Media-icmal

Azərbaycanın ixrac əməliyyatlarının genişlənməsi, kampus tipli universitetlərin tikilməsi, bina sakinlərinin sosial qayğıları, quru otun bahalaşması və s. məsələlər bugünkü (10 sentyabr, 2019-cu il) medianın aprıcı mövzularındandır.

İxracın coğrafiyası genişlənir

"Azərbaycan" qəzeti "133 ölkə, 1 milyard 336 milyon dollarlıq sifariş" (http://www.azerbaijan-news.az/view-173616/133-olke-1-milyard-336-milyon-dollarliq-sifaris) sərlövhəli məqalədə İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin "İxrac İcmalı"nın 2019-cu ilin avqust sayına istinadən Azərbaycanın ixrac əməliyyatlarının artmasını dəyərləndirir.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı, biznes mühitinin davamlı olaraq yaxşılaşdırılması istiqamətində görülən işlər, xüsusən də prezident İlham Əliyevin iqtisadi islahatlar paketi çərçivəsində qəbul etdiyi qərarlar ölkəyə həm siyasi, həm də iqtisadi dividendlər qazandırmaqdadır.

Müəllifə görə, həyata keçirilən islahatlar geniş vüsət aldıqca Azərbaycanın dünyanın əksər ölkələri ilə ticarət dövriyyələri artır, yeni ticarət müqavilələri bağlanır.

Yazıda vurğulanır ki, Azərbaycan məhsullarının ixrac coğrafiyasının genişləndirilməsi məqsədilə xarici ölkələrdə ticarət evləri açılır, ardıcıl ixrac missiyaları təşkil edilir, nüfuzlu beynəlxalq sərgilərdə Azərbaycan şirkətlərinin iştirakı təmin olunur.

Müəllif əlavə edir ki, "Azexport" portalının fəaliyyəti sayəsində ixrac edilən məhsulların həm coğrafiyası, həm də çeşidi getdikcə artır.

Müəllif İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin "İxrac İcmalı"nın 2019-cu ilin avqust sayına istinadən bildirir ki, son 7 ayda ölkənin ixracı 12,3 milyard dollar təşkil edib və ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 1,5 milyard dollar və ya 14 faiz artıb.

Müəllifə görə, bu müddətdə qeyri-neft sektoru üzrə 1 milyard 133 milyon dollar dəyərində ixrac reallaşdırılıb, 2018-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2019-cu ilin 7 ayında qeyri-neft sektoru üzrə ixrac 164 milyon dollar və ya 17 faiz artıb.

Müəllif deyir ki, ilin 7 ayı ərzində ixrac edilən qeyri-neft sektoruna aid malların siyahısında isə pomidor (141,2 milyon dollar) liderliyini qoruyub, bu siyahıda qızıl (sikkə kəsilməsində istifadə olunmayan, digər emal olunmamış formalarda - 85 milyon dollar) ikinci, pambıq mahlıcı (82,2 milyon dollar) üçüncü yerdə qərarlaşıb.

Məqalədə deyilir ki, "İxrac icmal"ında xidmət ixracına da yer verilib, belə ki, "Azərkosmos" 7 aya 22 ölkədən 25,5 milyon dollar qazanc əldə edib.

Müəllifə görə, son illərdə Azərbaycana səfər edən turistlərin də sayında artım var, son 7 ayda ölkəyə dünyanın 187 ölkəsindən 1777,4 min və ya 2018-ci ilin yanvar-iyul ayları ilə müqayisədə 7,4 faiz çox əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs gəlib.

Müəllif deyir ki, Azərbaycana ən çox ixrac sifarişi daxil olan ölkələr Rusiya və Türkiyədir, belə ki, 7 ayda "Azexport" portalına 346,6 milyon dollar dəyərində ixrac sifarişləri daxil olub.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Bütün bunlar prezident İlham Əliyevin iqtisadi islahatları nəticəsində sahibkarların öz ixrac-idxal əməliyyatlarını daha rahat şəkildə yerinə yetirmələri üçün həyata keçirilən tədbirlərin tərkib hissəsidir".

Kampus tiplu universitetlər olacaqmı?

"Axar.az" saytında isə "Rektorlar niyə bunda maraqlı deyil? - ekspert" sərlövhəli (https://axar.az/news/iqtisadiyyat/404430.html) məqalə oxumaq olar.

Müəllif kampus universitetlər yaradılması məsələsi barədə əmək və təhsil ekspertlərilə söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, hazırda Bakı şəhərində, xüsusilə tədris ayları ərzində yaranmış sıxlığa səbəb kimi bir çoxları ali məktəblərin paytaxtda yerləşməsini göstərir.

Müəllif əlavə edir ki, hətta bu sıxlığın qarşısını almaq üçün bəzi ekspertlər təklif edir ki, universitetlər şəhər ətrafına və ya bölgələrə köçürülməli, kampus universitetlər yaradılmalıdır.

Əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev açıqlamasında bildirir ki, hətta kampus universitetlərin yaradılması üçün universitet rəhbərləri banka müraciət etsə, istənilən bank onlara bu məqsədlə kredit verməyə hazırdır.

Bundan irəli gələrək niyə universitetlər kampus şəkildə fəaliyyətə maraqlı olmaması, buna nəyin mane olması, universitetlərin bunun üçün kredit almağa nə dərəcədə həvəsli olması suallarını gündəmin müzakirəsinə gətirir.

Təhsil eksperti Elşən Qafarov "axar.az"-a bildirir ki, əslində bu gün istənilən ali məktəbin gəliri kampus universitet yaratmağa imkan verir.

E.Qafarov deyir ki, Azərbaycanda hər bir universitetin gəliri tələbə ödənişlərindən formalaşır, amma beynəlxalq təcrübədə xarici universitetlərin gəlirləri ödənişlərlə yanaşı, universitetlərin müxtəlif qrant layihələrdə, elmi araşdırmalarda iştirakından əmələ gəlir.

"2019-cu ilin qəbul statistikasına əsasən, ölkə universitetlərinə daxil olan hər 100 tələbədən 70-i ödənişli əsaslarla təhsil alacaq. Bu, ali məktəblərin gəlirinin bu il ərzində kifayət qədər yüksək olacağı anlamına gəlir. Təhsilin İnkişafı üzrə

Dövlət Strategiyasında qeyd olunur ki, dövlət ali məktəbləri kampus şəraitinə keçməyə təşviq edir. Yəni, dövlət də bunu istəyir, təklif edir, daha dövlət universitetlər üçün kampus tikməli deyil ki! Yəni, hər universitetə bunun üçün aşağı faizli kredit verilə və yaxud da faizsiz kreditlər təşkil edilə bilər".

Ekspert iddia edir ki, təəssüf ki, ölkə universitetlərinin böyük əksəriyyəti bunda maraqlı deyil və bu gün universitet rəhbərlərinin çox az qismi universitetin inkişafı üçün müəyyən iş görür, bəzi universitetlərdə inkişaf gedir, ancaq bunu bütün ali məktəblərə aid etmək olmaz.

Ekspert əlavə edir ki, bu gün ali məktəblərə ödənişli əsaslarla daxil olan tələbələrin ödənişləri əsasında kampus universitetlər yaratmaq mümkündür.

Ekspertə görə, bunun üçün heç universitetlərin kredit götürməsinə də ehtiyac qalmır, amma kampus universitetlərin yaradılmasında universitet və rəhbərliyi maraqlı olmalıdır.

13 ildir ki, bitməyən dərd

"Oxu.az" saytında isə "Yeni binanın sakinlərinin problemləri bitmir" sərlövhəli məqalə (https://oxu.az/society/330983) diqqəti çəkir.

Müəllif Bakının Nəsimi rayonu, Mirəli Qaşqay küçəsi, 30 ünvanda yerləşən yeni binanın sakinlərinin problemini müzakiryə çıxarır.

Müəllifin deməsinə görə, MTK binanı inşası tam yekunlaşmadan sakinlərin istifadəsinə təhvil verib və sakinlər iddia edirlər ki, şirkət rəhbərliyi burada yaşayan sakinlərə verdikəri vədlərin heç birini yerinə yetirməyib.

"2006-cı ildə qırx min beş yüz dollar pul ödəyərək binadan ev almışıq. Müqaviləyə əsasən, bizə ümumi sahəsi 81 kvadratmetr olan mənzil veriləcəyi qeyd edilmişdi. Müqavilədə həm də göstərilmişdi ki, girişdə seyf qapı olacaq, binanın fasadı təmir ediləcək, order veriləcək, bina qazla təmin ediləcək və bütün texniki şərtlərə əməl olunacaq. Bu binanın şikayətinə heç kim baxmır".

Sakinlərin deməsinə görə, binanın inşası zamanı lazım olan qurumların heç birindən icazə alınmayıb, binanın sakinləşməsi özbaşına baş verib, sakinlərə verilən mənzillərin sahəsi müqavilədə qeyd olunandan aşağıdır, binanı tikən "Aslan" MTK-dan dəfələrlə şikayət etsələr də şikayətlərinə baxılmayıb.

Sakinlər iddia edirlər ki, şirkət rəhbərliyinə şikayətlərini dedikdə qarşı tərəf bunu qulaqardına vurub, binanın özbaşına tiklildyini deyərək evləri əllərindən alacaqlarını söyləyib.

Bina sakinlərinin sözlərinə görə, problemlə bağlı Yasamal Rayon Məhkəməsinə müraciət edib: "Məhkəmə tərəfindən 2008-ci ildə qətnamə qəbul edilib. Orada bildirilir ki, bina qanunsuz tikilib və bu bina "Aslan" MTK-nın mülkü hesab edilmir. Onların burada alqı-satqı etməyə, əqd bağlamağa, kommunal ödəniş yığmağa ixtiyarı yoxdur", bunu sakinlər bildirirlər.

Müəllifin deməsinə görə, sakinlər məhkəmə prosesindən sonra şirkət rəhbərliyi tərəfindən hədə-qorxuya məruz qaldıqlarını bildiriblər.

Müəllif deyir ki, bina sakinləri tərəfindən seçilən nümayəndə Tahir Manafov isə bildirir ki, şirkətin sədri İspaniyaya qaçıb, oradan bildirir ki, əgər bina sahibi bu problemləri həll etməsə, başqa bir şirkət açıb sakinləri çıxarışla təmin edəcək.

Bir az da bahalaşsa gərək mal-qaranı sataq

"Marja.az" da isə "Quru ot bahalaşıb - "Bir az da artım olsa məcburuq bütün mal-qaranı sataq" (http://marja.az/news/47036?title=quru-ot-bahalasib-bir-az-da-artim-olsa-mecburuq-butun-mal-qarani-sataq) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif yerli sakinlərə istinadən Azərbaycanın Qərb bölgəsində mal-qaranın əsas qidasını təşkil edən quru otun bahalaşdığını gündəmə gətirib.

Müəllif deyir ki, ötən illərlə müqayisədə ot bağlamasının qiymətində 1 manat artım müşahidə edilir: "Belə ki, ən qidalı ot hesab edilən yonca bağlamasının qiyməti 4-6, ən zəif tərkib hesab edilən saman bağlaması isə 1,5-2 manat aralığında dəyişir. Təsərrüfat sahibləri bahalaşmanın davam etməsindən narahatdırlar" deyə müəllif vurğulayır.

Müəllifin deməsinə görə, Tovuz rayonunda bazar əhli quru otun bahalaşmasını yaz-yay mövsümlərində yaşanan quraqlıqla əlaqələndiriblər.

Müəllif deyir ki, ot satışı ilə məşğul olan Tovuz rayon sakini Füzuli Sadıqov ötən illərlə müqayisədə ot və yonca bağlamalarında 1 manatlıq artımın olduğunu deyib.

"Ötən illə müqayisədə bu il bahalaşma var. Keçən il yonca bağını 3-5 manata satırdıq, indi 4-6 manata satırıq. Təbii ot 3-4 manat arasıdır. Səbəb odur ki, bu il yağış yağmadı. Nəticədə bir biçim ot gecikdi. Keçən il bu vaxt 4-cü çalım çalınırdı, amma indi 3-cü, elə yerlər var, hələ 2-ci biçin edilir. Artıq soyuqlar da düşür, uzağı, bir biçim ot biçilər", - F.Sadıqov məlumat verib.

Digər satıcı Taleh Məmmədov satdıqlarının içərisində ən ucuzunun saman bağlaması olduğunu deyib: "Sahələrdən baha alırıq. Ot qıtlıq oldu deyə yer sahibləri qiyməti qaldırıblar. 1 yonca bağlaması fermerə 1,5 manata başa gəlir. Hektarını 25 manata traktor biçir, 15 manata dırmıqlanır. Aqreqat isə birini 25-30 qəpiyə bağlayır. Bir hektardan 150-250 bağlama çıxır. Biz də alanda 30 qəpik fəhləyə doldurub-boşaltmaq haqqı veririk. Yanacaq yandırırıq. Məsafəsindən asılı olaraq aparıb 50 qəpik, 1 manat bahasına satırıq".

T.Məmmədov deyir ki, otun 1, yaxud 10 manat olmasından asılı olmayaraq, satıcılara oradan 50 qəpik qalır ki, onun 30-u fəhlənin, 20-si isə özlərinin olur.

Müəllifin deməsinə görə, Bərdədən gələn satıcı Ramin Quliyev isə alıcı qıtlığından gileylənib: "İki gündür 500 təbii ot bağlaması gətirmişəm. Amma alıcı yoxdur".

Şəmkirdən ot almağa gələn Eldəniz Nəsibov isə qiymətlərin daha da artacağından narahatdır.

"Zəyəm Cırdaxan kəndindən gəlmişəm. Torpağımız yoxdur əkib-biçməyə. Ona görə otu yalnız pulla alırıq. Bir bağ otun ağırlığı təxminən 25-30 kiloqram olur. Günə 1 bağlama yedirəndə inəyi qışdan çıxarmaq üçün 250 bağlama ot almalıyam ki, o da 1000-1200 manat edir. Bir az da artım olsa, məcburuq bütün mal-qaranı dəyər-dəyməzinə sataq", - alıcı vəziyyət haqda danışıb.

Müəllif deyir ki, son günlər ətin qiymətində də 1 manat bahalaşmanın olduğunu bildirən müsahiblər bu gedişlə yeni bahalaşmanın olacağını istisna etmirlər.