Media-icmal 27.06.18

AŞPA-da gerçək və saxta hüquq müdafiəçiləri müzakirəsi, təbliğatla gerçəklik arasında fərq, qeyr-neft ixracının vəziyyəti bugünki (27 iyun, 2018-ci il)

medianın aparıcı mövzularındandır...

Əsl hüquq müdafiəçisi kimdir?

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanlı deputat Avropa Şurasını əsl hüquq müdafiəçiləri ilə bu statusla maskalananları eyni tutmamağa səslədi" sərlövəhli məqalədə deputat Rafael Hüseynovun hüquq müdafiəşilərinin qorunması barədə qətnaməyə münasibətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Avropa Şurasının hazırda davam etməkdə olan yay sessiyasında "Avropa Şurasına üzv dövlətlərdə insan hüquqları müdafiəçilərinin müdafiəsini təmin etmək" adlı qətnamə geniş müzakirələrə səbəb olub və burada Azərbaycanın da adı çəkilir.

Yazıda bu barədə Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü, deputat Rafael Hüseynovun açıqlamalarına yer verilir.

Müəllif deyir ki, R. Hüseynov hüquq müdafiəçiliyini cəmiyyət həyatı üçün son dərəcə əhəmiyyətli olan bir təsisat adlandırıb, amma həm də özünü hüquq müdafıəçisi sayan bəzi saxtakarların bu təsisata ləkə vurduğunu yada salıb. "Bütün gərəkliliyi və uğurları ilə yanaşı, bu sahədə bəzi narahatedici məqamlar da var. Əlbəttə ki, işini vicdanla icra edən, insanların hüquqlarının müdafiəsi kimi nəcib və məsuliyyətli vəzifəni ləyaqətlə yerinə yetirənlər özləri də mütləq qorunmalıdır. Lakin, təəssüf ki, bəzən hüquq müdafiəçisi adından sui-istifadə hallarına da təsadüf edilir".

Deputat deyir ki, bəziləri hüquq müdafiəçisi adı ilə gizlənərək tam başqa, çox zaman qanunazidd fəaliyyət göstərirlər, bəzən elələri olur ki, cəmiyyəti onların özlərindən müdafiə etmək lazım gəlir.

Deputata görə, belə möhtəkir hüquq müdafiəçiləri tək Azərbaycanda yox, yeni müstəqillik əldə etmiş ölkələrdə var.

R.Hüseynov bu sahədə Azərbaycanda uğurlu işlər aparıldığını deyib: "Bu gün Azərbaycanda müxtəlif siyasi baxışları olan 100-lərlə hüquq müdafiəçisi var və onlar normal fəaliyyət göstərirlər. Lakin son illərdə müəyyən səbəblərdən xarici ölkələrə mühacirət etmiş, çox vaxt hansısa cinayətlər törədərək ölkədən qaçmış bir sıra şəxslər də var ki, özlərini hüquq müdafiəçisi kimi təqdim edirlər".

Deputat hesab edir ki, Azərbaycan cəmiyyətinin yaxşı tanıdığı bir sıra mənfi ünsürlər var ki, xarici ölkələrdə cəmiyyəti çaşdıran çıxışlar edirlər, Azərbaycan dövlətinə qarşı qərəzli fəaliyyətlərini insan hüquqlarının müdafiəsi kimi təqdim edirlər və belə psevdo hüquq müdafiəçiləri iki baxımdan təhlükəlidirlər. "Birincisi, belə həssas mövzu ilə bağlı dezinformasiya yayırlar. İkincisi, onlar öz bəd əməlləri ilə elə onlar kimi mühacirətdə olan, lakin onlardan fərqli real və vicdanlı fəaliyyət göstərənlərin də işinə və adına xələl gətirir, kölgə salırlar".

Bundan irəli gələrək, R.Hüseynov həqiqi hüquq müdafiəçiləri ilə saxtakarları dəqiq ayırd etməyə, bu yolda aşkarlanan zərərli qüvvələri qətiyyətlə ifşa etməyə səsləyib.

Kosmos ölkəsi, yoxsa...?

"Azadlıq.info"da isə "İki dövlətin ortaq siyasi dustağı" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif rəsmi Bakının təbliğatda özünü inkişaf edən göstərməsini, amma gerçəklikdə hər hansı uğura malik olmamasını gündəm mövzusuna çevirir.

Müəllif ötən həftə "Azərkosmos" qurumuna sədr müavini təyin edilməsi və pambıq tarlasında çalışanların zəhərlənməsi barədə xəbərlər arasında paralel aparır: "Kosmos ölkəsi" iddiası ilə çıxış edənlər min illərin aqrar ölkəsində əkinçinin zəhərsiz işləməsini təmin edə bilmirlər. Bəs haradadır o kosmos ölkəsi?! Neft pulu ilə özgə ölkələrdən sənin adına peyk buraxılanda kosmos ölkəsi olmursan axı".

Müəllif hələ Azərbaycanda velosipedin başqaları ilə şərik istehsal edildiyini, çöl işlərində çalışan əməkçilərin təhlükəsiz hərəkətinin belə təmin olunmadığını bildirir: "Traktorun lafetində tarlaya gedənlərin qəzada ölümü, pambıqçıların ardıcıl zəhərlənmələri olmadan da bunu demək mümkün idi. Çoxdan əmin olmalıydıq ki, kosmos bir yana qalsın, belə şanlı hakimiyyət pambıqçılığı da inkişaf etdirə bilməz. Səbəb çox sadədir, bir ölkədə adamların səsini boğanlar, azadlıqlarını tapdalayan, sərvətlərini talayanlar heç bir uğur gətirə bilməz".

Müəllif deyir ki, Azərbaycan hakimiyyəti ölkədə ictimai fəalları, səsini çıxaranları həbs etməsi bir yana, başqa ölkədə həbslərə imza atmağa başlayıb.

Bu mənada yazı müəllifi Gürcüstanda yaşayan araşdırmaçı jurnalist Əfqan Muxtarlının oğurlanaraq, AXCP sədrinin müavini Gözəl Bayramlının Gürcüstandan gələndə ölkəyə bəyannaməsiz valyuta gətirməsi iddiası ilə həbslərini yada salır.

Yazıda deyilir ki, hakimiyyət bu həbslərdən öncə öz mətbuatında Əfqan Muxtarlının, Gözəl Bayramlının və s. Tbilisidəki fəaliyyəti barədə uydurmalar dərc etmişdi və bu şəxslər anti-Azərbaycan fəaliyyətində ittiiham olunurdular.

Müəllif vurğulayır ki, belə ittihama məruz qalan şəxslərdən biri də vaxtilə Azərbaycanda fəaliyyət göstərmiş, son illər isə Gürcüstanda klinika təsis edən həkim Fərman Ceyranlı olub: "Amma professorun həbsi orada həyata keçirildi. Gürcüstan hökumətindən tanınmış jurnalisti oğurlayıb Azərbaycana verməyi istəyənlər bu dəfə orada həbsə sifariş verdilər, çox sadə və olduqca görünən şəkildə".

Müəllif isə bu həbsləri rüsvayçılığın Azərbaycan və Gürcüstan miqyasını aşması kimi dəyələndirir və F.Ceyranlının həbsi barədə deyir: "Bilmirəm, dünyada bu olayların oxşarı varmı - eyni adam eyni zamanda iki ölkənin siyasi dustağı olur?! Nəticə odur ki, Fərman Ceyranlının siyasi məhbus olduğuna şübhə yoxdur, hətta iki ölkənin ortaq siyasi məhbusudur".

İxrac bazarının Rusiya asılılığı

"Yeni Müsavat" qəzetində "Azərbaycan aqrar ixracda Rusiyadan asılıdır" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Azərbaycan aqrar ixracının Rusiyadan asılı olması müzakirə mövzusudur və müəllif müzakirni ekspert Rəşad Həsənovla aparır.

Bu məsələnin müzakirə mövzusu olmasına səbəb isə Dünya Bankının təmsilçisi Culian Lampiettinin Azərbaycan aqrar ixrac məhsullarının 77%-nin Rusiyaya göndərilməsini, bunun isə ixracın bir bazardan asılı olmasını, yeni bazarlar axtarışının lazım gəldiyini söyləməsidir.

Ekspert deyir ki, şaxələndirilmənin əsas məqsədi mərkəzləşdirilmiş problemlərdən asılılığın aradan qaldırılmasıdır.

R.Həsənov Azərbaycan qeyri-neft ixracının daha çox MDB ölkələrinə yönəldiyini deyir və vurğulayır ki, bu sahədə müəyyən layihələrin icrasına, maliyyə dəstəyinə baxmayaraq, hələ bu istiqamətdə nəticələr əldə etmək mümkün olmayıb: "İxracatda asılılığın yaratdığı əsas problemlərdən biri bundan ibarətdir ki, azərbaycanlı fermer, onun istehsal etdiyi məhsul dedikdə ilk növbədə kənd təsərrüfatı məhsulları nəzərdə tutulur. Kənd təsərrüfatı isə çox riskli bir sahədir".

Ekspert vurğulayır ki, elə riskli sahə olduğu üçün belə ixracı etibarsız tərəfdaş üzərində qurmaq olmaz ki, bunlardan biri də Rusiyadır və bu hallarla bağlı R.Həsənov yaxın keçmişdə Azərbaycandan Rusiyaya ixrac olması, sərhəddə malların buraxılmaması, məhsulların zay olması kimi hadisələri göstərib:"Biz bu etibarsızlığı 2015-ci ildə Türkiyə ilə yaranan vəziyyətdə açıq gördük. Bu iki ölkə arasında yaranan gərginlikdən əsas zərər çəkən sahibkarlar oldu. Rusiya kimi bir nəfərin iradəsi daxilində fəaliyyət göstərən idarəetmə sistemlərində siyasi gərginliyin iqtisadi sferaya keçməsi sürətli xarakter daşıyır".

Ekspert xatırladır ki, Azərbaycanda qısa zamanda 50-dək iri aqroparkın yaradılması nəzərdə tutulur, bu, tezliklə aqrar istehsalın sürətli artımı deməkdir. Bu halda ixrac coğrafiyası mütləq genişlənməlidir: "Son vaxtlar ayrı-ayrı ölkələrə ixrac missiyaları təşkil olunur, ticarət evləri açılır, amma faktiki olaraq strukturda ciddi dəyişikliklər baş vermir".

Ekspert hesab edir ki, Azərbaycan qeyri-neft məhsulları daha təbii üsullarla yetişdirildiyi üçün dayanıqlı, minimum riskli bazarlar baxımından Körfəz ölkələrinə, Asiya və Avropa bazarlarına istiqamətlənmək lazımdır.

Azərbaycanın MDB ölkələrindən idxal asılılığına gəlincə, R.Həsənov buna səbəb kimi son illərdə neftin dünya bazarında qiymətinin kəskin düşməsini, əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin azalmasını, bundan da irəli gələrək, MDB kimi ucuz məhsullar bazarına üz tutulmasını göstərir.

Amma ekspert deyir ki, taxıl, dərman vasitələri kimi strateji məhsulların idxalında bir ölkədən asılılığın yaranmasına yol vermək olmaz, çünki belə məhsulların idxalı şaxələnmədikdə Azərbaycana təzyiq vasitəsinə dönəcək.