Köpək

Polisin gərəksiz aqressiyasını və hiddətini başa düşməkdə hər zaman çətinlik çəkmişəm. Müxtəlif hadisələrdə onlarla qarşılaşaraq onların ətrafdakılara belə vəhşi münasibətini müşayiət etməyə və bunun nəyə əsaslandığını aydınlaşdırmağa çalışmışam.

Uzun illər cavab tapa bilmədim. Polis dəfələrlə məni tutub – kütləvi aksiyalar zamanı və elə-belə. Qeyd etdiyim kimi, onlar aqressiyanı bir neçə halda göstərirlər – müqavimət göstərdiyin zaman, amma yalnız qarşılarında sıravi vətəndaş olduğundan əmindirlərsə. Və onlar qarşılarında müxalifətçi olduğunu dəqiq bilirlərsə, hisslərinə azadlıq verirlər – artıq bütün əyləcləri söndürmək olar.

Bütün bunları facebook-da polis kapitanının gənc oğlanı təpiklədiyini gördükdə xatırladım. Çox bərk, heyvan kimi döyür, polislər bunu yaxşı bacarır.

Bu idbar və adamaoxşamaz başa düşmür ki, vaxt gələcək ona qarşı da belə edəcəklər, ailəsinə qarşı isə daha betərini. Yadımdadır, 90-cı illərin ortalarında hüquq müdafiəçiləri Qorotdelin zirzəmilərində hakimiyyətin gözündən düşən keçmiş polislərin həyat yoldaşlarına zor tətbiq edirdilər. Məni zorakılıq faktı deyil, polisin “özününkülərə” qarşı belə bir şey edə bilməsi təəccübləndirdi. Amma avtoritar hakimiyyət sistemində özününkü-özgə anlayışı çox bəsitdir: bizimlə, yaxud bizə qarşı...

Düşünürəm ki, belə iş üçün seçirlər. Bir neçə il əvvəl jurnalistlərin “Azadlıq” redaksiyasının qanuni məkanından çıxarılmasına görə Dövlət Əmlak Komitəsinə qarşı piket etdikləri zaman baş verən hadisə yadımdadır. Polis kordonu jurnalistləri nəzakətlə sıxışdıraraq binadan uzaqlaşdırırdı. Birdən mayor peyda oldu, o, yüksək səslə sıravi polisləri təhqir edərək, piketçilərin dağıdılmasında amansızlıq tələb etdi. Sıravilər canlandılar və jurnalistləri itələməyə başladılar, amma mayor söyüşə keçdi və özü də jurnalistləri elə itiləməyə başladı ki, onlar əldən düşsünlər. Təsəvvür etmək olar bu mayor hesab-kitab zamanı öz tabelilərinə nələr deyib...

Niyə polislər belədir?

Naxçıvanlı həmkarlarımız danışırdılar ki, orada rəhbərlik tabeliləri sıraya düzür və pis işə görə ana-arvad söyüşü söyür. Yəni, insanlar artıq pozğun və təhqir edilmiş psixika ilə xalq arasına çıxır. Normal insan belə şeylərə qatlana bilməz, kini və neqativ enerjini ətrafdakılara saçmaq qalır.

Bütün bunlar təzə xəbər deyil və çoxdankı ənənədir. Mərhum İsaxan Aşurov tabelilərə ana-bacı söyüşü söyən polis polkovnikinə stul atdığını danışırdı.

Amma bu zabit idi. İnsanlar bu formanı geyinmək üçün pul ödəyərək polisə gəlirlərsə necə? Onlar öz işlərinə və ətrafdakılara necə münasibət göstərəcəklər?

“Görüş yerini dəyişmək olmaz” filmindən qəhrəmanın sözlərini xatırladım – onun üçün insanlar zibildir, deyə yaşlı ziyalı mayor Jeqlov üçün deyirdi.

Amma Jeqlov öz öhdəliklərini peşəkarcasına yerinə yetirirdisə, piketçiləri dağıdanlar nəsli-nəcabəti bəlli olmayan insanlardır. Dəfələrlə onların qarşılarında rütbəcə onlardan üstün birisi olduqda igid kommandosdan iradəsiz insana çevrildiklərini gördüm.

Onlar ən ağır təhqirləri itaətkarcasına dinləyəcək və udacaqlar. Bu, onların əməyinin spesifikasıdır. Və burada nə isə qaydasında deyilsə, bu, yalnız onların şəxsi xarakterindən deyil, DİN rəhbərliyindən, daha çox isə onların xidmət etdikləri siyasi sistemdən irəli gəlir. Bu sistem onlardan heyvanlıq, şərəfsizlik və fədakarlıq tələb edir.

Yadımdadır, məhbus polislərdən birinin atası yanıma gəlib beynəlxalq təşkilatlardan dəstək istəyirdi. Bu polis vaxtilə həmin kapitan kimi küçədə insanları tapdalayıb-döyənlərdən biri idi.

Bu atanın gözlərinə baxaraq istədiyimi deyə bilmədim: axı sənin bu oğlun dar ağacına çəkiləcək eşşəkdir, sən isə onu az qala siyasi məhbus elan etməyi xahiş edirsən.

Nə vaxtsa bu kapitanın da gözlərinə baxmaq istəyirəm, o vaxta qədər yaşayacağıma ümid edirəm və ona dəqiq deyəcəyəm ki, oğlunu qulaqlarından asmaq lazımdır! 

PS. Materialı yazdıqdan sonra gecə daha bir mühüm və prinsipial məqamı xatırladım: deyəndə ki, Allah hər şeyin cəzasını verəcək, buna inanmaq istəmirik və bu, “onsuz da faydası olmayacaq” düşünərək hərəkət etməyimizdə əsas maneədir. Bundan başqa, sənin kömək etdiklərinin sənə qarşı alçaqlıq etdiyinə dair nümunələr var. Məsələn, Fransada xilas olan “Azadlıq” müxbiri Aqil Xəlil mənə danışırdı ki, onu, vaxtilə dayısının kömək etdiyi və dəstəklədiyi polis mühakimə edib. Proses zamanı Aqili sındırmaq istədikdə bu prokuror onu dəstəkləmək üçün heç nə etməyib, əksinə...

Amma həyatdan daha bir nümunə bilirəm: bir neçə il əvvəl Adnan Hacızadə və Emin Millinin həbsi ilə bağlı təxribatı hazırlayıb həyata keçirən yüksək vəzifəli DİN generalının oğlu avtomobildə qəzaya uğrayaraq öldü. Onu Allahın öldürdüyünü düşünmək istəyirəm, baxmayaraq ki, oğlanın özünün hələlik heç bir günahı yox idi. 

Bunu özümə təsəlli vermək üçün yazmıram. Bütün bunların necə baş verdiyini müşahidə etmək maraqlıdır. Amma budur, redaktor Qənimət Zahidə qarşı çirkin iş üçün küçə qadını rolu alan məşhur cinayətkar Sevgiladə. O və onun əlbirləri “DİN-in tapşırığını” yerinə yetirdilər. Bəs onların dividentləri hanı? Sizə deyim: Sevgiladə oğurluq etməyə davam etdi və haradasa həbsə girdi, onun əlbiri Həsənov isə, deyəsən, “döyüş tapşırığının” yerinə yetirilməsinə görə 4 il həbs cəzası aldı. Qısası, birdəfəlik prezervativ. Amma onların rəisləri isə çoxistifadəlikdir...

Amma onların növbəsi də gələcək.