Yalnız imkanlı cənablar üçün?

İpoteka ucuz olmayacaq, qaydalar isə əvvəlki kimi qalacaq

Bakıda imtiyazlı mənzillər orta bazar qiymətindən 20-25% aşağı qiymətə satılacaq, bu barədə dünən Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyinin direktoru Samir Nuriyev bildirib. Bu, kifayət qədər qeyri-müəyyən yanaşmadır, amma agentliyin hələ qiymətin müəyyən olunması üçün dəqiq meyarları yoxdur.

"Qiymətlər yerdən və başqa meyarlardan asılı olacaq", deyən Nuriyev qeyd edib ki, dövlət dəstəyi əsasən ondan ibarətdir ki, tikinti üçün verilən torpaq sahələri və kommunikasiya xətlərinin çəkilməsi pulsuzdur. Bu, o deməkdir ki, sözügedən xərclər kvadrat metrin maya dəyərinə daxil deyil. Həmçinin, məlum olub ki, yeni evlərə ipoteka almaq üçün namizədlərin müəyyən olunmasında Azərbaycan İpoteka Fondu MMC-nin xətti ilə sosial kreditləşmə çərçivəsində istifadə olunan meyarlar əsas götürüləcək.

Belə çıxır ki, səs-küyə səbəb olmuş imtiyazlı ipoteka proqramı mənzilə ehtiyacı olan vətəndaşlar üçün yeni bir şey deyil. Bu, ölkədə AİF xətti ilə uzun illər fəaliyyət göstərən sosial ipotekanın davamıdır - eyni kredit şərtləri, kredit üzrə eyni faizlər və ilkin ödəniş tələbləri və s. Mənzil İnşaatı Agentliyinin rəhbərinin bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlər haqqında şəffaf-çoxmənalı bəyanatları mənzillərin əlçatan olacağına zəmanət vermir, axı bazar qiymətləri ucuzlaşmağa tələsmir.

Turan agentliyinin bugünki qonağı, Value and Sources konsaltinq şirkətinin eksperti Rəşad Əliyev bununla bağlı belə deyib:

- Əslində yeni və belə deyək, sensasiya doğuran heç nə yoxdur, sistem vətəndaşlar üçün ipoteka krediti vermir, sosial ipoteka şərtləri ilə tanış olmaq istəyənlər isə "Azərbaycan İpoteka Fondu" MMC-nin saytından məlumat əldə edə bilərlər. Sosial ipoteka xətti ilə uzun illərdir mövcud olan ilkin ödəniş və faiz tələbləri qalıb. Bu halda təzə xəbər odur ki, əvvəllər sosial ipotekanı yalnız ikinci fond mənzillər üçün əldə etmək olardı, indi isə Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyinin xətti ilə tikilən yeni binalarda da imtiyazlı tariflərlə mənzil almaq olar. Yeni binaları birbaşa və ya 20-25 faiz endirimlə kreditlə almaq olacaq.

- Endirim yalnız kreditlə alınan mənzillərə aiddir?

- Agentlik rəhbərliyinin bəyanatlarından belə nəticəyə gəlmək olar ki, hər iki halda bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlər olacaq.

- Zəhmət olmasa, MİDA MMC-nin nə olduğunu, funksiyalarının nədən ibarət olduğunu izah edin.

- Ondan başlayaq ki, Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin fəaliyyətinə nəzarət edir, daha sadə dillə desək, MİDA MMC bu qurumun tabeliyindədir. Mənzil tikintisi üçün dövlətə aid torpaq sahələri Cəmiyyətin sərəncamına verilir, həm də bu məsələlərin həlli ilə Nazirlər Kabineti məşğul olacaq. Cəmiyyətin səlahiyyətlərinə inşaatın təşkili və ona nəzarət daxildir, xüsusən, o, tikinti şirkətləri arasında dövlət tenderlərinin keçirilməsi və inşaatçının seçilməsi, maliyyə məsələlərinin həlli və s. ilə məşğul olacaq. Kim, harada, nəyi, necə və neçəyə tikəcək - bütün bu məsələlər bu və ya digər dərəcədə MİDA MMC səviyyəsində həll olunur. MMC inşaat şirkətləri arasında tenderlər keçirir, imtiyazlı mənzil tikintisini sifariş verir. Daha sadə dillə desək, MMC dövlətdən pul, infrastrukturdan istifadə imkanı, pulsuz torpaq sahələri alıb tikinti şirkətlərinə layihələr sifariş verməklə məşğuldur.

Əslində, mənzil agentliyi tərəfindən tənzimlənən sosial mənzil institutu vətəndaşların mənzil məsələsini həll etməli, mənzil fondunu daha da əlçatan etməlidir. Bu funksiya da MİDA MMC-nin üzərinə qoyulub. Onun fəaliyyətinin məqsədi sosial mənzil fondunu genişləndirməkdir, imtiyazlı şərtlər isə Azərbaycan İpoteka Fondu tərəfindən ipoteka kreditləri vasitəsilə maliyyələşdiriləcək. Mənzil satışı AİF vasitəsilə həyata keçiriləcək. Tikilmiş mənzillərin qalan hissəsi nağd pula satılacaq.

- Bazar qiymətindən 25% aşağı tarif imtiyazlı kreditlər üçün çoxdur, ya az?

- Normaldır, çünki Mənzil İnşaatı Agentliyinin xətti ilə tikilən mənzilin maya dəyəri digər şirkətlərdən daha aşağı olacaq. İnşaat üçün torpaq pulsuz veriləcək, evlərin infrastruktura qoşulması da pulsuz olacaq. İnşaatla bağlı xərclərin böyük əksəriyyəti, o cümlədən qanunsuz rüsumlar kvadrat metrin yekun dəyərinə təsir etməyəcək. Amma bazar qiymətindən 25% aşağı qiymətlərlə belə satışdan gəlir ənənəvi səviyyədə qalacaq. Mənzillərin dəyərinin qiymətləndirilməsi meyarları bazar gerçəkləri nəzərə alınmaqla müəyyən olunacaq. Təkrar edirəm, bu proqram ümumilikdə vətəndaşlar üçün heç bir yenilik deyil, təkcə qiymətlərin bazar qiymətlərindən aşağı olacağını vəd edirlər.

- Bazar qiymətindən 25 faiz endirim aztəminatlı vətəndaşların mənzil problemini həll etməyə kömək edəcək? Axı imtiyazlı ipotekanı vətəndaşlara əhalinin imkansız təbəqələrinin mənzil almaq imkanı kimi təqdim ediblər. İndi aydın olur ki, bu, 25% endirim nəzərdə tutan mövcud sosial ipotekadır... Ehtimal etmək olar ki, "imtiyazlı" və "sosial" sözləri ilə oyun təsadüfi olmayıb. Niyə izah etməyiblər ki, söhbət sosial ipotekadan gedir?

- Düşünürəm ki, bu, mətbuatın boşluğudur, səhv tərcümə ediblər, səhv şərh ediblər. Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyinin xətti ilə tikilən yeni mənzillər üzrə imtiyazlı kredit elə həmin sosial ipotekadır, düzdür, mənzillər bazar qiymətindən ucuz olacaq, şərtlər isə eyni qalacaq. Mənzil qiymətlərinə gəlincə, orta hesabla kvadrat metrin dollarla qiyməti dəyişməyib. İkinci bazarda bu rəqəm 1000 manata, ilkin bazarda isə 1200-1500 manata, keyfiyyətcə bir dərəcə yüksək binalarda 1700-1800 manata bərabərdir. İmtiyazlı layihələrdə şirkətlər digər şirkətlərlə eyni gəlirliliklə işləyəcək, bu, mənzilin maya dəyərini xeyli artıracaq və inşaat dəyərini aşağı salacaq. İnanmıram ki, açar təsliminə qədər bütün inşaatı hansısa bir şirkətə etibar etsinlər - çox güman ki, müxtəlif növ işləri fərqli şirkətlər yerinə yetirəcək.