Cənubi Azərbaycanlıların haqlarını müdafiə edən təşkilatın rəhbəri: ”Təəssüf ki, soydaşlarımızın bir çoxu milli şüurdan məhrumdur”

Keçən ilin dekabrında İzmirdə İkinci Beynəlxalq Cənubi Azərbaycan Forumu keçirən Cemal Mehmethanoğlu Turan Agentliyinin suallarına cavab verdi.

* * *

Turan:  Hörmətli sədr, Beynəlxalq Cənubi Azərbaycan Forumu adı altında keçən ilin dekabrında İzmirdə keçirdiyiniz iclasdan sonra apreldə İstanbulda üçüncü iclasını keçirəcəksiniz. Bu forumların məzmununa dair məlumat verə bilərsinizmi? Sirr deyilsə, bu qədər sürətli getməyinizin səbəbi nədir?

Mehmethanoğlu: Türkiyədəki seçkilərin tarixinin irəli çəkilməsinə görə İstanbul Forumunu təxirə saldıq. Tarixi daha sonra elan edəcəyik. Bildiyiniz kimi Türkiyədə 3 milyondan çox Azərbaycan Türkü yaşayır. Təssüf  ki, Türkiyədə yaşayan Azərbaycan Türklərinin əksəriyyəti Cənubi Azərbaycanda yaşayan Türklərin varlığından və öz azadlıqları uğrunda mübarizəsindən xəbərdar olmayıb müxtəlif səbəblərdən bu məsələlərə maraq  göstərmirlər. Rusiyada, Azərbaycan Respublikasında və dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan Azərbaycan Türkləri də bu işlərlə maraqlanmır.

Türkiyənin böyük şəhərlərinə də yayılmış bir çox məsciddə Qumda təhsil almış mollalar Cənubi Azərbaycanın milli mübarizəsini pisləyib onları İsrail və ABŞ ilə əlaqələndirən çıxışlar edirlər. Hər gün. Haqqında danışdığım   bu neqativ halları müəyyən dərəcədə  təsirsizləşdirmək və Güney Azərbaycan Türklərinin varlığını və azadlıq uğrundakı mübarizəs barədə geniş məlumatlar vermək üçün bu forumları keçiririk. Bu forumların sayəsində Cənubi Azərbaycanlı soydaşlarımızın varlığı v mübarizəsi gündəmdə qalır. Forumlarımızın digər məqsədi isə İranda mübarizə aparan soydaşlarımızın  yanlarından olduğumuzu nümayiş etdirməkdir.

Turan: Türkiyə illərdən bəri İranın Azərbaycan bölgələrində cərəyan edən proseslərə səssiz qalmışdır. Sizin  bir anda fəallaşmağınızın səbəbi nədir? Gördüyünüz işlərin müəyyən mərhələdən sonra Türkiyə ilə İran arasında diplomatik böhranlara səbəb ola biləcəyini düşünürsünüzmü?

Mehmethanoğlu: Gördüyümüz işlər İran ilə Türkiyə arasında böhran yarada da bilər yaratmaya da. Biz rəsmi qurum yox, Qeyri-Hökumət Təşkilatıyıq.   Ankarada keçirdiyimiz birinci forum böhrana səbəb olunca Türkiyə dövləti forumu qadağan etmişdi.  Ancaq biz o vaxtlar başqa bir yerdə də forum  keçirmişdik. Dövlətimizin xəbəri olmasına rəğmən  qabağını almamışdı. Türkiyə İran ilə  rəsmi münasibətlərini davam etdirmək məcburiyyətindədir. Beynəlxalq konvensiyalar, ticarət münasibətləri, regiondakı vəziyyət bunu tələb edir. Anca eyni zamanda, Cənubi Azərbaycan Türklərinin mübarizəsini dəstəkləməsə belə, bu mübarizəyə dəstək verən QHT-ləri qarşı çıxmamaq məcburiyyətindədir.

Bundan əlavə-Şuşa Bəyannaməsinə görə, Azərbaycan Respublikası  xaricdən hücuma məruz qalsa, Türkiyə  Azərbaycan Respublikasını dəstəkləyəcək. Bu gün Azərbaycan Respublikamız İran dövləti tərəfinin ciddi təhdidi altındadır. Belə olan halda Türkiyə Azərbaycanı müdafiə etmək məcburiyyətindədir. Bizim bir  anda fəallaşmamızın səbəbi son aylarda İranda baş verən hadisələr və soydaşlarımızın nümayiş etdirdiyi fəallıqdır.

Turan: 1908-1911-ci illər arasındakı Məşrutiyyət Hərəkatına ən böyük dəstəyi verməklə qalmayıb “İran Türkləri” terminini siyasət müntəxabatına gətirən Azərbaycan Cümhuriyyəətinin qurucusu Məhəmməd  Əmin Rəsulzadənin siyasi mirasına nə dərəcədə istinad edirsiniz? Çünki məlum  olduğu üzrə, Pəhləvi rejiminin ən çox çəkindiyi şəxsiyyət Məhəmməd Əmin Rəsulzadə olmuşdur.

Mehmethanoğlu:  Son 115 illik  tariximizdə Məhəmməəd Əmin Rəsulzadədən başlayaraq bir çox Azərbaycanlı siyasi lider, ziyalı, yazıçı-şair  və sənətkar Cənubi Azərbaycan Türklərinin siyasi mübarizəsinə dəstək verərək onların yanında olmuşdur. Biz də Cənubi Azərbaycandakı azadlıq mübarizəsini dəstəkləyirik. Orada milli dövlətimiz yaradılana qədər bu mübarizəni dəstəkləyəcəyik

Turan: İranın Azərbaycan bölgələrində anadan olan və Türkiyədə  əhəmiyyətli dərəcədə maddi imkanları olan təxminən 200 min adam sizin işlərinizə nə dərəcədə maraq göstərir?  Onları bu işlərə daxil etmək  planınız varmı? Çünki keçmişdən üzübəri bu işlərə mövsümi şəkildə maraq göstərib sonra geri çəkilən çox insan olub. O 200 min nəfərin bu işlərdən uzaq durmasının əsas səbəbi nədir?

Mehmethanoğlu: Sözlərinizi tamamilə haqlı sayıram. türkiyədə yaşayan, hətta Türk vətəndaşlığını qəbul edən 10 minlərlə Cənubi Azərbaycanlı soydaşımız var. İranda o qədər  vəhşi bir molla rejimi var ki, adamların gözünü qorxudub. Türkiyədə yaşayan soydaşlarımızın ailələri İranda qalıb. Onlarla görüşdükləri kimi İrana gedib-gəlmək məcburiyyətinədirlər. Ona görə İran rejimindən çəkinir və bizim yanımızda açıq şəkildə  yer tuta bilmirlər. Onların bir hissəsi isə Türk mənşəli olmaqlarına baxmayaraq, beyinləri farslaşmışdır. O biri qismi özlərini Türk kimi görməzdən qabaq şiə kimi görüb şiə dövlətinin tərəfini saxlayır.

İrandakı milli mübarizəmiz gücləndiyi dərəcədə bu qardaşlarımızı da qorxu divarını uçurub gerçəkləri görəcək  və bizim mübarizəmizə qoşulacaqlar. İranda yaşayan soydaşlarımızın böyük bir qismi hələ də Türk olduğunun fərqində olmayıb milli şüur  əldə edə bilməmişdir. Ancaq proseslər  bizim lehimizə davam  edir. Milli  kimliklərinin fərqinə varan insanların sayı sürətlə artmaqdadır. Kommunikasiya vasitələrinin inkişafı və Azərbaycan dövlətimizin Cənubi Azərbaycanlı qardaşlarımızı açıq şəkildə dəstəkləməsi bu prosesləri daha da sürətləndirəcək.

Turan:  Xaricdəki mühacirlərlə münasibətləriniz necədir? Onlar sizə nə dərəcədə dəstək verir, dəstək vermirlərsə, bunun səbəbi nədir?  

Mehmethanoğlu: Ümumilikdə Cənubi Azərbaycanlı soydaşlarımızın Türkiyədə bu işlərə münasibəti necədirsə, Avropada və digər ölkələrdə də eynidir. Çoxluq milli mübarizəni kənardan müşahidə etməkdəddir. Ancaq milli mübarizəyə fəal şəkildə qatılan soydaşlarımızın sayı sürətlə artmaqdadır. Bu prosesin  başqa bir tərəfinə də toxunmaq istəyirəm: Cənubi Azərbaycan milli təşkilatlarının birlikdə hərəkət edərək mübarizəni ön plana çıxarmaq yerinə bir-birləriylə  cılız mübahisələrə girməsi  bir çox milli fəalın passivləşib geri çəkilməsinə səbəb olmuşdur. Forumlarımızın bir məqsədi də  passivləşmiş insanları yenidən aktivləşdirməkdir.

Turan: Paylaşdığınız materiallardan   yeni qurumlar yaratmaq niyyətində olduğunuzu görürük. Qurumlarınızı hansı prinsiplər üzərində inşa edəcəksiniz?

Mehmethanoğlu: Əgər biz müstəqil bir dövlət yaratmaq istəyiriksə, indidən bunun infrastrukturunu hazırlamalıyıq. Gələcəkdəki dövlətimizin mədəniyyət nazirliyinin inrastrukturunu yaratmaq məqsədiylə Cənubi Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi adı altında bir təşkilat qururuq. Bu təşkilatımız yaxın gələcəkdə ciddi işlər görəcək (http: //guneyazerbaycankulturmerkezi. blogspot. com). Bundan əlavə, forumları keçirmək üçün yaratdığımız Təşkilat komitəsini də daimi bir qurum halına gətirərək daha güclü və uzun ömürlü bir struktura  çevirməyi planlaşdırırıq.