Jurnalistlər qəzet köşklərinin monitorinqini aparıblar

Şənbə günü səhər bir sıra KİV və Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun nümayəndələri dövri mətbuatın satışı sahəsində vəziyyəti öyrənmək məqsədilə köşklərin monitorinqini həyata keçiriblər.

Paytaxtın bir sıra rayonlarını əhatə edən reyddə “Ayna-Zerkalo”, “Azadlıq”, “Yeni Müsavat” qəzetlərinin və Turan agentliyinin əməkdaşları iştirak ediblər.

2011-ci ilin sentyabrında mer Hacıbala Abutalıbov yeni mətbuat köşklərinin yerləşdiriləcəyini elan etdiyi andan etibarən qəzet satışı sahəsində onsuz da ağır olan vəziyyət xeyli pisləşib. O vaxtdan etibarən sovet dövründən dövri mətbuatın satışı ilə məşğul olan QASİD dövlət firmasının köşklərinin ləğvi güclənib. 

Sentyabrın 1-nə qədər Bakıda 400 köşkdən 200-dən çoxu ləğv edilib, onların yerinə qoyulan köşklər isə qəzet deyil, ərzaq məhsulları mağazasına çevrilib. Nəticədə satış xeyli azalıb.

Abadlaşdırmaya gəlincə, 12 kv. metrlik yeni köşklər küçələrin və səkilərin yarısını tutur və vətəndaşların hərəkətinə mane olur. Məsələn, Cəfər Cabbarlı heykəlinin yaxınlığında bir-birindən 30 metr aralıda 5 köşk yerləşdirilib. Bütün bu köşklərdə yeni qəzet tapılmadı. 32 saylı köşkün satıcısı səyyar qəzet satıcısının gecikdiyini deyib və ona gündə 7 manatlıq cəmi 10-20 qəzet gətirildiyini etiraf edib. 

“Mən daha çox istəyirəm, çünki tələbat var, amma vermirlər”, deyə o bildirib. Fakturadan görünürdü ki, ən çox “Azadlıq”, “Yeni Müsavat” və “Zerkalo” qəzetləri alınır.

Onun yanında yerləşən 84 saylı köşkün satıcısı bildirib ki, bu gündən QASİD firmasından qəzet qəbul etməmək göstərişi verilib. “Biz qəzetləri başqa firmadan alacağıq”, deyən satıcı hansı firmadan söhbət getdiyinə aydınlıq gətirməyib.

Metronun “Neftçilər” stansiyası ərazisində də vəziyyət eynidir. “Yeni Müsavat”ın əməkdaşları bildiriblər ki, orada yerləşən 5 köşkdə sentyabrın 1-də çıxan qəzetlər yoxdur. Oradakı köşk satıcıları da bu gündən qəzet qəbul etməmək göstərişi verildiyini deyiblər. Bu ərazidəki köşk satıcılarından heç biri gündə neçə qəzet satdığı barədə suala cavab verə bilməyib.

Eyni vəziyyət   “Azadlıq” qazeti əməkdaşları tərəfindən “20 Yanvar”,   “Əcəmi”  metrostansiyalarının çıxışlarında,  Şamaxinkada  və  4,3 mkr. dairəsində qeydə alınıb.

Turan agentliyi Qasid firmasının mətbuat yayımı şöbəsinin rəisi Akif Qurbanovla əlaqə saxlayıb. O, yeni köşklərə qəzet qəbul etməmək tapşırıldığını təsdiq edib: “Ekspeditorlar mənə zəng edirlər və köşklərin qəzet qəbul etməkdən imtina etdiklərini bildirirlər”.

Onun sözlərinə görə, sərəncamı meriyanın Nizaməddin adlı əməkdaşı verib.

“Bir müddət əvvəl biz Abutalıbova və prezident administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyevə yazılı müraciət etmişik. Bizə sentyabrın 3-4-də qərar qəbul etməyi vəd etmişdilər”, deyə o bildirib.

Eyni zamanda, Qurbanov firmanın ləğv edilə biləcəyini istisna etməyib.

Öz növbəsində, Milli Bankın binasının qarşısında yerləşən köşkün satıcısı QASİD-dən şikayətlənib: “Son vaxtlar bu firmanın xidmətlərindən imtina etməyə başlamışam, çünki 3 ay üçün mənə 120 manat borc yazıblar, baxmayaraq ki, onlara heç bir borcum yoxdur”.

Satıcı etiraf edib ki, ona satılmayan qəzetləri “yükləyirlər” – bu, tirajı az olan ikinci dərəcəli qəzetlərdir.

Demək olar ki, bütün köşklərdə qəzet və jurnallara 1/10 hissə ayrılıb və onların əksəriyyəti 15 gündən qalma saralmış qəzetlərdir. Belə ki, Dilarə Əliyeva küçəsi və Azadlıq prospektinin kəsişməsində yerləşən 13 saylı köşkdə yeni qəzetlər köhnələrlə qarışdırılıb köşkün içərisində yerləşdirilib.

Nizami küçəsi və Azadlıq prospektinin kəsişməsində 27 saylı köşkdə də qəzet yox idi, satıcı isə gündə cəmi 5 qəzet satdığını etiraf edib. Ona məhz bu qədər qəzet verilir.

Hacıbəyov küçəsində Pedaqoji İnstitutun qarşısındakı köşkün vitrinində adətən mətbuatın yerləşdirildiyi yerdə corablar dururdu. Burada da qəzet yox idi. “Mən cəmi 15 gündür burada işləyirəm və bir dəfə olsun qəzet görməmişəm”, deyə satıcı etiraf edib.

Təhlükəsizlik nöqteyi-nəzərdən adları açıqlanmayan iki satıcı hər gün şəhər icra hakimiyyətinin nümayəndəsinə 200-300 manat verdiklərini deyiblər. Özlərinə nə isə saxlayıb-saxlamadıqları məlum deyil. Amma satıcılardan biri dedi ki, qeyri-rəsmi 300 manat əmək haqqı alır. Köşklərdə rəsmi əmək haqqı yoxdur. “Mənim işə götürənlə müqaviləm yoxdur”, deyə satıcı bildirib. İşə götürənlər arasında müxtəlif adlar səslənib, onlardan biri güclü səslənirdi “Nazim Ordubadski”.

Bütün satıcıların Ordubadlı olduğu barədə şaiyələr gəzir, lakin yoxlama Culfalı, Cəlilabadlı və s. satıcıların da olduğunu üzə çıxarıb. Yalnız bir şey dəqiq məlumdur – QASİD firmasının köşk satıcılarını yeni köşklərdə işə götürmürlər.

Monitorinq zamanı qəzet alıcıları köşklərə yaxınlaşır və əliboş gedirdilər. Bu gün yüz minlərlə oxucu eyni vəziyyətdədir, çünki qəzet alacaq yer yoxdur. Ölkə qəzet köşklərinin sayına görə dünyada son yerlərdən birini tutur. Avropada 1,5 min nəfərə 1 köşk düşürsə, Azərbaycanda hələ ötən il bu göstərici 10 dəfə aşağı idi.

Oxucular kimi, məşhur qəzetlər də böyük itkilər verir. Məsələn, “Azadlıq” bu vəziyyətlə əlaqədar QASİD dövlət firmasından satılmış qəzetlərinin müqabilində 28 min manat pulunu ala bilmir və “Azadlıq” nəşriyyatının xidmət haqqını ödəyə bilmir. Digər qəzetlərin vəziyyəti də eynidir.

Bugünki monitorinqin nəticələrini təhlil edən redaktorlar müntəzəm olaraq belə monitorinqlər keçirməyi və öz maraqlarının müdafiəsi üçün addımlar atmağı qərara alıblar.

Növbəti həftə ATƏT, Avropa Şurası, Avropa İttifaqı nümayəndələrinə monitorinqin yekunları haqqında məlumat veriləcək. -0-