Media-monitorinq 12.03.2016

Rəsmi qəzetlər martın 10-11-də Bakıda keçirilmiş IV Bakı Qlobal Forumu, dövlət başçısı İlham Əliyevin qəbulları haqda yazırlar.

Ölkədə iqtisadi durum və idarəetməyə xaricdən baxış, sosial problemlər, “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsində Azərbaycanın problemləri müstəqil medianın apaıcı mövzusudur.  

Bu, hökumət yox, bir qrup şəxs üçün çalışan strukturdur

ABŞ “İctimai Radiosu” neft ucuzlaşandan sonra Azərbaycanda yaranan mürəkkəb iqtisadi durumla bağlı bu günlərdə müzakirə açıb. “Azadlıq” qəzeti müzakirələrə tanınmış jurnalistlərin və analitiklərin qatıldıqlarını bildirir.

“Neftin kəskin ucuzlaşması ilə Azərbaycan da bir sıra ölkələr kimi ağır iqtisadi durumla üzləşib. Böyük neft pulları gələndə hökumət böyük bədxərclik edib, indi elə bu hökumət də vəsaitlərə qənaət etmək yolları axtarır”. Aparıcı Stiv İnsip Azərbaycandakı iqtisadi durumu belə dəyərləndirib.

Tanınmış jurnalist Kori Flintof bir müddət öncə Azərbaycanın özünü iqtisadiyyatı dinamik inkişaf edən ölkə kimi təqdim etməyə çalışdığını vurğulayıb. “Ötən il Azərbaycanda çox böyük vəsait tələb edən Avropa Oyunları keçirildi. Hökumət ölkəni belə bahalı idman yarışları ilə dünyaya tanıtmağa çalışırdı”, -deyən jurnalist bunu hökumətin bədxərcliyi adlandırıb.

Analitik Sibren de Yonq isə neftin ucuzlaşmasının Azərbaycanda işsizlərin kəskin artmasına səbəb olduğunu deyir. “Rəsmi Bakı böyük neft pulları gələn dövrdə iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi üçün heç nə etməyib, gəlirlərin 75%-i neftdən asılıdır, sistemli korrupsiya ölkənin ən böyük problemlərindəndir, ona görə də korrupsiya indeksində Azərbaycan Syerra Leoni, Qayana, Rusiya kimi ölkələrlə yanaşı olub və 119-cı yeri tutub”, deyə S.Yonq qeyd edib.

Karneqi Fondunun nümayəndəsi Sara Çayes isə Azərbaycan hökumətini xalqın maraqlarına xidmət edən hökumət yox, bir qrup şəxs üçün çalışan struktur kimi dəyərləndirir.

E.Hüseynov: Marketlər qayda-qanun tanımır  “Novruz bayramı öncəsi marketlərdə eyni məhsullar müxtəlif qiymətə satılır”. “Yeni Müsavat” qəzeti bir sıra marketlərdə apardığı araşdırmaya əsasən bunu bildirir.

Qəzet yazır ki, metronun N.Nərimanov stansiyası yaxınlığındakı bir marketdə eyni firmaya aid məhsulların qiyməti nisbətən ucuz, başqalarında isə 30-50 qəpik, bəzən isə 1 manat fərq etməklə bahadır. “Eyni firmanın eyni məhsulu 3 fərqli marketdə məhz fərqli də qiymətə satılır”. Qəzet belə yazır.

Bu faktlara şərh verən Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov bunu marketlərin heç bir qayda-qanuna tabe olmaması hesab edir. “Marketlər çox səhv siyasət aparırlar, heç bir qayda-qanun yoxdur. Heç bir qanun bu məsələni tənzimləmir. İstehsalçı malı marketlərə vahid qiymətə verir, qiymtələri sonradan marketlər özləri qaldırırlar”, deyə E.Hüseynov qeyd edir.

E.Hüseynov bu məsələdə İqtisadiyyat Nazirliyini marketlərdə qayda-qanun yarada bilməməkdə təqsirli bilir.

SOCAR öz payını maliyyələşdirməkdə problem yaşayır “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsini maliyyələşdirməkdə Azərbaycan problemlər yaşaya bilər. “Bizim Yol” qəzeti  xarici mətbuata və yerli ekspertlərə isnadən bunu bildirir.

“The Financial Times” qəzeti yazır: “45 milyard dollarlıq “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsi Azərbaycana öz qazını birbaşa Avropaya çıxarmaq imkanı verir, amma problem burasındadır ki, 51%-i hökumət, 49%-i SOCAR dövlət neft şirkətinə aid olan SGCC qarşıdan gələn üç il ərzində layihədəki 12 milyard dollarlıq payını ödəməlidir”.  

“Neft qiymətlərinin çökməsi SOCAR üçün fəlakət olub”, deyə GPW konsaltinq firmasının Mərkəzi Asiya və Qafqaz təhlilçisi Livia Paggin bildirib. Ekspertin fikrincə, SOCAR-ın öz payını maliyyələşdirməsində problem yaşana bilər.

SOCAR-ın isə üzərinə düşən payı xarici borclanmaya getməklə icra etməyə çalışdığı deyilir. “Əlbəttə, nəzərə almaq lazımdır ki, dünyanın ən məşhur reytinq agentlikləri Azərbaycanın kredit reytinqini ən aşağı həddə salıb, bu isə o deməkdir ki, layihə üçün alınacaq kreditlər çox yüksək faiz və ağır şərtlərlə verilə bilər.

Ölkəyə gələn gəlirlərin azaldığı və xarici borcun qaytarılması ilə bağlı yaranmış problemlər fonunda bahalı kreditlər çətinliklər yarada bilər”. Araşdırmada bu nüans xatırladılır.  

Ekspertlər vəziyyətdən çıxış yolu kimi bu layihəyə yeni şirkətlər cəlb etməklə investisiya xərclərini həmin şirkətlər arasında paylaşdırmağı təklif edirlər.