Yardım və cəza

Fyodor Mixayloviç Dostoyevskinin  yeni romanının başlığı bu olardımı? Böyük ehtimalla olardı.Dostoyevksi yaşamadığına görə bu gün cərəyan edən proseslərə onun yerinə başqalarının  ad vermə haqqı  varmı? Təbii ki,bu haqqı özündə  görənlər üçün  olmalıdır.

Türkiyə prezidentinin təşəbbüsüylə başladılan yardım kampaniyasında dövlət  bankları,böyük müəssisələri,hətta Mərkəzi Bank topa girərək adlarını siyahının ən üst sıralarına yazdırmağı bacardılar.İmkanlar bu şəkildə axıra qədər zorlanacaq.Çünki başqa çarə yoxdur,açıqlanan tədbirlər paketi vətəndaşları qane etmədiyi kimi,Suriya və Liviyada əsgər saxlamağa virus epidemiyasından əvvəl də pul  çatmırdı.

Bir tərəfdən,vətəndaşlar nəğd pul yardımı tələb edir,o biri tərəfdən,sərhədin o tərəfindəki əsgərlərə dəstəkdə fasilə verilməsindən söhbət gedə bilməz.Digər tərəfdən, hökumət xalqa birbaşa və konkret yardımlarda təşəbbüsün müxalifətin idarə etdiyi bələdiyyələrin əlinə keçməsindən də ehtiyat edir.

İstanbul,Ankara,İzmir bələdiyyələrinin açdıqları yardım hesablarının daxili işlər nazirliyi tərəfindən bağladılmasının səbəbi bundan başqa nə ola bilər ki?

Buna baxmayaraq,müxalifətin idarə etdiyi bələdiyyələr xalqa birbaşa konkret yardımların formalarını tapmaqdan geri addım atmayaraq  fəaliyyətlərini davam etdirirlər.Bundan başqa yolları yoxdur,çünki  ilk seçkidə xalqa bunun hesabını vermək məcburiyyətindədirlər.

İşin media tərəfindən baxanda təşvişə və təlaşa səbəb vermədən hələ də hökumətin təsiri altına  keçməyib mövqeiyini qoruyan media qurumlarının və nümayəndələrnin üzərində təzyiqin artması gözdən qaçmır.

Tənqidi fikirlərdən xoşlanmayan iqtidarın  bunları  indi heç istəmədiyi  son günlərdəki örnəklərdən açıq şəkldə görünməkdədir.Məsələn,iqtidarın elan etdiyi yardım kampaniyasına dini-əxlaqi bir terminlə eyham vuran  40 ilin jurnalist yazarı ildırıım sürətylə həbs edilir.

Maddi gücünün böyük  olmamasına rəğmən cəmiyyətin müxalif təbəqəsi üzərindəki gücü yüksək olub Avropa Birliyi reytinqlərində qrafiki daim yüksələn TV kanalı bir  səhər  proqram aparıcısının başı örtülü müəllimələrə “faicə” deməsinə görə, Radio-Televiziya Yüksək Şurası kanala astronomik  miqdarda  cərimə kəsir,səhər proqramı isə 5 gün qapadılır.

Kitablarıyla,məqalələriylə cəmiyyətdə güclü reytinqi  olub virusun yayılmasından bir neçə gün əvvəl dalbadal həbs edilən jurnalist-yazarların azad edilmələri üçün vəkillərin verdikləri ərizələr “Qaçma şübhəsi” səbəb göstərilərək rədd edilir.

Yeni amnisitiya  qanunu hazırlanır,azad ediləcəklər siyahısına,hələ ki,jurnalistlərin ittiham edildiyi maddələr daxil edilmir.

Nə baş verir: yoxsa demokratik dünyanın narahatlıq duyduğu məsələlər burada da altdan-altdan həyata keçirilərək “azadlığın manevr sahəsi” daraldılır? Vətəndaşların gözləntisi  də  bu istiqamətdədirmi? Yoxsa təcili nəğd pul yardımından başqa işıq,su,qaz fakturalarının da dövlət tərəfindən ödənməsini gözləyrlər?

Tarixin təcrübəsi karantinalardan iki istiqamətdə də istifadə edildiyini  göstərir.Türkiyənin geriyə istiqaməti seçəcəyini ehtimal etmək doğru olmazdı.Ancaq karantinanı fürsət kimi görən bəzi qurumların(prokurorluq və məhkəmələrin,Radio-Televiziya Yüksək Şurasının) jurnalist-yazarların,fikir və düşüncə adamlarının,media qurumlarının fəaliyyətlərini başda həbs və astronomik cəzalar olmaqla,müxtəlif şəkildə  təzyiq altında saxlamalarının  ortaya çıxardığı mənzərəni  görməzdən gəlmək mümkün deyildir.

Bu günlərin,Nazim Hikmətin sözüylə, “Qaranlıqdan aydınlığa çıxmaq” üçün yaxşı bir fürsət olmasını ümid edək.Yoxsa “sms ilə və ya sms olmadan” görülən heç bir tədbirin dünyaya faydası olmayacaq.Türkiyə demokratiyasının bu proseslərdən ağır yara alaraq çıxacağını düşünməmək lazımdır.Həm də ona görə ki,ana müxalifət partiyasının millət vəkili daxili işlər nazirini sosial media üzərindən çox ağır salvolara məruz qoyaraq geri addım atmağa məcbur edə bilir.

Və bütün hallarda  virus epidemiyasının bəşəriyyətə xatırlatdığı ən mühüm ünvan dəyişmir: öz vətəndaşına yiyə duracaq dövlət...

Mayis Əlizadə