İnternetə nəzarət yolverilməzdir

Onlayn İfadə Təşəbbüsü Bəyanat yayıb. 

Bəyanatda deyilir ki, Onlayn ifadə Təşəbbüsü  (RATİ) Azərbaycanda uşaqlara qayğı adı altında hakimiyyətin interneti tənzimləmə ilə bağlı yeni qanunlar qəbul etmə planlarından ciddi narahatlığını bildirir və  hesab edir ki, bu internetdə ifadə azadlığının məhdudlaşdırmasına gətirib çıxaracaq. 

Belə ki, ötən həftə Milli Məclisin Sosial siyasət komitəsinin sədri Hadi Rəcəbli mətbuata bildirib ki, uşaqları internetdəki mənfi kontentdən uzaqlaşdırmaq məqsədi ilə  parlamentdə xüsusi qanun layihəsinin hazırlanması gözlənilir. Rəcəbli bildirib ki, Rusiyada və bir sıra ölkələrdə belə məhdudiyyətlər var və söhbət qadağadan deyil, yaş qruplarına görə məhdudiyyətlərin tətbiqindən gedir. 

Onlayn İfadə Təşəbbüsünün üzvü Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun direktoru Emin Hüseynovun fikrincə, bu cür qanunların tətbiqindən sonra avtoritar rejimlər internet məkanının üzərində texniki senzura tədbirlərinə əl atır. 

“Bir çox vaxtlarda müvafiq dövlət qurumları tərəfindən qadağan olunmuş saytların qara siyahısı  hazırlanır və  nəticədə həmin ölkədə istifadəçilərin bu cür saytlara girişi bloklaşdırma nəticəsində məhdudlaşdırılır. Misal üçün Rusiyada ötən ilin noyabrın 1-dən fəaliyyətə başlamış ROSKOMNADZOR -un domen adların Vahid Reyestri bir neçə dəfə Google-un Youtube və  blogspot servisini qara siyahıya salaraq, Rusiya ərazisində internet istifadəçilərini bu populyar servislərdən istifadədən məhrum etmişdir. 

Bu siyahıya salınmanın azyaşlıları uşaq pornoqrafiyasından, narkotik və sui-qəsdlər barədə informasiyalardan qorumaq məqsədi ilə edildiyi deyilsə də, daha sonra Rusiya hökuməti bu servislərin texniki səhv ucbatından bu siyahıya düşdüyünü bəyan edərək onlara girişi bərpa etmişdi. Görünür Azərbaycan hökuməti də Rusiyanın getdiyi yolu seçmək istəyir”,-deyə Hüseynov bildirib. 

Onlayn İfadə Təşəbbüsünün qənaətinə görə, hazırda uşaq pornoqrafiyasını yayanları təqib etmək və cinayət məsuliyyətinə  cəlb etmək  üçün bir çox qanunverici alətlər mövcuddur və buna görə də internetdə kontenti sərt tənzimləyə biləcək qanunların qəbul olunmasına ehtiyac yoxdur. Digər tərəfdən də azyaşlı uşaqların valideynləri (və ya himayədarları) uşaqların arzuolunmaz kontentə girişini müvafiq proqram təminatından istifadə etməklə fərdi qaydada məhdudlaşdıra bilərlər. 

Onlayn İfadə Təşəbbüsü hesab edir ki, bundan öncə hakimiyyətin nəzarətində olan Mətbuat Şurasının nəzdində İnternet Mediası üzrə komissiyanın yaradılması, həmin komissiyanın sədri Elnur Baimovun İnternet mediasının qanunvericilik müstəvisində məsuliyyət mühitinin artırılmasına yönələn təkliflər səsləndirməsi, həmçinin Milli Televiziya və Radio Şurasının sədri Nuşirəvan Məhərrəmovun internet televiziyalarının lisenziyalaşdırılmasının   zərurəti barədə fikirləri onu göstərir ki, Azərbaycan hakimiyyəti internetə həm texniki, həm də kontent cəhətdən ciddi nəzarət  etmə planları hazırlayır. 

Onlayn İfadə Təşəbbüsü hesab edir ki,  hakimiyyətin bu addımları 2013-cü ilin oktyabrında keçiriləcək prezident seçkiləri öncəsi,    ifadə azadlığının teleradioyayım və çap mətbuat yayımı ilə müqayisədə hələki yeganə azad (1) məkanı olan interneti öz nəzarətinə götürmək istəyindən xəbər verir. Son zamanlar veb səhifələr, xüsusilə Youtube vasitəsilə qalmaqallı korrupsiya əməlləri, məmur özbaşınalıqları və digər bu kimi əhəmiyyətli məlumatları  əks etdirən  video görüntülər  Azərbaycanın həm paytaxtında, həm də regionlarında  əhalinin geniş etiraz aksiyalarının yaranmasına səbəb olmuş və bundan ehtiyatlanan hakimiyyət  interneti tənzimləmə barədə düşünməyə başlamışdır. 

Onlayn İfadə Təşəbbüsü təəssüflə qeyd edir ki, hökumət bütün bu mürtəce planları reallaşdırmağa Azərbaycanda BMT-nin İnternet İdarəçiliyi Forumu keçirildikdən sonra başlayıb. İİF keçirməklə  hakimiyyət bütün dünyada Azərbaycan barədə internetin inkişafı naminə qlobal tərəfdaş  imici yaratmaq istəsə də, bu gün faktiki olaraq hakimiyyət internet azadlığına dair dəfələrlə səsləndirdiyi vədlərə əməl etmək istəmədiyini göstərir. 

Onlayn İfadə Təşəbbüsü bir daha Azərbaycan hakimiyyətinə müraciət edərək interneti dövlət nəzarətinə götürmə planlarından çəkinməyə və internet sahəsinə maksimum sərbəstlik verməyə çağırır. 

Onlayn İfadə Təşəbbüsü eyni zamanda ATƏT-dən və  Avropa Şurasını   Azərbaycan hakimiyyətinin internet sahəsində dövlət nəzarətinin gücləndirilməsinə yönələn planlarını diqqətlə araşdırmağa və bu barədə Azərbaycan hökumətinə müvafiq tövsiyələr verməyə çağırır. 

Azərbaycanda internetin durumu  texniki cəhətdən azad olsa da, hakimiyyətin maraqlarına cavab verməyən kontenti internetdə yaymasına görə  jurnalist,  bloqqerlər və onlayn müxalif fəallar hüquq mühafizə orqanları tərəfindən  təqiblərə məruz qalırlar. Hazırda 3 jurnalist internetdə yayımladıqları kontentə  görə  həbsdə saxlanılır. Bu baxımdan Azərbaycan internetini qismən azad internet kimi dəyərləndirmək mümkündür. –0—