İlqar Məmmədov: CƏNUB QAZ QAZAMATI

REAL Hərəkatının lidei həbsxanadan yazır

Güney Afrikanın rəhmətlik rəhbərlərinin xatirəsinə hörmət həddi içində Nelson Mandelanın Qəddafi və Fidel Kastro kimi yaramazlarla isti münasibətlərini, eləcə də onun hər cür Çin dissidentlərini müdafiə etməkdən imtinasını mətbuat ara-sıra işıqlandırır. Belə faktların “Qeydiyyat kitabçası” insanları hər bir ikonik sima haqqında tənqidi düşüncəyə dəvət etmək və böyük şəxsiyyətlərin tarixdəki yerini tarazlaşdırmaq kimi ədalətli niyyətlə aparılır. Amma nəticədə, konkret bir ziddiyyətin kökünə varan sual qoymaq əvəzinə əksər oxucular sadəcə öz aləmlərindəki o bütü dağın başından bir az aşağı endirdilər. Mandelaya gəldikdə, yuxarıda adı çəkilən diktatorlar, hansı səbəbə olursa olsun, Afrika Milli Konqresinin anti-aparteid mübarizəsini dəstəkləmişdilər, halbuki oturuşmuş demokratiyaların bir çoxu almaz, neft və digər sənayelər nədənilə, ələlxüsus da Soyuq Savaş nədənilə insanlıqdan uzaq Güney Afrika hakimiyyətinin günahlarını daim bağışlayırdılar.

Saxta ittiham və siyasi motivli hökmün nəticəsi olaraq həbsdə keçirdiyim cəmi dörd ildən sonra qlobal əhəmiyyətli hər hansı bir məsələnin rəmzinə çevrilmək anlamında cənab Mandeladan hələ çox-çox uzaqlardayam. 2003-cü ildən bəri milyonlarla insanı ruhdan salan beynəlxalq himayəli mütləq hakimiyyətin atadan oğula varisliyi ölkəsində cümhuriyyətçilik ideyası irqi ayrıseçkiliyə qarşı dava ilə müqayisə oluna bilməz. Lakin bu günkü demokratiyaların içindəki bəzi gerici qüvvələrin böyüdüb-bəslədiyi “ağıllı avtokratlar”ın həbsxanalarında demokratları saxlamağa kömək edən qüsurlu beynəlxalq yanaşmaları bir çox başqasından daha yaxşı görür və izah edə bilərəm.

Dünya oxucuları üçün yazdığım bu məqalədə Azərbaycanda vuruşduğumuz döyüşün ancaq bir boyutuna diqqətliyəm - o döyüşün ki, dünyanın əsasən nominal həmrəyliyini alan demokratik məramımız və xarici maraq qruplarının yağlı, hərtərəfli dəstəyi ilə faktiki monarxiya qurmaq cəhdi arasında gedir.

Lap dəqiqini desəm, söhbət Cənub Qaz Dəhlizinin (CQD) şəxsən mənim işim nümunəsində siyasi məhbuslar probleminə necə mənfi təsir göstərməsi haqqındadır. Lakin gərək oxucu əvvəlcə bilə CQD nədir və nədən mənim sərbəst buraxılmağım bizim demokratik qüvvələrin mübarizə ruhu üçün həlledici əhəmiyyətə malikdir (Avropa Şurası rəsmiləri deyir ki, azadlığım həm də Avropa İnsan Haqları Konvensiyası çərçivəsində qorunmanın təməl quruluşu üçün mütləq əhəmiyyət daşıyır, ancaq pozucunun cəzalandırılması kimi bir davam bu sözlərin ardıyca heç də gəlmir).

Cənub Qaz Dəhlizi nədir?

CQD 43 milyard ABŞ dollarında dəyəri olan qaz hasilatı və nəql edilməsi üzrə çoxmilli bir layihədir. O, ildə 16 milyard kubmetr təbii qazın Azərbaycandakı Şahdəniz (2-ci Mərhələ) yatağından çıxarılaraq 2018-ci ildən etibarən Avropa və Türkiyə bazarlarına çatdırılmasını nəzərdə tutur. Avropa,Türkiyə və ABŞ layihənin nəqletmə hissəsinin (TANAP və TAP kəmərlərinin) Türkmənistana qoşulması və beləliklə sxemə daha 20-30 milyard kubmetr Türkmən qazının əlavə edilməsi üçün səbrsizliklə çalışırlar.

CQD-nin iki növdə əhəmiyyəti vardır. Birincisi, layihə tam uğurla yerinə yetirilsə, Avropa Birliyinin qaz idxalının 8-10 faizini təmin edə bilməklə Birliyin Rusiyadan asılılığını azaldar. İkincisi, o, Qərbin Mərkəzi Asiyaya yolunu açacaq daha bir geosiyasi platformaya çevriləcək (ruslar bunu təsviri üçün acıqlı ifadələrdən istifadə edir, məsələn “müdaxilə” kimi).

CQD siyasi təqibləri necə gücləndirdi?
Bakıda istənilən rasional demokratik hökumət çox da müzakirəyə getmədən CQD-ni onsuz da təsdiqləyib sonra diqqətini çevirərdi davamlı iqtisadi inkişaf üçün doğrudan da vacib məsələlərə tərəf. Daha az inhisarlı və daha çox rəqabət əsaslı iqtisadiyyatımız olsaydı, CQD-nin gətirəcəyi gəlirə həyati önəm daşıyan bir şey kimi baxılmazdı.

Amma hakimiyyətin hamar şəkildə ötürülməsi məqsədilə Rusiyanın hökumətə məxsus təyyarəsi Türkiyə hərbi xəstəxanasından Amerikanın ən yaxşı klinikasına onun atasını halsız vəziyyətdə daşıdığı vaxtlardan bəri, Azərbaycanın mütləq hökmdarı İlham Əliyev alışıb ki, öncə böyük dövlətlərlə hansısa razılığa gəlsin, sonra da bu razılığı ölkə daxilində hər kəsi əzmək və onsuz da geridəqalmış iqtisadiyyatı inhisarda saxlamaq üçün istifadə etsin (neft-qaz satıb qalan hər malı və xidməti idxal edən iqtisadi modelə ancaq “geridəqalmış” deyilməlidir).

Bu dəfə o, tam ağlabatan CQD layihəsini Qərbə özünün səxavətli və könüllü hədiyyəsi kimi təqdim edərək, sonuncudan insan haqları və demokratiya mövzusunda yerli-dibli susqunluq tələb edir. Layihə ilə bağlı danışıqların hansısa mərhələsində o, TANAP və TAP-ın Azərbaycanın hətta təkbaşına maliyyələşdirməsi imkanını nəzərdən keçirirdi.

2013-cü ildən cənab Əliyev sivil topluma qarşı bərabəri görünməmiş hücum dalğasını başlatdı. Məqsəd – Qərbə enerji əməkdaşlığını bu yeni kəşf etdiyi “vacibəm” mövqeyindən qurmaqda olan nə qədər ciddi olduğunu sərgiləməkdi.

Qərbin təsisatlı cavab cəhdi

Bu çəkişmə davam edərkən, neftin ucuzlaşması Azərbaycanda qəflətən pul qıtlığı yaratdı. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf  Bankı (AYİB), Avropa Sərmayə Bankı (ASB), Dünya Bankı və Asiya İnkişaf Bankı (AİB) kimi aparıcı beynəlxalq maliyyə təsisatlarına arxalanmadan ölkə TANAP və TAP və digər komponentlərdəki payını daha ödəyə bilməz.

Öz növbəsində həmin təsisatlar 2016-cı il ərzində elan etdilər ki, verəcəkləri maddi dəstək Azərbaycanın Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsünə (MSŞT) uyğunluğundan asılı olacaq. Məsələn, sentyabrda AYİB –nin enerji və təbii ehtiyyatlar üzrə direktoru Rikardo Puliti Azərbaycanın MSŞT-də üzvlüyünün o zaman gözlənilən bərpasına işarə edərək, onu TANAP və TAP üçün kreditlərin ayrılması qərarına təsir edəcək “əsas amil”  adlandırmışdı. ASB ilə birgə həmin bank TANAP-ın 8,6 milyard dollarlıq dəyərinin 2,1 milyardını ödəmək istədi. TAP-ın dəyəri isə 6,2 milyarddır.

Yayın sonu – payızın əvvəlində The Financial Times qəzeti də bir cüt məqaləsində sözü gedən kreditlərin MSŞT –dan asılı qaldığını yazıb təhlil etmişdi.

Nədir o Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsü?

Elə isə, MSŞT nədir? O, məqsədləri arasında şirkətlərin, əsasən beynəlxalq şirkətlərin, bir ölkədə nə qədər faydalı qazıntı hasil etdiyini və onların bu zaman qazandığı gəlirin hansı hissəsini evsahibi olan dövlətə köçürdüyünü yoxlamaq olan hökümətlərin, mədən sənanesinin, yerli və beynəlxalq sivil toplum təşkilatlarının müştərək qlobal təşəbbüsüdür. Bu baxımdan onun hədəfi – çoxmilli müəssisələri inkişaf etmək istəmiş bir ölkəni hansısa üsulla (məsələn, sivil topluma və əsas azadlıqlara düşmən kəsilən siyasi rejimin arxasında durmaqla) soyduqlarına dair gələcəkdə ortaya çıxa biləcək iddialardan qorumaqdır.
2013-2014-cü illər ərzində sivil topluma edilən misligörünməmiş basqı səbəbilə, 2015-ci ilin aprelində MSŞT-nin İdarə Heyəti Azərbaycanın Təşəbbüsdəki statusunu “üzv”dən “namizəd” pilləsinə endirdi. Bu addım – düşən neft qiymətlərilə yanaşı – Cənub Qaz Dəhlizinin işlərini korladı. Beynəlxalq maliyyə təsisatları onsuz da parçalı halda mövcud olan azadlıqların daha çökdüyü bir ölkədə enerji layihələri işlətməyin alçaq etikası ilə özlərini əlaqələndirmək istəmədilər.

Beləcə, 2016-cı il ərzində bir neçə dövlət, əsasən də ABŞ, Azərbaycana güclü siyasi təzyiq göstərərək diktaturanın geriyə kiçicik addım atmasına nail oldu. Həm enerji nəhəngləri, həm də Qərb dövlətlərindəki bəzi maraq qrupları dərhal bunu MSŞT-nin İdarə Heyətinə “irəliləyiş” kimi aldırmaq istədilər.

İdarə Heyəti Azərbaycandakı duruma baxmaq üçün oktyabrın 25-də toplaşdı. Toplantı ərəfəsində mən İdarə Heyətinə müraciət etdim.

Müraciətimin çəkisi nədən qaynaqlanırdı?

Müraciətim əsasən ona görə eşidildi ki, 2007-ci ildən etibarən həbsim anına qədər Təşəbbüsün beynəlxalq sivil toplum tərəfdən təməl daşı olan və hazırda Təbii Ehtiyyatların İdarəetməsi İnstitutu adlanan qurumun qlobal Məsləhət Şurasının üzvü olmuşam.

MSŞT daxilindəki bu statusumla yanaşı, həbsimə aid və onun ətrafındakı halların Azərbaycan dövləti üçün xüsusilə utandırıcı olması da təsir etdi:

i) Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi müəyyən etmişdir ki, tutulmağıma və davamlı şəkildə həbsdə saxlanmağıma dair 19 Azərbaycan hakiminin verdiyi toplam 12 qərarın əsl səbəbi hakimiyyətin məni susdurmaq istəyi olmuşdu, onu tənqid etdiyimə görə;

ii) Paytaxtdan xeyli uzaq şəhərdə keçirilən məhkəmənin bütün 30 iclasında beş ay ərzində böyük zəhmət çəkərək qatılan ABŞ-ın Azərbaycandakı səfirliyi də bu qənaətə gəlmişdir ki, “hökm sübuta əsaslanmır və siyasi motivlidir”;

iii) Avropa Parlamentinin 2013-cü ildə qəbul etdiyi və adımı başlığında daşıyan qətnaməsi dərhal və qeyd-şərtsiz buraxılmağıma çağırış edirdi və bu çağırış Avropa Parlamentinin növbəti 2014 və 2015-ci illərdə Azərbaycanda insan haqlarının durumu haqqında qəbul etdiyi qətnamələrdə təkrarlanırdı;
iv) 2014-cü ilin dekabrından başlayaraq Avropa Şurası Nazirlər Komitəsi ayrıca mənim işimlə bağlı səkkiz (indi artıq doqquz) qətnamə və qərar qəbul edərək Avropa Məhkəməsinin qərarı əsasında təcili azadlığa buraxılmağımda təkidini ifadə etmişdi.

Beləcə, 25 oktyabr müzakirəsində sivil toplum təmsilçilərinin şiddətli hücuma keçməsində MSŞT-nin İdarə Heyəti Azərbaycanı üzvlər cərgəsinə qaytarmaqdan imtina etdi.

Amerikada qərarsızlıq
Məhkəmə müşahidəçiliyində göstərdiyi yuxarıdakı ağır əməyinə görə ABŞ səfirliyinə çox minnətdar olduğum üçün MSŞT İdarə Heyətinin toplantısında ABŞ təmsilçisinin mövqeyi mənə təəccüblü gəldi.

O*, israr edirdi ki, Azərbaycan üzvlüklə mükafatlandırılası bir irəliləyiş göstərib. Görünür o xanım bizim azadlıq bahasına olursa belə CQD-nin tikilməsini ABŞ hökümətində istəyənlərin adından danışırdı.

Bir ay sonra, bunu tarazlaşdıran addım kimi, ABŞ Dövlət Departamentinin baş sözcüsü Con Kirbi Azərbaycan dövlətini mənə qarşı irəli sürülmüş bütün ittihamları ləğv etməyə çağırdı.

Beynəlxalq İnsan Haqları günü dekabrın 10-da ABŞ-ın BMT-dəki Daimi Nümayəndəsi Samanta Pauerin ailə şəklimi öz Facebook səhifəsinə qoyması da eynən sıcaq bir işarə idi. İki il öncə o, bir konfransda mənim məsələmə MSŞT bağlantısında artıq toxunmuşdu.

Təxminən eyni günlərdə, onun xeyirxah jestinə əlavə olaraq, ABŞ Konqresinin Helsinki Komissiyasının sədri Kristofer Smit Azərbaycanda azad sözü məhdudlaşdıran təzə sərt qanunlar haqqında müsahibəsində sərbəst buraxılmağıma dair bir il əvvəlki çağırışını təkrarladı.

Amma artıq dekabrın 15-də Amos Hokstayn, Dövlət Departamentinin Enerji üzrə Xüsusi Elçisi, Bakıdakı hakimiyyəti arxayınlaşdırdı ki, “hər hansı siyasi dəyişikliklərə baxmayaraq, özünün CQD-yə aid öhdəliklərinə ABŞ sadiq qalacaq”. Doğrudur, o Ağ evdəki rəhbərlik dəyişikliyini nəzərdə tuturdu, ancaq bu hal yeni təhlükələr haqqında aşağıdakı təhlilimin yükünü azaltmır.

Avropada qərarsızlıq

Avropa tərəddüdünün də həbsimin ilk günündən başlayan oxşar izlərini seyr edə bilirəm. Amma sözün qısalığı üçün bir fakt üzərində dayanacam.

Sentyabrın 20-də - Filippin prezidenti Duterte onun məhkəmədənkənar kütləvi edamlarını tənqid etmiş Avropa Parlamentini “axmaqlar”  adlandırdığı gündə, bəlkə də elə eyni saatlarda – Avropa Parlamentinin Bakıyla barışıq axtaran nümayəndə heyəti nəinki cənab Əliyevin “Sədr Martin Şults və onun müavini Lubarek Azərbaycan xalqının düşmənləridirlər” adlı mühazirəsini dinləməyə razılıq verdi, hətta sonra o muhazirəni “konstruktiv” adlandırmaqdan da çəkinmədi (nümayəndə heyətinin başçısı olan Avropa Parlamentinin Britaniyalı (yoxsa BP-li) deputatı Səyyad Kəriminin bəyanatında).

Avropa Parlamentinin yuxarıda göstərdiyim üç qətnaməsi üzərindən bax belə xətt çəkildi, mən buna zindandan baxa-baxa.

Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) iki sədri mənə həbsxanada bu illər ərzində baş çəkdi – nəticə etibarı ilə ondan ötrü ki, qurumun ölkədəki vəziyyətə heç bir çarə olmadığını aydın göstərsinlər. Onlar ancaq hakimiyyətlə dialoqlarının necə konstruktiv ya da necə davamlı olduğu haqqında durmadan elə hey danışırlar.

Yeni Təhlükələr

Bizim azca üstünlüklə MSŞT İdarə Heyətində əldə etdiyimiz qələbə iki başqa təhlükəyə bizi açıq qoyur (burada söhbət kənar təhlükələrdən getmir, hansı ki, məsələn, neft qiymətinin yüksəlməsindən ya da İranla nüvə anlaşmasının pozulmasından, yəni Bakıdakı rejimə özünəinam, bazarlıqetmə gücü verəcək hadisələrdən irəli gələ bilər).

Birincisi, ondan ibarətdir ki, 2017-ci ilin martında keçiriləcək MSŞT İdarə Heyəti iclasında təcili maddi ya da geosiyasi maraqların diqtəsilə işləyənlər sivil toplum partiyasını sayda ya da gücdə üstələyə bilərlər. Cənab Əliyev özünün kosmetik, əncir yarpağı “islahat”larından bir-ikisini həyata keçirsə, yaxud əfv istəməklə ya da başqa bir qaydada artıq təslim olmuş siyasi məhbusları buraxsa, azadlığımın bu dəfə də saxta irəliləyişə qurban verilməsinin ehtimalı artacaq.

Digər təhlükə ondan ibarətdir ki, həmin maraq qrupları MSŞT-də döyüşmək yerinə beynəlxalq maliyyə təsisatlarından sözü gedən kreditlər və Azərbaycanın Təşəbbüsə uyğunluğu arasında əlaqəni kəsməyi istəyə bilərlər. Maliyyə təsisatları uzağı görməyən bank yönəticilərilə doludur deyə onlarla dil tapmaq asandır nəinki qanun aliliyi, şəffaflıq, ictimai hesabatlılıq tələb edən sivil toplum fəallariyla.
İkinci ssenari ola bilər artıq gerçəkləşməkdədir, çünki şayiələrə əsasən, Dünya Bankı TANAP-a 800 milyon dollarlıq kredit ayırıb.

Elədirsə, onda Bakıyla Brüssel arasındakı təxirə salınmaz Enerji Məsləhətləşmələri 2017-ci il yanvarın sonunda kreditləri hələ də MSŞT-yə uyğunluq müstəvisinə qaytarmağa qadirdir. İşə aid pulun milyardlarla ölçülən həcminə Azərbaycan siyasi məhbusları dəyməyə bilər, amma “Avropa Dəyərləri” daha ucuzdurmu?

Dərin Zindan Üfüqü

Hərəkatımın rəhbər orqanının digər 11 üzvündən üçü mən həbs ediləndən sonra ölkəni tərk etməli oldular, ikisi həbsə düşdü (bir il yarımlıq və bir aylıq), ikisinin xaricə getməsi yasaqdır (onlardan biri heç paytaxtı da tərk edə bilməz). Hər cür başqa təzyiqlər də var, onlar haqqında danışmaq istəmirəm.

Buna baxmayaraq, aparteidə dözümlə baxmış, onu qidalandırmış dünyadan fərqlisində yaşayırıq. Azadlıq dəyərlərimizi diktatorların və onların biznes ortaqlarının qəsdindən qorumağa imkan verən gündəmi və təsisatları cənab Mandelanın mübarizəsi yetərincə yüksəltmişdir.

Odur ki, təqibə müqavimətim bu gün daha az yayılmış üsullarını nəzərdən keçirməyə ya da beynəlxalq tərəflərin dayanış maşını axtarmağa ehtiyacımız qalmır. Lakin çətinlik ondadır ki, bizim mübarizənin vaxt uzunluğundan başqaları da nəticə çıxarır və yeni cavabları dinclik və seçim aydınlığı ötəsində tapırlar.

*   Meri Uorlik, Dağlıq Qarabağ uğrunda Ermənistan və Azərbaycan arasında münaqişədə vasitəçi kimi çıxış edən ATƏT-in Minsk Qrupunun amerikalı həmsədri Ceyms Uorlikin həyat yoldaşıdır. Bu səbəbə əvvəlcə fərz elədim ki, rejimə isti münasibət sərgiləməklə o, öz ərinin rəsmi bakı ilə əlaqələrini rahatlaşdırmağa çalışır. Amma noyabrın ortalarında cənab Uorlik – güman ki, öncədən planlaşdırdığı kimi – vəzifəsindən ilin sonunda gedəcəyini elan etdi və, beləliklə fərziyyəm doğru çıxmadı.

THE SOUTH GAS CASEMATE

Ilgar Mammadov 19 January 2017

International investment in fossil fuel extraction is making me and other Azerbaijani political prisoners hostages to the Aliyev regime.

A thirst for freedom. Azerbaijan has seen a crackdown on any political dissent over the past few years, with dozens of activists and critics of the regime in Baku going behind bars. So far, there’s little sign of improvement. CC-by-NC-2.0: Marco Fieber / Flickr. Some rights reserved.

Though respectful of the memory of Nelson Mandela, the mass media have occasionally shed light on the late South African leader’s warm relationship with scoundrels such as Muammar Qaddafi and Fidel Castro, as well as his refusal to defend Chinese dissidents. These events have been evoked to invite critical thinking about an iconic figure and balance his place in history.

Most readers of these articles judge a figure they previously held as an idol as hypocritical or tainted. They do not ask questions about the roots of a particular contradiction. In the case of Mandela, the dictators above had supported the anti-apartheid struggle of the African National Congress, while several established democracies indulged the inhuman system of apartheid because of the diamond, oil and other industries, and particularly because of the Cold War.

After only four years in prison, even on bogus charges and a politically motivated sentence, I am nowhere near Mandela in terms of symbolising a cause of global significance. Republicanism in my country, Azerbaijan — where the internationally promoted father-to-son succession of absolute power has disillusioned millions — is hardly comparable to the fight against racial segregation. Still, I can, better than many others, explain the flawed international attitudes that help keep democrats locked in the prisons of the “clever autocrats” who are, in turn, courted by retrograde forces within today’s democracies.

I will tell the story of how plans for a giant pipeline that would suck gas from Azerbaijan to Italy, the Southern Gas Corridor (SGC), impacts on Azerbaijan’s political prisoners

In this letter I will focus only on one tension of the struggle we face here in Azerbaijan — between our democratic aspirations that enjoy only a nominal solidarity abroad, and the attempt to build a de facto monarchy which receives comprehensive support from foreign interest groups.

To be precise, I will tell the story of how plans for a giant pipeline that would suck gas from Azerbaijan to Italy, the Southern Gas Corridor (SGC), impacts on Azerbaijan’s political prisoners.

I will tell the story by discussing my own case. But before I tell it, you need to know what the Southern Gas Corridor is and why my release is crucial for the morale of our democratic forces. Indeed, Council of Europe officials say my freedom is essential for the entire architecture of protection under the European Convention of Human Rights, but there is still no punishment of my jailer.

What is the Southern Gas Corridor?

The Southern Gas Corridor is a multinational piece of gas infrastructure worth $43 billion US dollars. It is designed to extract and pump 16 billion cubic metres of natural gas every year from 2018, sucking hydrocarbons from  Azerbaijan’s Shah Deniz gas field to European and Turkish markets. The EU, Turkey, and the US are all eager to connect the pipeline to Turkmenistan so that to an extra 20-30 billion cubic metres of Turkmen gas can be added to the scheme.

Oilfields near Ramana, on Azerbaijan’s Absheron peninsula. Hydrocarbon extraction is the mainstay of the country’s economy. Baku signed the “contract of the century” in 1994, and has attracted western oil and gas giants ever since. CC-by-ND-2.0: Mark van Laere / Flickr. Some rights reserved.

The significance of the SGC is twofold. First, the project could provide up to 8-10% of EU’s gas imports, thus reducing the union’s dependence on Russia. Secondly, it will become another platform for geopolitical access (Russians would use a slightly ominous word “penetration”) of the west to Central Asia.

How did SGC encourage more repression?

Any rational democratic government in Baku would opt for the SGC without much debate and then turn its attention to issues truly important for Azerbaijan’s sustainable economic development. The revenue generated by the project would not be viewed as vital for the country when compared to the country’s economic potential in a less monopolised and more competition-based economy.

However, since the moment when a Russian government plane took Ilham Aliyev’s barely breathing father from a Turkish military hospital to the best clinic in America, in order to smooth the transition of power, the absolute ruler of Azerbaijan has been trained to deal with great powers first and then use such deals to repress domestic political dissent second. He has kept the country's economy almost exclusively based on selling oil and gas and importing everything else.

Since 2013, Aliyev has instigated an unprecedented wave of attacks on civil society

Recently, Aliyev has been trying to present the SGC as his generous gift to the west so that governments will not talk about human rights and democracy in Azerbaijan. At one point Aliyev was even considering unilaterally funding the entire project.

Since 2013, Aliyev has instigated an unprecedented wave of attacks on civil society, which he used to illustrate the seriousness of his ambition for energy cooperation with the west.

In the middle of this tug of war, Azerbaijan suddenly found itself short of money due to falling oil prices. It could not fund its share in the parts of SGC that ran through Turkey (TANAP) and Greece, Albania and Italy (TAP) without backing from four leading international financial institutions — the European Bank for Reconstruction and Development, European Investment Bank, World Bank and Asian Development Bank.

Azerbaijan’s ruling president Ilham Aliyev, Baku, 2013. (c) Alexey Kudenko / RIA Novosti. All rights reserved.

During 2016, these institutions said their backing was subject to Azerbaijan’s compliance with the Extractive Industry Transparency Initiative (EITI). In September, Riccardo Puliti, director on energy and natural resources at the EBRD, cited the resumption of the EITI membership of Azerbaijan as “the main factor” for the prospect of approval of funds for TANAP/TAP.

Together with EIB, EBRD wants to cover US $2.16 billion out of the total US $8.6 billion cost of the TANAP. TAP will cost US $6.2 billion.

What is the Extractive Industry Transparency Initiative?

The EITI is a joint global initiative of governments, extractive industries, and local and international civil society organisations that aims, inter alia, to verify the amount of natural resources extracted by (mostly international) corporations and how much of the latters’ revenue is shared with host states. Its purpose, in that respect, is to safeguard transnational businesses from future claims that they have ransacked a developing nation — for instance, by sponsoring a political regime unfriendly to civil society and principle freedoms.

Aliyev has been trying to present the SGC as his generous gift to the west so that governments will not talk about human rights and democracy in Azerbaijan

In April 2015, because of the unprecedented crackdown on civil society during 2013-2014, the EITI Board lowered the status of Azerbaijan in the initiative from “member” to “candidate”. This move, alongside falling oil prices, complicated funding for the Southern Gas Corridor. International backers were reluctant to be associated with the poor ethics of implementing energy projects in a country where already fragmented liberties were degenerating even further.

Hence, during 2016, several governments, especially the US, put strong political pressure on Azerbaijan. This resulted in a minor retreat by the dictatorship. Some interest groups claimed at the EITI board that this was “progress”.

The EITI board assembled on 25 October to review Azerbaijan’s situation. I appealed to the board ahead of its meeting.

Why did my appeal matter?

My appeal was heard primarily because, until I was arrested in March 2013, I was a member of the Advisory Board of what is now the Natural Resource Governance Institute (NRGI), a key international civil society segment of EITI.

In addition to my status within the EITI, the circumstances of my case — which was unusually embarrassing for the authorities — also played a role:

i) The European Court of Human Rights (ECHR) had established that the true reason behind the 12 court decisions (by a total of 19 judges) for my arrest and continued detention was the wish of the authorities  “to silence me” for criticising the government;

ii) The US embassy in Azerbaijan had spent an immense amount of man-hours observing all 30 sessions of my trial during five months in a remote town and concluded: “the verdict was not based on evidence, and was politically motivated”;

iii) The European Parliament’s June 2013 resolution, which carried my name in its title, had called for my immediate and unconditional release — a call reiterated in the next two EP resolutions of 2014 and 2015 on human rights situation in Azerbaijan;

iv) Since December 2014, the Committee of Ministers of the Council of Europe had adopted eight (now nine) resolutions and decisions specifically on my case whereby it insisted on urgent release in line with the ECHR judgment.

Due to an onslaught by civil society partners during the 25 October debate, the EITI Board refused to return Azerbaijan its “member” status.

Indecision in America

I am very much obliged to the US embassy for conducting the hard labour of trial observation, but the US government representative’s stance at the EITI board meeting in October was a surprising disappointment.

Mary Warlick, the representative of the US government, insisted that Azerbaijan has made progress worth of being rewarded by EITI membership. Obviously, she was speaking for that part of the US government that wants the SGC pipeline to be built at any cost to our freedom.

A month later, in a counter-balancing act, John Kirby, spokesman of the US Department of State, called on Azerbaijan to drop all charges against me.

Ilgar Mammadov has been in prison since 2013. Source: Meydan.tv. All rights reserved.

Samantha Power’s Facebook posting of my family photo on 10 December, the International day of Human Rights, was also touching. Power is US Permanent Representative at UN. Two years ago, she already mentioned my case in the EITI context at a conference.

Complementing her kindness, around the same time Christopher Smith, Chairman of the Helsinki Commission of the US Congress, in an interview about fresh draconian laws restricting free speech in Azerbaijan, repeated his one year old call for my release.

Yet, on 15 December, Amos Hochstein, US State Department’s Special Envoy on Energy, assured the authorities in Baku that “regardless of any political changes, the US will remain committed to its obligations under the SGC”.

Indecision in Europe

I could set out a similar pattern of European hesitation beginning with my first days in jail.

To be concise, though, let me recall only the fact that on 20 September (the same day that Rodrigo Duterte called the European Parliament “hypocritical” for its criticism of the extra-judicial executions in Philippines), a conciliatory delegation of the EP in Baku not only agreed to hear a lecture from Ilham Aliyev on “[EP] President Martin Schultz and his deputy Lubarek being enemies of the people of Azerbaijan”, but even praised the lecture as a “constructive one”, in the words of Sajjad Karim, the British MEP who had led the delegation.

Political prisoners of Azerbaijan are not worth the amount of money involved in the SGC, but European values probably are

The aforementioned three resolutions of the European Parliament were thus crossed out as I observed from behind bars.

Two presidents of the Parliamentary Assembly of the Council Of Europe (PACE) have visited me in prison, but this only highlighted the irrelevance of the body to the situation on the ground. They never stopped talking of how constructive or how ongoing their dialogue with the Azerbaijani authorities has been.

New threats

Our narrow win at the EITI Board exposes us to two new threats. (I do not discuss here the extraneous threats, which may originate from, for example, rising oil prices or collapse of the nuclear deal with Iran, i.e. anything adding confidence or bargaining power to the regime in Baku.)

One is that at the next EITI board meeting in March 2017, those driven by pressing commodity and geopolitical interests may outnumber or otherwise outpower the civil society party. If Ilham Aliyev proceeds with his cosmetic, fig leaf “reforms” or releases those political prisoners who have already pleaded for pardon or surrendered in any other way, the probability of my freedom being sacrificed will arise again.

A gilded cage? Baku’s flame towers, the product of an oil-fuelled building boom in the Azerbaijani capital. CC-by-NC-2.0: Babak Fakhamzadeh / Flickr. Some rights reserved.

The other threat is that instead of battling at the EITI, those interest groups may ask the international financial institutions to disconnect the SGC loans from Azerbaijan’s compliance with the EITI. These institutions are easier to convince as they are full of short-termist bank executives, rather than civil society activists concerned with the rule of law, transparency and public accountability.

The second scenario may already be in effect as rumours suggest that the World Bank has endorsed a US $800m loan to the TANAP. If so, then the postponed energy consultations between Baku and Brussels at the end of January may put the loans back on the EITI-friendly track. Political prisoners of Azerbaijan are not worth of the amount of money involved in the SGC, but European values probably are.

Deep jail horizon

Of 11 other members of the ruling body of my civic movement, REAL, three had to flee the country after my arrest, two were jailed (for 1.5 years and one month on charges not related to my case), two are not permitted to travel abroad (again on separate cases); one of them cannot even leave Baku.

From time to time, activists spend days under administrative detention designed to scare others. Nonetheless, we live in a world different from the one which tolerated and even fed apartheid.

Mandela’s fight promoted an agenda and international institutions where we can defend the values of freedom from encroachment by dictators and their business partners. This is why we should not consider the means of resisting oppression or seeking solidarity with other international arrangements any less conventional now. The problem is that when others see that our peaceful efforts are not fruitful, they turn to more radical means to end injustice.

*Mary Warlick is married to James Warlick, US co-chair of the OSCE Minsk Group mediating in the conflict between Armenia and Azerbaijan over Nagorno-Karabakh. Therefore, initially I guessed that by being nice to the regime she might have tried to make her husband’s relations with the official Baku easier. But in mid-November, James Warlick announced his resignation from the post, apparently as he had planned, and my guess turned out to be mistaken.