Media-icmal 26.09.17

Regionların yeni yüksəliş dövrü, ölkə banklarından kapital axını, xarici kreditlərdən səmərəsiz istifadə bugünkü (26 sentyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Yeni yüksəliş mərhələsinin əsası

"Azərbaycan" qəzetində "Yeni islahatlar konsepsiyasının regional inkişaf mərhələsi" (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=130593) sərlövhəli məqalədə bölgələrin inkişafı dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin şəxsi nəzarəti altında həyata keçirilən layihələr bölgələrin yeni yüksəliş dövrünün əsasını qoyub: "Son illər respublikamız üçün xarakterik olan uğurlardan biri qlobal kataklizmlərin daha da dərinləşdiyi həssas dönəmlərdə belə, öz yolu ilə inamla addımlamasıdır. Xüsusən dünyada iqtisadi geriləmənin yaşandığı və hər bir dövlət üçün sınaq dövrü olan son illərdə Azərbaycan böhrandan layiqincə çıxıb və həyata keçirilən yeni iqtisadi islahatlarla öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyub".

Müəllif deyir ki, ölkənin inkişaf strategiyasına görə hazırkı mərhələdə əsas məsələ neft gəlirlərinin səviyyəsindən asılı olmadan qeyri-neft sektorunun daha da inkişafı, ixarc və rəqabət imkanlarını genişləndirmək və şaxələndirməkdir.

Müəllif vurğulayır ki, ümumi daxili məhsulun (ÜDM) zəifləməsinin qarşısını almaq üçün hələ 2016-cı ilin əvvəllərindən investisiya qoyuluşunun sürətləndirilməsi, sahibkarlıq fəaliyyətinin stimullaşdırılması, vergi və gömrük sistemində yeniliklərin tətbiq olunması kimi mühüm məsələlər həllini tapıb.

Məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin sentyabrın 24-də Neftçala və Salyan rayonlarına səfərini ötən 2 ildə ölkədə həyata keçirilən yeni iqtisadi siyasət sayəsində müsbət nəticələr əldə edilməsi kimi dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, hazırda Neftçala Sənaye Məhəlləsində 9 müəssisə və 1 kiçik sahibkarlıq emalatxanası fəaliyyət göstərir və bu istehsal sahələrinin yaradılmasına isə 45,3 milyon manat investisiya yatırılıb, 474 daimi iş yeri açılıb, müxtəlif istiqamətli müəssisələr işə başlayıb.

Müəllif bu sənaye məhəlləsinin vacibliyini İlham Əliyevdən sitat gəritməklə gücləndirir: "Bu, onu göstərir ki, qəbul etdiyimiz bütün qərarlar həyatda tezliklə, qısa müddətdə və yüksək səviyyədə öz əksini tapır. Bu sənaye məhəlləsinin fəaliyyəti həm rayonun iqtisadiyyatına, həm ölkə iqtisadiyyatına çox böyük təkan verəcək. Bu sənaye məhəlləsinin yaradılması əslində bu istiqamətdə görülmüş işlərin yeni mərhələsinin başlanmasıdır".

Müəllif deyir ki, inkişafı şərtləndirən vacib amillərdən biri bütün sahələr üzrə müasir infrastrukturun olmasıdır və dövlət başçısının Neftçala və Salyan rayonlarına səfəri regionların infrastrukturunun müasir standartlara uyğun yenidən qurulduğunun göstəricisidir.

Prezident İlham Əliyevin Salyan və Neftçalaya səfəri göstərdi ki, ölkənin ahəngdar inkişafı üçün bütün addımlar atılır və son iqtisadi islahatlar bölgələrdə yeni yüksəliş mərhələsinin əsasını qoyub.

Banklardan kapital axını

"Exo" qəzetində "Azərbaycan banklarından "əmanət axını" davam edir" sərlövhəli (http://ru.echo.az/?p=62936) məqalə oxumaq olar.

Müəllif adı çəkilən problemin səbəblərinə ekspertlərlə cavab axtarır.

"Azərbaycanda banklardan depozit əmanətlərin çəkilməsi davam edir, düzdür, miqyas 2015-2016-cı illərdəki kimi yüksək deyil, amma proqnozlara görə, bu proses gələn il də davam edəcək". Ekspertlər bu sahədə durumu qəzetə belə dəyərləndirirlər.

Ekspertlər deyirlər ki, maliyyə tənzimləyicisi ancaq depozitlərin ümumi məbləği haqda məlumat verir və son məlumatlara görə, ölkə banklarında vətəndaşlara və xarici şəxslərə aid 6 milyard manatdan çox depozit var: "Amma bu da artıq sirr deyil ki, xeyli xarici şəxs Azərbaycan banklarında maliyyə itkilərinə məruz qalıb və bundan sonra xeyli xarici hətta müflis olması gözlənilməyən banklardan belə əmanətlərini geri çəkiblər".

Ekspetlər vurğulayırlar ki, belə bir durum ölkə banklarına etimadı sarsıdıb. Amma bəzi xaricilər öz qorxu və riski hesabına olsa da əmanətlərini Azərbaycan banklarında hələ də saxlamaqdadır.

Ekspertlər xatırladırlar ki, cəmi iki il öncə ölkə banklarında depozitlərin ümumi həcmi indikindən 2 dəfə çox olmaqla 11 milyard manat idi və mövcud azalma bankların fəaliyyətində özünü göstərməyə bilməz.

Onlar hesab edirlər ki, banklardan əmanətlərin geri çəkilməsinin iki səbəbi var ki, bunlardan biri bankların bağlanması, digəri bank sektoruna etimadsızlığın yaranmasıdır.

Ekspertlərə görə, problem təkcə əmanətlərin geri çəkilməsində deyil, həm də bankların əsas gəlir sahəsi olan kreditləşmə imkanlarını itirmələrindədir.

Ekspertlər bunu da vurğulayırlar ki, ölkədə kerditorların sayi da məlum deyil, amma məlum olan budur ki, problemli kreditlərin həcmi 2 milyard manatdan çoxdur.

Ekspertlər deyirlər ki, maliyyə böhranına qədər ki məsuliyyətsiz kredit siyasəti səbəbindən bir çox hüquqi və fiziki şəxslər indi vaxtilə götürdükləri pulları qaytarmaq gücündə deyildirlər.

Ekspertlərə görə, daha bir vacib məsələ banklara etimadın bərpa olmamasıdır və bu problem həllini tapmayınca banklarda depozit həcmi artmayacaq, ən yaxşı halda indiki səviyyədə qalacaq, ən pisi banklardan kapital axını davam edəcək.

Ekspertlərə görə, statistika göstərir ki, əhalinin banklara etibarı azalır, insanlar banklardan əmanətlərini götürür və depozit hesablarını bağlayırlar.

Müəllif isə statistik rəqəmlərə istinadən deyir ki, bu ilin iyuluna əmanət və depozitərin həcmi banklarda 21 milyard 352,5 milyon manatdır ki, bu da 2016-cı ilin eyni dövrülə müqayisədə 3,4% azalma deməkdir.

Kredit çox, səmərə yox

"Novoye Vremya" qəzetində is diqqəti "Xarici borclanmadan nə zaman səmərə olacaq?" (http://www.novoye-vremya.com/w106411/.../#.Wcm4oWh-rIU) sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif deyir ki, neftin qiymətinin enməsilə başlayan böhran ölkədə təkcə maliyyəyə qənaəti yox, həm də iqtisadiyyatı və onun sahələrini nikişaf etdirmək üçün xarici borclanmanı aktuallaşdırdı.

Müəllif xatırladır ki, Asiya İnkişaf Bankı Azərbaycan dəmir yollarının inkişaf etdirilməsi üçün ölkəyə 400 milyon dollar kredit verilməsi müddətini oktyabrın 2-də müzakirəyə çıxarmaq istəyir.

Müəllif bunu da xatırladır ki, Azərbaycan 1999-cu ildən bu yana üzvü olduğu bu bankdan 4 milyard dollardan çox kredit götürüb.

Amma indi ölkədə ağır maliyyə durumu olduğu vaxt müəllif bu krediti götürməzdən düşünməyi önə çəkir: "Əvvəllər bu planda işlər asan idi, kreditləri qaytarmağa nəsə var idi, hətta bir çox banklar və yerli təşkilatlar əlverişli olmayan kreditlərdən belə imtina etmirdilər. İndi iqtisadiyyatda durum kökündən dəyişib, odur ki, onun qaytarıla bilməsi imkanları öncə təhlil olunmalıdır".

Müəllifə görə, kreditin əldə olunması şərtləri də az əhəmiyyətli amil deyil, üstəlik bu vəsaitlərin təyinatı üzrə xərclənməsi də öz nəticəsini göstərməlidir.

Müəllif deyir ki, bu sahəyə təkcə adı çəkilən bank deyil, Dünya Bankı da sərmayə yatırıb, amma dəmir yolunda problem azalmır, bu sahə hələ də beynəlxalq tələblərə cavab vermir, elementar gigiyenik normalar özünü göstərmir: "Sərnişin qatarlarının çoxunda kondisioner yoxdur, qiymətlər isə olduqca bahadır, yay vaxtlarında bilet qıtlığı yaşanır, səbəb kimi qatarların azlığı göstərilir, bir çox istiqamətlərdə dəmir yolları yaxşı vəziyyətdə deyil".

Müəllif deyir ki, belə mənzərə təkcə dəmir yoluna aid deyil, kənd təsərrüfatı, təhsil, məhkəmə sisteminin inkişafına da kreditlər ayrılır, amma bu sahələrdə fəaliyyətin yaxşılaşdığı görünmür.

Dövlətin də bu sahələrə az vəsait qoymadığını deyən müəllif nəticə olmadığını, dövlətin isə kreditlərin qaytarılmasında problem yaşayacağını deyir.

Müəllifə görə, neftin indiki qiyməti heç də təhlükəsizlik "maliyyə balışı"nın yenidən dolacağı anlamına gəlməz, odur ki, islahatlar işə düşməlidir.

Müəllif deyir ki, qeyri-neft sektorunun inkişafı əsas məsələdir, amma beynəlxalq kreditlərdən daha səmərəli istifadə olunmalıdır, həm də elə etmək lazımdır ki, bu kreditləri gələcək nəsillər ödəməli olmasın.