Oqtay Gülalıyev: Müstəqil mətbuata qarşı total hücum davam edir

Siyasi Məhbusların Müdafiə Mərkəzinin koordinatoru Oqtay Gülalıyev Turan agentliyinin "Çətin Sual" proqramına müsahibəsində insan hüquqlarının durumu və media azadlığı haqqında danışıb.

Sual: Azərbaycan rəsmiləri ölkədə insanların əqidəsinə, fikrinə görə təqib olunmadığını bildirir. Sizin təşkilat isə ölkədə 161 "siyasi məhbus" olduğunu elan edib. İnsanları "siyasi məhbus" elan edəndə hansı meyarlara əsaslanırsınız?

Cavab: Azərbaycan hakimiyyəti bildirir ki, ölkədə insanlar siyasi baxışlarına görə təqib olunmur. Bu, tamamilə yanlış fikirdir. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, mənim təmsil olunduğum Siyasi Məhbusların Müdafiə Mərkəzinin bu yaxınlarda açıqladığı siyasi məhbus siyahısında 161 nəfərin adı var. Eyni zamanda, araşdırma altında olan bəzi şəxslər də var. Yəni, Azərbaycanda insanlar ictimai-siyasi fəaliyyətinə, baxışlarına görə təqib olunurlar. Bu, birmənalı şəkildə belədir. Digər tərəfdən, siyasi məhbusları hansı meyarlar əsasında müəyyənləşdirməyimiz haqqında suala gəldikdə isə, bildirirəm ki, Avropa Şurası Parlament Assambleyasının 2012-ci il oktyabr tarixli 100 saylı qətnaməsi var. Həmin qətnamədə siyasi məhbus meyarları müəyyənləşdirilib. Biz siyasi məhbusları həm bu meyarlara əsasən müəyyənləşdiririk, eyni zamanda onların ictimai-siyasi fəaliyyətində təqiblərə, repressiyalara məruz qalmasını əsas götürürük.

Sual: Freedom House təşkilatı Azərbaycanı qeyri-azad ölkələr siyahısına daxil edib. Siz necə düşünürsünüz?

Cavab: Təşkilatın hesabatı ilə qismən tanışam. Həqiqətən, hesab edirəm ki, Azərbaycan qeyri-azad ölkələr siyahısındadır. Çünki ölkədə vətəndaş cəmiyyəti, demək olar ki, sıradan çıxarılıb, müstəqil qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyəti qeyri-rəsmi səviyyədə qadağan edilib, azad mətbuat çökdürülüb, insanlar kütləvi şəkildə həbs olunur, təqiblərə məruz qalır, işdən çıxarılır və digər demokratik təsisatlar bir institut kimi sıradan çıxarılıb. Bu baxımdan hesab edirəm ki, hesabatda göstərildiyi kimi, Azərbaycan, həqiqətən, nə qədər acınacaqlı olsa da, qeyri-azad ölkələr siyahısında yer almaqdadır.

Sual: Azərbaycan son dövrlər media azadlığı və jurnalistlərin həbsi ilə bağlı daha çox beynəlxalq tənqidlərə məruz qalır. Tənqidlərin azaldılması üçün ölkədə hansı addımlar atılmalıdır?

Cavab: Həqiqətən, beynəlxalq jurnalist birliklərinin açıqladığı siyahıda Azərbaycan həbsdə olan jurnalistlərin sayına görə dünya ölkələri arasında ilk beşlikdə qərarlaşıb. Bu, çox acınacaqlı bir rəqəmdir. Məlumat üçün qeyd edim ki, hazırda həbsdə olan 161 siyasi məhbusun 15 nəfərdən çoxu jurnalist və blogerdir. Eyni zamanda, təqiblər bu gün də davam edir. Bir neçə gün bundan öncə Əfqan Muxtarlı haqqında absurd məhkəmə qərarı çıxarıldı. O, Balakən Rayon Məhkəməsinin qərarı ilə 6 il azadlıqdan məhrum olundu. Təəssüflər olsun ki, Əfqan Muxtarlını ölkəyə oğurlayıb gətirənlər cinayət məsuliyyətindən kənarda qaldı, amma bunun bədəlini Əfqan Muxtarlıya ödətdilər. Təbii ki, bu, onun araşdırma yazıları və ictimai-siyasi fəaliyyəti ilə bağlıdır. Eyni zamanda, keçən ilin avqustunda Turan İnformasiya Agentliyinin direktoru Mehman Əliyev şərlənərək həbs olundu. Yaxşı ki, yerli və beynəlxalq ictimaiyyətin təkidli tələbindən sonra o, qısa zamanda azadlığa çıxdı və ona qarşı irəli sürülən ittihamlar ləğv olundu. Eyni zamanda, son bir neçə ayda əldə etdiyim məlumata görə, ölkə daxilində otuza yaxın informasiya saytına giriş bloklanıb. Bu siyahını artırmaq olar. Bütün bunlar onu göstərir ki, Azərbaycanda media azadlığı yox səviyyəsindədir, xüsusən müstəqil mətbuata qarşı başlanmış total hücum bu gün də davam edir. Hesab edirəm ki, bu, birbaşa Prezident Aparatından, ona yaxın qurumlar tərəfindən idarə olunur və həmin şəxslər tərəfindən də həyata keçirilir. Ölkədə vəziyyəti dəyişmək üçün köklü dəyişikliklər olmalıdır. O cümlədən, mətbuata olan basqılar aradan qaldırılmalıdır.

Sual: Azərbaycanda insan haqlarının durumu ilə bağlı beynəlxalq ictimaiyyətin diqqəti yetərlidirmi?

Cavab: Bu suala birmənalı cavab vermək çətindir. Çünki beynəlxalq təşkilatlar vaxtaşırı olaraq Azərbaycanda insan haqlarının pozulduğunu, demokratik dəyərlərin tapdandığını, insanların ictimai-siyasi fəaliyyətinə görə şərlənib həbs olunduğunu dəfələrlə qeyd edir və onların azadlığa çıxmasını tələb edirlər. Amma, düşünürəm ki, daha təsirli vasitələrə əl atılmalıdır və daha ciddi addımlar atılmalıdır. Konkret olaraq bir nümunə deyim. Əfqan Muxtarlının Tbilisidən oğurlanıb Bakıya gətirilməsini Amerika Dövlət Departamenti, Avropa Parlamenti başda olmaqla, dünyanın əksər nüfuzlu təşkilatları qeyd etdi. Əgər bir jurnalist oğurlanıb ölkəyə gətirilirsə və bu siyasət dövlət səviyyəsində həyata keçirilirsə, nəyə görə həmin təşkilatlar bu olaya yalnız bəyanat verməklə kifayətlənirlər? Hesab edirəm ki, ciddi addımlar atılmalıdır və ən azı Əfqan Muxtarlı olayında iştirak edən, oğurluq hadisəsinin iştirakçıları, onu mühakimə edənlər və cəza verənlər haqqında daha ciddi addımlar atılmalıdır, o cümlədən onlar ən azı sanksiyalara məruz qalmalıdır.

Çünki bu şəxslər ortadadır, oğurlayanlar da, mühakimə edənlər də, cəza verənlər də, yəni burada başqa bir şey axtarmağa ehtiyac yoxdur. O baxımdan düşünürəm ki, Azərbaycanda baş verən ictimai-siyasi proseslərə, həbslərə, repressiyalara beynəlxalq təşkilatların münasibəti daha adekvat olmalıdır. -0--