Azərbaycan prezidentinə açıq məktub

Cənab prezident,

ABŞ-da elə də çox tanınmayan bir vətəndaşın mətbuat vasitəsilə sizə müraciət etməsi qəribə görünməsin.

Böyük sirr açmayacam: ABŞ-da, hətta  Avropada yaşayan bütün azərbaycanlıları bizim tarixi vətənimizdəki siyasi və iqtisadi vəziyyət ciddi narahat edir.

Siyasi islahatlar mövzusunun Bakıda necə ağrılı qəbul edildiyini bildiyimə görə yalnız iqtisadi problemlərə toxunacam ki, bu da dünyada neftin qiymətinin enməsi ilə daha da dərinləşir. Bu, ilk növbədə sadə, xüsusilə aztəminatlı vətəndaşların maraqlarına təsir göstərir.

  Sizin mətbuatda çıxışlarınızı dinlədikcə mən inanmağa hazıram ki, siz həqiqətən, Azərbaycanda sosial mühiti sabitləşdirmək üçün mümkün olan hər şeyi edirsiniz. Bu səbəbdən  mənə görə bütün sosial-iqtisadi, maliyyə və biznes sistemlərinin adaptasiyasını sürətləndirə bilən bəzi fikirlərimi bölüşmək   qərarına gəldim.

İlk növbədə möhtəkirlərə qarşı müharibənin mal və xidmətlərin baza qiymətinin saxlanmasına qadir olduğuna şübhə etmək istərdim.  Bu, yalnız stabil qiymət görüntüsü yaradır, lakin əlavə korrupsiya, gizli alver və kriminal riskini artırır. Qıtlıq olduğu yerdə möhtəkirlik yaranır. Öz növbəsində qıtlıq inhisarçıların arzusudur.

Qıtlığı aradan qaldırmaq üçün Azərbaycan bazarında çatışmayan idxal  malları, avadanlıq və məhsulları üzrə vergi rüsumunu kəskin azaltmaq (Mərkəzi Bank tərəfindən tövsiyə kimi, qaldırmaq yox) lazımdır. Qiymətlərin stabilləşdirilməsi (hətta onların mümkün azaldılması)  üçün rəqabət atmosferi, azad sahibkarlığın yaradılması və özəl təşəbbüslər lazımdır. 

 Möhtəkirlər rəqabətdən qorxurlar,   hüquq-mühafizə orqanlarından yox.

İstənilən bazarda rəqabətlilik vətəndaşların istehlakçılar birliklərində birləşməsinə yaxşı kömək edir. Amma bu mərkəzi hakimiyyətin və yerli rəhbərlərin marionetkaları yox, müstəqil,  və istehlakçı vətəndaşlar tərəfindən yaradılan qurumlar olmalıdır.

Tamamilə əminəm ki, Azərbaycanın ticarət sistemi, sahibkarlıq mühiti, kiçik və orta biznes onları yoxlayan, cəzalandıran, reketlik edən şəxslərdən, hətta təşkilatlardan əziyyət çəkirlər.

Mənə belə gəlir ki,  DİN, prokurorluq və nəzarət edən nazirlik və idarələr özəl biznes və hökumət müəssisələrində sistemli, plandankənar və şübhəli yoxlamalara  son qoymalıdır. Hətta yaxşı olardı ki, onlar qanunla yoxlamalardan azad edilsinlər, çünki bu, ancaq korrupsiyanın artmasına imkan yaradır.

Avropa ölkələrinin əksəriyyətində və ABŞ-da hakimiyyət biznesə vergi idarəetmə sistemi vasitəsilə nəzarət edir. Və burada bu işi sınanmış, dürüst,  prinsipial rəhbərə etibar etmək, vicdanlı müfəttişlər komandası yaratmaq, onların səlahiyyətlərini açıqlıq  və fiskal siyasətə əməl etmək tələbləri ilə məhdudlaşdırmaq lazımdır.

İdeal halda bu xidmətin rəhbəri Azərbaycanda qohumluq və dostluq əlaqələri olmayan əcnəbi ola bilər.

Bütün ehtimalla, parlament qanunvericiliyə bəzi qadağa aktlarına,  özəl biznesin inkişafına mane olan təlimat və qaydalara yenidən baxmalıdır.

Əminəm ki, hər bir vicdanlı sahibkar ilk növbədə özü üçün pul qazanmağa çalışır (və bunda heç bir kriminal yoxdur), öz biznesini genişləndirməyə, yeni iş yerləri yaratmağa və müntəzəm vergi ödəməyə çalışır. Sadəcə, onun bunu etməsinə əngəl törətməmək lazımdır.

Bütövlükdə siyasi islahatlar mövzusuna varmadan (əvvəldə vəd etdiyim kimi) yalnız bir azacıq Azərbaycanda parlamentarizm mənzərəsinə  toxunmaq istərdim.

Demək olar ki, hər bir ölkədə icra hakimiyyəti öz siyasətinin parlamendə dəstəklənməsində maraqlıdır. Və bunda pis bir şey yoxdur.

Lakin prezidentin və hökumətin nəcib məqsədlərini korrupsiyaya uğraşmış, kriminal keçmişi olan, açıq-aşkar yaltaqlıq edən və ən əsası intellekti olmayan    millət vəkilləri, məmurlar dəstəkləyərsə bu, gülünc və absurd görünə bilər. Belə “dəstək” daha çox sizin müxalifətin məqsədlərinə xidmət edir, nəinki sizə siyasi fayda gətirir.

Fikrimcə,  Azərbaycanda gənc, enerjili, müasir düşüncə və ideyalara malik kadrlar hələ var.  Məhz onlar həqiqətən mitinqlər, çevrilişlər və inqilablar olmadan uğur qazanmaq istəyənlərin etibarlı dayağı ola bilər.

Kiməsə ağıl öyrətmək fikrindən uzağam, sadəcə, səmimi qəlbdən Azərbaycana kömək etmək istəyirəm.

Beydulla Manafov 

müstəqil jurnalist

Dallas, ABŞ