Ölkədə nə vaxt kişi məsləhətxanaları olacaq?

Dövlət Statistika Komitəsi əhalinin ölüm səviyyəsi haqqında maraqlı məlumatı Azərbaycan ictimaiyyəti ilə bölüşüb. Söhbət bu sahədə gender uyğunsuzluğundan gedir. İdarənin məlumatına görə, ötən il ölkədə müxtəlif səbəblərdən 58179 nəfər dünyasını dəyişib, bunun 30968 nəfəri kişilər, 27211 nəfəri qadınlardır.

2015-ci ildə dünyasını dəyişənlərin sayı 54697 nəfər olub, bunların 29130 nəfəri kişilər, 25567 nəfəri qadınlar olub. 2014-cü ildə bu rəqəmlər müvafiq olaraq 55648, 29655 və 25993 nəfər təşkil edib. 2013-cü ildə dünyasını dəyişən 54383 kişinin 29096 nəfəri kişilər, 25287 nəfəri qadınlar olub.

Ötən il 1531 nəfər 15-19 yaşında dünyasını dəyişib. Bunun 1044 nəfəri kişilər, 487 nəfəri qadınlardır.

Qadınlar və kişilər arasında ölüm səviyyəsi

Beləliklə, həm ümumi ölüm əmsalının, həm də ölüm strukturundakı dinamikanın artması müşahidə olunur. Əvvəlki bir neçə il üzrə məlumatların müqayisəli təhlili göstərib ki, kişilər arasında əmək qabiliyyətli yaşda ölənlərin payı təxminən 47,7%, əmək qabiliyyətli yaşdan gənc ölənlərin payı təxminən 2,2%, əmək qabiliyyətli yaşdan yuxarı yaşda ölənlərin payı 50% təşkil edir. Qadınların ölüm sayının strukturu əks cinsin məlumatlarından fərqlidir: əmək qabiliyyətli yaşda ölən qadınların payı 23,4%, əmək qabiliyyətli yaşdan gənc ölənlərin payı 1,2%, əmək qabiliyyətli yaşdan yuxarı yaşda ölənlərin payı 75,4% təşkil edir.

Əməkqabiliyyəti kişilər və qadınlar arasında ölüm səviyyəsi (%)

Daha bir maraqlı təfərrüat var: kişilərdə yaş üzrə ölüm əmsalı 42 yaşdan etibarən, qadınlarda isə xeyli gec - 60 yaşdan etibarən nəzərəçaracaq dərəcədə yüksəlir, bu da kişilərin və qadınların orta ömür müddəti arasındakı böyük fərqi izah edir. Əmək qabiliyyətli yaşda ölən insanların ümumi sayının təxminən 80%-ni kişilər təşkil edir.

Əhalinin yüksək ölüm səviyyəsinin həm tibbi, həm də sosial-iqtisadi komponentləri var.

Kardiologiya EAİ direktor müavini Azad Hacıyevin Turan-a verdiyi məlumata görə, səbəblərinə görə ölüm strukturunda qadınlarda birinci yerdə qan dövranı sistemi xəstəlikləri, ikinci yerdə şişlər, üçüncü yerdə endokrinoloji xəstəliklərdirsə, kişilərdə bu siyahıya xarici amilləri - intiharları, bədbəxt nəqliyyat hadisələrini, qətlləri, Qarabağ müharibəsini, alkoqoldan təsadüfi zəhərlənmələri də əlavə etmək lazımdır.

"Əlbəttə, kişi sağlamlığını əsasən xəstəliklər sarsıdır. Bir tərəfdən damar xəstəlikləri - bunun səbəbi siqaret çəkməkdir (bizdə kişi əhalinin təxminən 50%-i siqaret çəkir), uroloji xəstəliklər - onlar arasında ən çox prostat xərçəngi yayılıb. Bu xəstəliklər təkcə ömrü qısaltmır, həm də həyat keyfiyyətini xeyli azaldır. Bundan başqa, kişilər uğursuzluqlara, problemlərə fərqli reaksiya verir. Bu vəziyyətdən irəli gələrək, qeyd etmək olar ki, bu gün kişi sağlamlığı problemi aktualdır", deyə Hacıyev bildirir.

İqtisadi-ekspert Samir Əliyevin fikrincə, əsas səbəbi Azərbaycanda iqtisadi və sosial vəziyyətin kəskin dəyişməsində və böhranla əlaqədar vətəndaşlarımızın yaşadıqları sarsıntılarda axtarmaq lazımdır. Ölkədə istehsal 5,8% azalıb, banklar bağlanıb, qiymətlər 2015-ci il ilə müqayisədə 14% bahalaşıb. Bu zaman əmək qabiliyyəti olan üç nəfərdən biri işdən məhrum olub. Bütün bunlar kişilər arasında streslərə, depressiyalara, infarkt və insultlara səbəb olub, çünki onlar sosial statuslarının və maddi vəziyyətlərinin dəyişməsinə daha ağır reaksiya verirlər. Digər kifayət qədər mühüm bir məqam keyfiyyətli tibbi xidmətlərin əlçatan olmamasıdır ki, bu da vaxtından əvvəl ölümlərə gətirib çıxarır. Gəlirləri azaldığına görə insanlar vaxtlı-vaxtında mütəxəssislərə müraciət edə, ixtisaslaşmış yardım ala bilmirlər. Bundan başqa, əksər hallarda insanlar kurortlarda dincəlməyi, sağlamlıqlarını düzəltməyi özlərinə rəva bilmirlər. Ölkədə siqaretə qarşı mübarizə və sağlam həyat tərzinin təbliği də aşağı səviyyədədir.

Bəs bu problemin həlli yollarını harada axtarmaq lazımdır? Bəlkə kişi məsləhətxanaları açaq? Və ya kişi sağlamlığının mühafizəsi üzrə milli proqram qəbul edək? Bir neçə il əvvəl Avstriyada belə bir proqram qəbul edilib, kişi xəstəliklərinin, xüsusən prostat xərçənginin profilaktikası, aşkarlanması və müalicəsi üzrə bütöv bir proqram həyata keçirilir. Ya da başqa nə isə düşünək? Kişilər arasında ölüm sayının artmasını sadəcə olaraq genetika, orqanizmin fizioloji xüsusiyyətləri, qadınların stresə qarşı dözümlülüyü və s. ilə əlaqələndirmək olmaz. Sağlamlığa olan risklərin azaldılması üçün ölkədə xəstələnmə səviyyəsinin, erkən ölümlərin azaldılmasına yönəlmiş siqaret çəkməyin, piylənmənin profilaktikası, habelə sosial şəraitin yaxşılaşdırılması üzrə məqsədli proqramlara ehtiyac var.-0--