Media-icmal 04.07.18

SOCAR-ın fəaliyyəti fonunda ölkə iqtisadiyyatının sərmayə yatırımları dünyaya inteqrasiyası, əhaliyə verilən qazın keyfiyyəti, QTA-nın ölkədə qida təhlükəsizliyinə nəzarətinin səmərəliliyi bugünkü (04 iyul, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Xaricə yatırılan sərmayələr

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan sərmayəsinin sorağı getdikcə daha çox ölkədən gəlir" sərlövhəli məqalədə iqtisadi uğurlarını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu uğurların əsası 24 öncə "əsrin müqaviləsi adlanan neft kontraktları ilə qoyulub və bu, həm də ölkə iqtisadiyyatının dünyaya inteqrasiyasının bünövrəsi demək idi.

Məqalə müəllifi hazırda Azərbaycanın quruda və dənizdə yerləşən əməliyyat sahələrində 17 layihə üzrə imzalanmış Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişinin uğurla icra edildiyini bildirir: "Xarici tərəfdaşlarla birgə 35 müəssisə, 6 alyans, müxtəlif ölkələrdə çoxsaylı törəmə şirkət yaradılıb. Onlar müasir neft-qaz sənayesinin, demək olar ki, bütün sahələrində fəaliyyət göstərirlər. Neft-qaz sektorunda başlanan əməkdaşlıq, tərəfdaşlıq və iş birliyi artıq getdikcə iqtisadiyyatın daha geniş sahələrini əhatə edir".

Yazı müəllifi vurğulayır ki, indi Azərbaycan özü dünyanın bir çox ölkələrinə sərmayə qoyaraq investisiya yönəldilən ölkədən investor ölkəyə çevrilib. Türkiyə, Gürcüstan, Ukrayna, Rumıniya, İsveçrədə sərmayələr yatırır.

Müəllif bu sahədə SOCAR-ın Türkiyədə bu sektorda yeganə istehsalçı olan "Petkim" şirkətin idarəçiliyində uğurlu nəticələr qazanır: "15 zavod, 6 köməkçi infrastruktur və ildə 3,6 milyon ton istehsal gücünə malik "Petkim"in əsas hədəfi istehsalat və xidmət keyfiyyətinin yüksəldilməsindən, istehlakçıların artan tələbatlarının vaxtında təmin edilməsindən ibarətdir".

Müəllif bildirir ki, inteqrasiya şəbəkəsinin əsas elementini illik emal gücü 10 milyon ton həcmində nəzərdə tutulan STAR neft emalı zavodu təşkil edir, ilk 5 ildə STAR-ın Azərbaycan iqtisadiyyatına 614 milyon, növbəti 10 ilin hər ilində isə 864 milyon dollar həcmində gəlir gətirəcəyi gözlənilir.

Müəllif deyir ki, inteqrasiya sahəsində konteyner limanının inşası üzrə Hollandiyanın "APM Terminals" şirkəti ilə əməkdaşlıq uğurla davam edir və davamlı investisiya layihələri SOCAR-Türkiyə Enerji şirkətini bütövlükdə regionun ən böyük neft-kimya, logistika, konteyner, limançılıq və distribusiya komplekslərindən birinə çevirəcək.

Məqalədə Qara dənizdə strateji mövqe qazanan Gürcüstanda Kulevi "Black Sea" terminalı, SOCAR Georgia Gas MMC , İsveçrədə treydinq şirkəti, Ukrayna və Rumıniyada yanacaqdoldurma məntəqələri şəbəkəsi vasitəsilə uğurlu iqtisadi siyasət yürütdüyü vurğulanır.

Müəllif bunu son hədd saymır, Azərbaycanın beynəlxalq bazarlarda iştirak payını və coğrafiyasını bundan sonra da genişləndirməkdə maraqlı olduğunu bildirir.

Qazın qorxulu tərkibi

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Keyfiyyətsiz qaz özünü xatırlatdı" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif vurğulayır ki, bu yaxınlarda Azərbaycanda qazın keyfiyyətinə nəzarət edən qurum yaradılıb və ümid etmək olardı ki, qazın təmizliyi məsələsi həll edilib.

Yazı müəllifi deyir ki, "Azəriqaz"ın bəzi əməkdaşları isə ölkəyə təmiz qaz verilməməsi ilə bağlı informasiyaları təkzib etməklə problemin üstündən keçmək istəyirlər.

Müəllif buna cavab olaraq ölkədə təbii qazın emalı, verilməsi və istehlakı sahəsində qanunvericiliyin pozulması hallarının müəyyən olunması ilə bağlı AMEA-nın vitse-prezidenti İbrahim Quliyevin düşüncələrinə yer verir: "Aparılan tədqiqatlar nəticəsində əhaliyə verilən məişət qazının tərkibində normativ sənədlərin tələblərinə uyğun olmayan yanmayan qarışıqlar, digər ağır tərkiblər aşkarlanıb. SOCAR tərkbində olan bəzi qaz paylayıcı stansiyalarda qazın tərkibinin təmizlənməsi üçün istifadə olunan avadanlıqlar müasir tələblərə cavab vermir".

Müəllifə görə, ölkədə qaz istehsalçıları və paylayıcıları olan müəssisələrin deyilənləri inkar etməsi dəm qazından boğulmaların bundan sonra da davam edəcəyi anlamına gəlir.

Müəllif hesab edir ki, bu problemə bundan sonra göz yummaq olmaz, onun həlli üçün zəruri tədbirlər gərəkir: "Qış fəslində qaz təchizatı sahəsində yaranan fasilələr, evlərdə istilik olmaması, qaz cihazlarından düzgün istifadə edilməməsi dəm qazından boğulmalar yaradır".

Yazı müəllifi deyilənlərə ciddi yanaşılması üçün ötən qış Sumqayıtda bir binanın zirzəmisində məskunlaşan bir ailənin 6 üzvünün dəm qazından boğulmasını göstərir.

Müəllif hesab edir ki, indi, yəni, yay fəslində qazın tərkibindəki qarışıqlar təmizlənməlidir, çünki Avropaya qaz ixracına hazırlaşan Azərbaycan öz vətəndaşlarının ev və mənzillərinə keyfiyyətsiz qaz verə bilməz.

Məqalə müəllifinə görə, qazın keyfiyyətinə nəzarət etməli olan qurum səhlənkarlığı ilə Azərbaycan enerji sisteminin səmərəliliyini və etibarlılığını zərbə altına qoyur, ən başlıcası isə əhalinin sağlamlığına və təhlükəsizliyinə qayğı onların vəzifə borcudur.

Bu, bir qurumun işidirmi?

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Qida təhlükəsizliyi sahibkarlar üçün təhlükəyə çevrilə bilər" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif ölkədə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin yaradılması, bu quruma geniş səlahiyyətin verilməsini, bunun müsbət və ya mənfi tərəflərini iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Müəllif deyir ki, iyulun 1-dən Azərbaycanda qida məhsulları istehsalının bütün mərhələlərində dövlət nəzarətini Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (QTA) həyata keçirir, ona normativ tənzimləmə, gigiyenik sertifikatlaşdırma, ixrac məhsullarına keyifyyətin sertifikatlaşdırılması, istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi sahəsində geniş səlahiyyətlər verilib.

Müəllif burada narahatlığa səbəb olan məqamı da gözardı etmir: "Lakin bir qurumun həm idxal-ixrac, həm istehsal, həm satış bazarında qida təhlükəsizliyinə effektiv nəzarəti təmin edə biləcəyi şübhələr doğurur. Digər tərəfdən, bir çox mənbələr hesab edirlər ki, QTA-nın tələb etdiyi yenidən qeydiyyat proseduru sahibkarlar üçün əlavə vaxt itkisidir".

Yazı müəllifi deyir ki, agentlik iyulun 1-dən qida zəncirinin bütün mərhələlərində iştirak edən sahibkarlıq subyektlərinin qeydiyyatının və dövlət reyestrinin aparılmasına start verib və bu proses üç mərhələlidir.

Belə ki, iyul-avqust ayları olmaqla ilkin mərhələdə qida istehsalı, sentyabr-oktyabr ayları olmaqla ikinci mərhələdə bu sahədəki topdansatış, noyabr-dekabr ayları olmaqla üçüncü mərhələdə ictimai-iaşə müəssisələrinin qeydiyyatının aparılması nəzərdə tutulur.

Ekspert Natiq Cəfərli də hesab edir ki, bir dövlət qurumunun qida zəncirinin bütün həlqələrində qida təhlükəsizliyini təmin etməsi mümkün deyil: "Təkcə Bakı şəhərində 26 minədək satış nöqtəsi var. Bu satış nöqtələrində, həmçinin ictimai iaşə müəssisələrində və s. prosesi nəzarətdə saxlamaq mümkün deyil. Korrupsiya amili olmasa belə, bu proses sahibkarlar üçün əlavə vaxt itkisinə səbəb olacaq".

Bu məsələdə dünya təcrübəsinə istinad edən ekspertə görə, burada nəzarət nəzarət hüququ istehlakçıların özünə verilib, yəni, hamıdan çox sadə alıcı sağlam qida almağa özü maraqlıdır.

N.Cəfərliyə görə, burada müxtəlif yollarla vətəndaşları maarifləndirmək lazımdır ki, həm nəzarət, həm də problem olduqda məhkəməyə müraciət etsinlər.

"Effektiv vətəndaş nəzarəti olmasa, Azərbaycanda həyata keçirilən proseslər sahibkarlara, iş adamlarına əlavə problemlərin yaradılmasından uzağa gedə bilməyəcək. Nə qədər geniş səlahiyyət verilsə belə, bu, bir qurumun bacaracağı bir iş deyil".

Müəssisələrin qeydiyyatı ilə bağlı tələb olunan sənədlərin siyahısını ekspert sahibkarlar üçün əlavə resurs və vaxt itkisi kimi dəyərləndirir.