7 fevral seçkilərində ciddi pozuntular olub - ATƏT və ATƏT DTİHB müşahidəçiləri

Bu, Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazisində keçirilən ilk seçki idi, kampaniyada üstünlük təşkil edən və ictimai əhval-ruhiyyədə əksini tapan bir məsələ idi. Seçkiyə hazırlıq zamanı həqiqi plüralizm yox idi və tənqidi səslər davamlı olaraq boğuldu. Birləşmək və ifadə azadlıqlarına uzunmüddətli məhdudiyyətlər son qanun dəyişiklikləri ilə gücləndirilib və beynəlxalq demokratik standartlara uyğun gəlməyən qanunvericiliklə nəticələnib. Bu barədə ATƏT və ATƏT DTİHB birgə müşahidə missiyasının 7 fevral prezident seçkiləri haqqında ilkin rəyində deyilir.

Missiya qeyd edib ki, seçki məcəlləsinin təfərrüatlı olmasına və seçki prosesinin bütün aspektlərini tənzimləməsinə baxmayaraq, son düzəlişlər DTİHB-nin əvvəlki tövsiyələrini diqqətdən kənarda qoyub.

"Növbədənkənar prezident seçkiləri məhdudlaşdırıcı şəraitdə keçirildi və səmərəli şəkildə hazırlansa da, tənqidi səslər və siyasi alternativlər, əsasən, yox idi.Təəssüflər olsun ki, hüquqi bazanın demokratik seçkilər üçün beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması ilə bağlı əvvəlki tövsiyələr diqqətdən kənarda qaldı. və qanun və praktikada çoxsaylı məhdudiyyətlər mövcud olmaqda davam edir", deyə ATƏT-in qısamüddətli müşahidəçilərinin xüsusi əlaqələndiricisi və rəhbəri Artur Gerasimov bildirib.

Onun sözlərinə görə, kampaniyada əhəmiyyətli ictimai iştirak olmayıb və rəqabətli deyildi. Kampaniyada altı başqa namizəd iştirak etsə də, onların heç biri öz kampaniyalarında hazırkı prezidentin siyasətinə inandırıcı şəkildə etiraz etmədi və seçiciləri heç bir həqiqi alternativsiz qoydu.

Eyni zamanda, vətəndaş cəmiyyəti və müxalifət nümayəndələri qeyd ediblər ki, qanunvericilik bazası və onun tətbiqi onların həm seçki ərəfəsində, həm də təşviqat dövründən kənarda dinc toplaşmaq və ictimai toplantılar keçirmək hüququndan istifadəsini çətinləşdirir, deyə Gerasimov qeyd edib.

ATƏT PA nümayəndə heyətinin lideri Daniela De Ridder öz növbəsində namizədlər arasında və bütünlükdə Azərbaycanın siyasi həyatında qadınların olmadığını qeyd edib.
"Seçkilər günü müşahidəçilər əsasən səsvermənin məxfiliyi, çoxsaylı səsverməyə qarşı təminatların olmaması, bülletenlərin qutulara atılması əlamətləri və s. ciddi nöqsanları qeydə alıblar. Bu, bülletenlərin sayılmasının dürüst olub-olmaması ilə bağlı ciddi suallar yaratdı", deyə o qeyd edib.

 "Həddindən artıq məhdudlaşdırıcı media qanunvericiliyi, eləcə də tənqidi jurnalistlərin son həbsləri medianın azad fəaliyyətinə mane olub və geniş yayılmış özünüsenzuraya gətirib çıxarıb, müstəqil jurnalistika və tənqidi debatların əhatə dairəsini məhdudlaşdırıb", deyə Rider vurğulayıb.

"Ölkə üçün vacib olan bu seçkidə namizədlərdən heç biri hazırkı prezidentə inandırıcı şəkildə etiraz etmədi və bəzi müxalifət partiyaları adekvat demokratik şəraitin olmadığını iddia edərək, ümumiyyətlə iştirak etmədilər", deyə DTİHB missiyasının rəhbəri  Eoqan Mörfi bildirib.

"Seçkiyə hazırlıq səmərəli və peşəkar olsa da, o cümlədən məntəqə komissarlarının təlimi, seçki günü mühüm təminatlara çox vaxt məhəl qoyulmur və biz gün ərzində əsaslı prosedur səhvləri müşahidə edirdik", deyə o qeyd edib.

 Birgə missiyanın nümayəndələri mətbuat konfransında seçki komissiyalarının tərkibinin siyasi cəhətdən tarazlaşdırılmadığını və media, siyasi partiyaların və vətəndaş cəmiyyətinin hüquq və azadlıqlarının pozulduğunu təkrar ediblər. "Bu, demokratik seçki standartlarına uyğun deyil", deyə Mörfi bildirib.

Turan-ın müxbirinin suallarına cavabda missiya üzvləri məntəqələrdə səsvermə zamanı ciddi pozuntular olduğunu, o cümlədən müşahidəçilərin fəaliyyətinin məhdudlaşdırıldığını və yerli QHT-lərin monitorinqə buraxılmadığını təsdiq ediblər.

Azərbaycan hakimiyyəti tərəfindən missiya üzvlərinə təzyiq olub-olmadığı haqqında suala cavabda Artur Gerasimov bildirib ki, heç bir təzyiq olmayıb.

Öz növbəsində, Rider qeyd edib ki, səsvermə və səslərin sayılması zamanı ciddi pozuntular qeydə alınıb.

"Qərbin Azərbaycanı tənqid etmək üçün müşahidəçilərə təzyiq göstərdiyi haqqında iddialar yalandır. Bütün nəticələr obyektivdir", deyə missiya üzvləri hökumətyönlü mətbuatın iddialarını şərh edərkən bildiriblər.

Bu yaxınlarda jurnalistlərin həbsini şərh edən Rider belə deyib: "Biz bu problemi qeyd edirik və sizin təkcə seçkilərdə deyil, normal dövrdə də hansı şəraitdə işlədiyinizi yaxşı bilirik".

Missiya üzvləri müşahidəçilərin özlərinin pozuntu görmədikləri, sosial şəbəkələrdəki videolara inandığı haqqında iddiaları təkzib ediblər.

"Biz özümüz bülletenlərin kütləvi şəkildə atılması, təkrar səsvermə qrupları və səslərin hesablanması zamanı pozuntular kimi ciddi pozuntuları özümüz qeydə almışıq", deyə Mörfi bildirib.

Eyni zamanda missiya üzvləri missiya üzvlərindən kiminsə Azərbaycana buraxılmadığı haqqında suala cavab verməkdən yayınıblar.

* Azərbaycanda keçirilən növbədənkənar prezident seçkilərini müşahidə edən beynəlxalq seçki müşahidə missiyası 42 ölkədən 335 müşahidəçidən ibarət olub ki, bunlardan 256-sı DTİHB-nin ezam olunmuş ekspertləri, uzunmüddətli və qısamüddətli müşahidəçiləri, 79-u isə ATƏT PA-dandır.