Türkiyə Çanaqqala döyüşünün 100 illiyini qeyd edir

Bu gün Türkiyə Çanaqqala döyüşünün 100 illiyini qeyd edir. Döyüşlər zamanı Türkiyə və hərbi koalisiya ölkələri – Britaniya, Fransa, Yeni Zelandiya, Avstraliyann 120 min əsgər və zabiti həyatını itirib.

1915-ci ildə Türkiyənin Qallipoli yarımadası uğrunda savaş Birinci Dünya Müharibəsinin lokal döyüşlərindən biri idi, lakin türk dövlətçiliyi üçün mühüm önəm daşıyırdı. Böyük Britaniya admirallığının birinci lordu Uinston Çörçilin hazrladığı qanlı döyüşlər Mustafa Kamal Paşanın (Atatürk, Türkiyə Respublikasının ilk prezidenti) komandanlıq etdiyi türklərin qələbəsi ilə başa çatıbb.

Onun əsgərlərə: “Mən sizə hücuma keçməyi əmr etmirəm, mən sizə ölməyi əmr edirəm” çağırışı türklərin qəhrəmancasına müqavimət göstərməsinin apofeozu olub.

Müttəfiq qoşunlar türklərin görünməmiş müqavimətini qıra bilməyərək qarşıya qoyulan vəzifəni – Bosfor və Dardanel boğazlarını, həmçinin İstanbulu ələ keçirmək – yerinə yetirə bilməyiblər.

Uğursuz əməliyyatdan sonra xarici qoşunlar Türkiyə ərazisini tərk etməyə məcbur olublar.

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyip Ərdoğan 102 ölkədən dövlət və hökumət başçılarını, o cümlədən Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanı Çanaqqala döyüşünün 100 iliiyi ilə bağlı tədbirlərə dəvət edib. Lakin S.Sarkisyan Osmanlı imperiyasında ermənilərin kütləvi qətlə yetirilməsinin 100 illiyi ilə əlaqədar dəvəti qəbul etməyib.

Euronews telekanalının reportajında deyilir ki, uğursuz əməliyyat Birinci Dünya Müharibəsinin, ilk növəbdə Avstraliya və Yeni Zelandiya üçün  böyük döyüşlərindən biri olub. Belə ki, bu ölkələrin əsgərləri desant hissəsinin əsasını təşkil edirdi.

“Mən 1999-cu ildə öz babamı bura gətirdim və biz onu avstraliyalı veteranın əlini sıxmağa məcbur edə bilmədik. Mən bunu öz gözlərimlə gördüm . Bu gün mən avstraliyalı əsgərin nəvəsinin əlini sıxıram, birlikdə qəbiristanlığa gedirik, söhbət edirik”, - türk əsgərin nəvəsi söyləyib.

“Qorxu, ağrı, müharibənin ağır sınaqları bütün ölkələri parçalayıb. Başa düşürsən ki, bütün bunlar ayrı-ayrı xalqlar çərçivəsindən çıxır. Bu gün Çanaqqala kampaniyası keçmiş düşmənlərin barışması ilə bitir”, - avstraliyalı veteranın nəvəsi bildirib.

Çanaqqala döyüşü haqqında maraqlı faktlar “Atatürk. Həyat strategiyası” sənədli filmində əksini tapıb. Film 2007-ci ildə  Peterburq 5-ci kanalının sifarişi ilə “Soverşenno sekretno” teleşirkəti tərəfindən çəkilib. Filmin müəllifi Peterburq Universitetinin jurnalistika fakültəsinin tələbəsi, “Molodyoj Azerbaydjana” və Turan agentliyinin keçmiş əməkdaşı Nazim Rəhimovdur.–0-