Ölkədə zibilin yığılması və utilizasiyası üzrə ümumi sistem yoxdur

Çoxəsrlik tarixi boyunca gözəl Qafqaz kəndinin - Azərbaycanın Qax rayonunun İlisu kəndinin sakinləri məişət zibilini evə hansının yaxın olmasından asılı olaraq, yaxınlıqdakı dərəyə və ya dağın ətəyinə atıblar. İlisu ətəyindən büllur kimi təmiz dağ çayı axan dərə və yaşıl yüksək dağın ətəyi arasında yerləşir. Əvvəllər, İlisuda kənd sakinlərindən başqa heç kim olmadığı vaxtlar zibil çox deyildi. Amma son on ildə kənd urort bölgəsinə çevrilib, kənddə və yaxınlığında yeddi otel tikilib, şəxsi evlərdə əsasən yüzlərlə istirahət edənlər qalır. Hər gün tonlarla məişət zibili çıxır. Tullantı yığınları artıq nəzərə çarpır, üfunət iyi verir və yalız hər axşam zibil yığınlarının yanında ulayan çaqqalları sevindirir.

Fotoşəkil İlisuda çəkilib, kənddən dərəyə axan zibil axınları görünür.

Qax şəhərində - rayon mərkəzində məişət zibili, Bakıda olduğu kimi, xüsusi xidmət tərəfindən zibilyığan maşınlarla daşınır. Çayın kənarında zibil boşaldılır və üstü torpaqla örtülür. Bu da ekoloji cəhətdən təmiz deyil, amma ən azından, milçək yığılmır. İlisuda və rayonun digər kəndlərində isə məişət zibili problemi yerli sakinlərin, istirahət edən vətəndaşların sağlamlığı və ekologiya üçün təhlükə yaradır. Azərbaycanın digər kəndlərində də belədir. Məlum olduğu kimi, mərkəzləşmiş zibil yığılması və utilizasiyası yalnız Azərbaycanın böyük şəhərlərində tətbiq edilir.

İyunda İlisu divarlarında yerli bələdiyyənin həftənin cüt günlərində səhər saat 10-da kənddən yük maşını keçəcəyi, kəndlilərin və kənddə istirahət edənlərin zibillərini bu maşına atmalı olduğu barədə elanı yayıldı. İnsanlar sevindilər, baxmayaraq ki, vətəndaşlar üçün narahat olan metod təklif edilmişdi, belə ki, bu saatda işi-gücü atıb yol kənarında maşını gözləmək lazım gəlirdi. Dünyada çoxdan zibili xüsusi qapaqlı konteynerlərə yığırlarsa, bu, nəyə lazımdır?

Bu məqalənin müəllifi cüt günlərdə iki dəfə əlində torba ilə zibili yük maşınına atmaq üçün gözləyib. Amma maşın gəlməyib və məişət tullantıları dərəyə atılıb, sanki min illər ərzində Azərbaycanın bu hissəsində heç nə dəyişməyib.

Sonradan bələdiyyədən sakinlərə izah etdilər ki, yük maşınının işini maliyyələşdirmək üçün pul tapılmayıb, onların özlərinin isə sürücüsü və maşını yoxdur. Yerli seçkili hakimiyyət yeganə sevindirici xəbər kimi hər gün kəndi gəzən və kəndə gələnlərin atdığı boş pivə və enerji içkiləri şüşələrini və bankalarını torbaya yığan bir kişi tutması oldu. Bələdiyyənin təşəbbüsü kəndin mərkəzi küçəsindən o tərəfə şamil edilmir.

Ölkənin kəndlərində gigiyena problemi hər tərəfi əhatə edir. Nazim İsmayılov Facebook-da yazır:

- Azərbaycanın bir çox bölgələrinə aid olan çox aktual problemdir. Bələdiyyə hakimiyyəti düşünür ki, bu, onların işi deyil - şəhərlərdə, rayonlarda və kəndlərdə küçələr zibilliyə çevrilir, beynəlxalq standartlara uyğun utilizasiya prosesi həyata keçirilən Bakı istisna olmaqla, demək olar ki, heç bir utilizasiya yoxdur. Bu təcrübəni respublikanın bütün regionlarında tətbiq etmək lazımdır...

Tamilla İbrahimova:

- İstənilən istiqamətdə rayonlarımıza gedən yollarda tualetlər dəhşətli vəziyyətdədir. Jurnalistlər niyə bu haqda yazmır, aydın deyil. Axı bu, turizm biznesində ən önəmli məqamdır. Bu mövzuda danışmaqdan çəkinmək lazım deyil. Bu mövzuda sosial reklama ehtiyac var, həm də hər yerdə: məktəblərdə, metroda, universitetlərdə, ticarət mərkəzlərində, TV-də.

İş o yerə çatıb ki, kəndlərdə məişət zibili haqqında prezidentə açıq məktub yazırlar.

Nəriman Təhmazov: Azərbaycan prezidenti, cənab Əliyev İlham Heydər oğluna açıq məktub.

Hörmətli prezident, məni doğma Azərbaycanımızda turizmin inkişafı ilə bağlı vəziyyət Sizə yazmağa vadar etdi.

25 ildir Rusiya Federasiyasının paytaxtında, Moskva şəhərində yaşayıram. İmkan daxilində hər il tarixi vətənimə gəlməyə çalışıram, amma təəssüf ki, müxtəlif subyektiv və obyektiv səbəblərlə əlaqədar bu, həmişə mümkün olmur. Sonuncu dəfə 2015-ci ildə Bakıda oldum, Birinci Avropa Oyunlarının açılışına gəlmişdim. Bu tədbir ən yüksək səviyyədə keçdi, amma indi mövzu bu deyil...

İndi isə üçüncü, amma ən önəmli problem haqqında danışım - ZİBİL.

Hörmətli cənab prezident, hər yerdə zibil var. Bu il dəniz kənarında istirahət üçün ev tutduğumuz Nabranda, yolların kənarında, demək olar ki, hər evin önündə.

Vasitəçi şəxsə məişət zibillərimizi hara atacağımız haqqında verdiyimiz suala belə bir cavab aldıq: hara istəyirsiniz atın, mərkəzləşmiş zibil daşınması YOXDUR. Xəzər sahillərinin çirkliliyi bundan irəli gəlir.

Başa düşürəm, siz hər şeyi təqib edə bilməzsiniz, Sizin daha mühüm işləriniz var, bunlardan ən mühümü doğma Qarabağın qaytarılmasıdır.

Şəxsən mənim yuxarıda sadalanan problemlərin həlli ilə bağlı ideyalarım var, təyin edəcəyiniz səlahiyyətli şəxslərlə bu ideyalarımı məmnuniyyətlə bölüşərəm.

Hörmətlə,

Təhməzov Nəriman Vaqif oğlu

24.07.2018

Turan İnformasiya Agentliyi şərh üçün Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə müraciət edib. Ətraf mühit, ekoloji vəziyyətin təhlili və qiymətləndirilməsi siyasəti sektorunun müdiri Adil Zeynalov bildirib ki, nazirlikdə əyalətlərdə məişət zibilinin yığılması və utilizasiyasının olmaması problemindən xəbərdardırlar. Yerli icra hakimiyyətinə və polisə ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısını almaları üçün xəbərdarlıqlar və müraciətlər göndərilir, amma bələdiyyələrin bu işin təşkili: avtomobil alınması, işçi tutulması, kirayə ərazi tutulması və s. üçün vəsaiti yoxdur.

"İqtisadiyyat Nazirliyi regionlarda məişət zibilinin yığılması və utilizasiyası sisteminin yaradılması strategiyasını hazırlayıb və sənədi Nazirlər Kabinetinə göndərib, NK Dünya Bankının vəsaiti ilə bu problemi həll edəcək. Layihə Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edildikdən dərhal sonra başlayacaq. 2035-ci ilə qədər Azərbaycanda 8 müasir poliqon və 34 zibilyığma məntəqəsi tikiləcək, utilizasiya üçün xüsusi avadanlıq alınacaq, işçilər tutulacaq, bütün ölkə ərazisində bütün məişət zibillərinin müasir tələblərə uyğun şəkildə daşınması və utilizasiyası üçün böyük iş görüləcək", deyə Zeynalov izah edib.

İndi isə, razıyıq, vəziyyət qənaətbəxş deyil, deyə o əlavə edib.