Azərbaycanda bərpaolunan enerjidən istifadə artımı

Zəngin neft və qaz ehtiyatları ilə tanınan Azərbaycan hazırda bərpa olunan enerji sektorunda güclü inkişaf edir, 2024-cü ilin ilk iki ayında günəş və külək enerjisi istehsalında əhəmiyyətli artım müşahidə edilir. Günəş enerjisi istehsalı altı dəfə artaraq 50,7 milyon kilovat/saata çatdığından, külək fermalarında və bərk tullantı yandırma zavodlarında da elektrik enerjisi istehsalında nəzərəçarpacaq artım müşahidə olunduğundan, bərpa olunan enerji istehsalındakı bu artımın elektrik enerjisinin qiymətlərinin aşağı düşməsinə gətirib çıxara biləcəyi ilə bağlı suallar yaranır.

Azərbaycanda 2024-cü ilin yanvar və fevral aylarında günəş enerjisi istehsalında əhəmiyyətli artım müşahidə olunub, hasilat ötən ilin eyni dövründəki cəmi 8,4 milyon kilovat/saatdan 50,7 milyon kilovat/saata yüksəlib. Bundan başqa, həmin dövrdə külək elektrik stansiyalarında 9,5 milyon kilovat/saat, bərk məişət tullantılarının yandırma zavodlarında isə 41,7 milyon kilovat/saat elektrik enerjisi istehsal edilib. Bu rəqəmləri külək enerjisindən 9,1 milyon kilovat/saat, digər mənbələrdən isə 39 milyon kilovat/saat təşkil edən əvvəlki ilin göstəriciləri ilə müqayisə etsək, bərpaolunan enerji istehsalında artım tendensiyası şübhəsizdir.

Milli Məclisin deputatı, iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov bərpa olunan enerji istehsalında bu artımın mümkün nəticələrini dəyərləndirir. O qeyd edir ki, bir çox inkişaf etmiş ölkələrdə icmalar və ev təsərrüfatları enerjini külək və günəş kimi bərpa olunan mənbələrdən istifadə edir və artıq enerjini yenidən şəbəkəyə satırlar. Bayramov təklif edir ki, Azərbaycanda analoji təcrübənin tətbiqi vətəndaşların daha ucuz enerjiyə çıxış əldə etməsi ilə nəticələnə bilər, eyni zamanda ümumi elektrik enerjisi istehsalını artırır. O, belə bir keçidi asanlaşdırmaq üçün inteqrasiya olunmuş icma əsaslı infrastrukturun yaradılmasının vacibliyini vurğulayır.

Azərbaycanda bərpa olunan enerji potensialı əhəmiyyətlidir, onun gücü əsasən günəş və külək enerjisi hesabına 27 min MVt qiymətləndirilir. Bunun əhəmiyyətli hissəsi günəş enerjisindən - 23 min MVt, külək enerjisi isə 3 min MVt-dan ibarətdir. Bayramov vurğulayır ki, Azərbaycanda bərpa olunan enerji mənbələrinin coğrafi bölgüsü külək enerjisi istehsalı üçün xüsusilə əlverişli olan Bakı, Abşeron və Xızı rayonları kimi ərazilərin geniş yayılmasına şərait yaradır.

Bərpa olunan enerji istehsalının artımı Azərbaycana öz enerji kompleksini şaxələndirmək imkanı verməklə yanaşı, istehlakçılar üçün elektrik enerjisinin qiymətlərinin aşağı salınmasını vəd edir. Əhəmiyyətli infrastruktur sərmayəsinə ehtiyac və tənzimləyici maneələrin aradan qaldırılması da daxil olmaqla, şübhəsiz qarşıda çətin vəzifələr olsa da, Azərbaycanın bərpa olunan enerji istehsalındakı trayektoriyası ölkənin enerji sektorunda davamlılıq və sərfəliliyə doğru bir addımdır.