,4 milyon manat və ya 0,4% azalıb. Keçən il ilə müqayisədə isə manat kütləsi 1 383 manat və ya 22% artıb.

Statistika "qəribəlikləri"

"Novoye Vremya" qəztində isə "Noyabr statistikasının qəribəlikləri" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu ilin noyabr ayı üçün Gömrük Komitəsinin açıqladığı rəqəmlərin reallığa uyğunluq səviyyəsini araşdırır.

Müəllifə görə, bu ilin 11 aylıq nəticələrinə görə, komitənin açıqladığı məlumatlar maraq doğurur, 10 və 11 aylıq göstəricilər bir-birilə müqayisə edildikdə, xüsusilə ölkə ixracında yerli şirkətlərin payı sahəsində böyük fərqlər yaranır: "Belə ki, 10 ayın nəticələrinə görə, özəl şirkətlərin ümumi ixrac əməliyyatlarının həcmi 1,7 milyard dollar olub. Noyabr ayında isə bu göstəricilər 4,4 milyard dollara yüksəlib, bu isə 2,7 milyard dollar və ya 158% artım deməkdir.

Noyabr ayında nə baş verib?, özəl sektorun "sıçrayışına" səbəb nədir?"

Müəllif vurğulayır ki, bunun səbəbini anlamaq olmur, çünki noyabr ayı üçün bütün məcmu ixrac 1 milyard dollar təşkil edib və bu 1 milyard dollardan özəl sektor üçün 2,7 milyard dollar çıxarmaq başa düşülmür.

Müəllif deyir ki, nəhayət, bu sirr də aydın oldu, sən demə, komitə 10 ay ərzindəki 9 milyardlıq ixrac əməliyyatlarını 11 milyard kimi təqdim edib, nəticədə bu şişirtmə ölkə ixracının 26% "artmasına" səbəb olub.

Yazı müəllifi deyir ki, xarici ticarət dövriyyəsində Statistika Komitəsilə Gömrük Komitəsinin göstəriciləri arasında həmişə fərqlər olur, səbəb də budur ki,

Statistika Komitəsi müəyyən dövrdə baş vermiş bütün ixrac əməliyyatları üzrə hesablama aparır, Gömrük Komitəsi isə ancaq tam şəkildə icra edilən əməliyyatları nəzərə alır.

Müəllif deyir ki, bu fəqrlər adətən neft və qaz göstəricilərilə bağlı olur, əvvəllər gömrük komitəsi neft və təbii qaz üzrə göstəriciləri ayrı-ayrı cədvəllərdə təqdim edirdi, indi isə bu təqdimat üsulunu ləğv edib.

Müəllifsə hesab edir ki, təkcə bu cədvəllərin ləğvi son vaxtlar gömrük sahəsində şəffaflıq olması haqda deyilənləri heçə endirir, əksinə, onun daha da azalmasından danışmaq olar.

Müəllif deyir ki, artım ancaq neft şirkətlərinin hesabınadır və əvvəlki hesabatlarda onların məlumatları yer almırdı, odur ki, hansısa özəl sahənin ixracda rolunun yüksəlməsindən danışmaq mümkün deyil.

Bu göstəiricilər isə sübut edir ki, neft hələ də vacib yerini qoruyur və ixracda xüsusi çəkisini 72%-dən 77%-ə qaldırıb, neft məhsulları, təbii qaz, SOCAR-a bağlı bəzi qeyri-neft sahəsi də buraya əlavə edilsə, bu, 91-92%-ə yüksələr.

Rəqəmlərə gəlincə, müəllif deyir ki, bu rəqəmlər kabinetlərdə artıb, gerçəkdə isə qeyri-neft sahəsində səs-küy yaradacaq heç nə baş verməyib.