Media-icmal 05.11.19

Ölkədəki kadr islahatlarının mahiyyəti, “toy biznesi”nin ölkə iqtisadiyyatına təsiri, bankların sağlamlaşdırılması yolları və s. məsələlər bugünki medianın aparıcı mövzularındandır...

İslahatlara yeni impuls - kadr islahatları

“Azərbaycan” qəzeti “İslahatlara yeni impuls verilir” sərlövhəli məqalədə son vaxtlar başlamış kadr islahatlarını dəyərləndirir.                  

Müəllif məqaləyə kadr islahatının zəruriliyi barədə dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitatla başlayır: “İndi Azərbaycanda gəncləşmə siyasəti aparılır. Bu, təbiidir, nəsillər dəyişir, yeni təfəkkürlü insanlar irəli çəkilir. Bu, təbii prosesdir və biz bu prosesdən kənarda qala bilmərik. Ancaq onu da bildirməliyəm ki, bu, kampaniya xarakteri almamalıdır”.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, dövlət başçısı bu fikirləri Yevlax və Xaçmaz rayonlarına yeni təyin olunmuş icra hakimiyyəti başçılarını qəbul edərkən söyləyib.

Müəllif vurğulayır ki, kadr islahatları daha çevik idarəetmə formasının yaradılması istiqamətində görülən işlərin davamıdır, belə ki, inkişafın geniş vüsət almasında kadr islahatlarının rolu böyükdür.

Yazı müəllifinə görə, bu islahatların əsas məqsədi cəmiyyətin, iqtisadiyyatın, siyasətin, sosial həyatın bütün sahələr üzrə şəffaflaşdırılması, kölgədən çıxarılması, vətəndaşların tam iştirakı ilə qurulmasıdır.

Müəllif vurğulayır ki, islahatlar kursu dövlət idarəçilik sisteminin struktur islahatlarından başladı, bəzi dövlət qurumları ləğv edildi, bir neçəsi ayrıca xidmət kimi digərlərinə birləşdirildi və bu təşkilatlarda çalışanlar müvafiq sahələrə yerləşdirildi.

Müəllifə görə, dövlət başçısı XXI əsrdə köhnə təfəkkürlə uğurlara imza atmağın mümkün olmadığını bildiyi üçün gənc, savadlı, vətənpərvər şəxsləri vəzifələrə təyin edir, bu, həm də gənclərə etimad ifadəsidir.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, bu proses sadəcə kadrların dəyişməsi deyil, həm də idarəetməyə yeni keyfiyyət dəyişikliyinin gətirilməsi, vətəndaşlarla ünsiyyət əsnasında rayonun problemlərini və vətəndaşları narahat edən məsələləri daha dərindən öyrənib adekvat tədbirlər görülməsi istiqamətidir.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı həm də ölkədə korrupsiyaya, rüşvətxorluğa qarşı amansız mübarizə aparılmalı, şəffaflıq və dürüstlüyün hər bir dövlət məmurunun həyat tərzi olmalı olduğunu vurğulayıb.

Müəllifə görə, dövlət başçısı ölkəni yeni mərhələ olan “daha müasir ölkə, daha çevik idarəetmə, daha gənc kadrların öhdəsində olan dövlət modeli”nə keçirir.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: “İslahatlara şahidlik edən ölkə ictimaiyyəti də dövlət idarəetmə sistemində həyata keçirilən prosesləri, xüsusən də gənc kadrlara rəhbər korpusda yüksək etimadın göstərilməsini təqdirəlayiq hal kimi qiymətləndirir”.

Biznesə “toy tutan” toylar

“Yeni Sabah.az”da isə “O qədər genişlənib ki, ölkənin iqtisadiyyatına... - Biznesimizə toy tutan toylarımız” sərlövhəliməqalə oxumaq olar.

Məlum olduğu kimi, artıq Məhərrəm ayı geridə qalıb və Azərbaycanda toy mövsümü başlayıb. Bununla da bir çox sahədə çalışanların, sahibkarların üzü gülməyə başlayıb. 

Müəllif toy biznesinin ölkə iqtisadiyyatına təsiri, bunun nə dərəcədə normal olması mövzusu ilə bağlı iqtisadçı ekspert Akif Nəsirli ilə söhbətləşib. 

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda toy etməyin qeyri-rəsmi yasaq olduğu məhərrəm-səfər ayları artıq bitib. Amma bu aylarla bağlı toylar dayananda toy mərasiminə aid olan ləvazimatlar, obyektlərlə yanaşı, digər bir çox sahələrdə də durğunluq yaşanır. Belə ki, bərbərlər, taksi sürücüləri, hətta diş həkimləri belə, sahələrinin, demək olar ki, çökdüyünü bildirirlər. 

Bəs, görəsən, toyların ölkə biznesinə bu dərəcədə təsir etməsi normaldırmı? Bunun hansı mənfi nəticələri ola bilər?

Mövzu ilə bağlı “Yeni Sabah”a şərh verən iqtisadçı ekspert Akif Nəsirli məsələnin həll yollarını göstərib: “Toylar daha çox milli-mənəvi prosesdir. Lakin bu proses o qədər genişlənib ki, ölkənin iqtisadiyyatına belə təsir edir. Əslində toylarla bağlı olan biznesi sahibakarlar özləri qurmalıdır. İkincisi isə iqtisadi amillərlə bu məsələyə təsir etmək mümükün deyil. Bu, artıq maaarifləndirmə məsələsidir, Bu məsələyə hüquqi yolla toxunmaq olar”. 

A.Nəsirli hesab edir ki, burada əsas məsələ milli dəyərlərin alver predmetinə çevrilməsini açıb cəmiyyətə göstərmək və bir qrup insanların qazandığını və çox qrup insanın itirdiyini nəzərə almaq lazımdır: “İki gənc ailə qurur, bunun onlara heç bir xeyiri olmur, yığılan pulun bir hissəsi şadlıq sarayına, digər bir hissəsi isə başqalarının ciblərinə axır”.

Toplanılan pulun gənclərə verilməsi daha məqsədəuyğundur. Ən zəif toyda belə 10-15 min pul yığılır. Səxafətimizi o pul biznesi quranlara yox, evlənən gənclərə göstərməliyik. Toya gedib nə qədər pul atırsan, onun heç bəylə gəlinə çatanı olmur”. Cəmiyyətdə bəzən dəbdəbəli toyların ləğv olunması və sadə məclislərin keçirilməsini istəyənlər də olur.

Bu amil sahibkarlara necə təsir edə bilər? Ekspert suala belə aydınlıq gətirib: “Toyla birbaşa və dolayı yolla bağlı olan sahibkarlara, onsuz da tələbat olacaq.

Hamı toyda daha yaxşı görünmək istəyir, hamı bəzənmək istəyir. Adi toy keçirilən ölkələrdə belə, insanlar hazırlıqlarına xeyli miqdarda pul xərcləyirlər. Belə hesab edirəm ki, o sahəyə ciddi bir zərər gəlməyəcək”.

Bankları sağlamlaşdırmaq “axtarışları”

“Oxu.az”da isə “Bankları necə sağlamlaşdırmalı və yaxud qeyri-neft sektorunu kreditləşdirməyə necə nail olmalı” sərlövəhli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif Azərbaycan bank sisteminin vəziyyəti, qeyri-neft sektorunda qeydə alınan  problemlərlə bağlı iqtisadçı ekspert Pəriviz Heydərovun fikirlərinə yer verib. 

P.Heydərova görə, ölkənin bank sitemində vəziyyət hələ də sağlam deyil, çünki bank sektoru qeyri-neft sektorunu maliyyələşdirə bilmir, problem də məhz bundadır.

P.Heydərov deyir ki, 2019-cu ildə “problemli kreditlər” qismən həllini tapmaqla banklar “koma” vəziyyətindən çıxdı, rəqəmlərdə ifadə olunan canlanma da bunun təzahürüdür.

İqtisadçı xəbərdarlıq edir ki, qeyd olunan canlanma çox davam etməyə də bilər, əgər banklar qeyri-neft sektorunu maliyyələşdirə bilmirlərsə və bu sahəyə kredit vermirlərsə, onda yenidən “koma”ya düşə bilərlər

Ekspert bank sektorunun qeyri-neft sektorunu maliyyələşdirməsinə nail olmaq yolları, bankların istehlak kreditlərinə meyilli olmaları barədə deyir: “Bunun iki səbəbi və çıxış yolu vardır. Birincisi, bankların likvidlik, maliyyə resursları sarıdan vəziyyətlərini yaxşı səviyyəyə gətirmək lazımdır. Mərkəzi Bankın (AMB) uçot dərəcəsini ardıcıl olaraq aşağı salmaq siyasəti, təəssüf ki, buna təsir etmir. Bunun üçün AMB-nin təklif etdiyi kredit resursları gərək kommersiya banklarının maliyyə vəsaitlərinin ən azı 50-60 faizdən çox hissəsini təşkil etsin. İkincisi, qeyri-neft sektorunda risk səviyyəsi yüksəkdir, belə ki, bankların qeyri-neft sektoruna tərəddüd etmədən kredit vermələri üçün müvafiq şərait olmalıdır.

Çünki real sektorda risk səviyyəsi ev təsərrüfatları ilə müqayisədə daha yüksəkdir: “Bu sferada cəlbedicilik aşağıdır, biznes sektoruna verilən kreditlər əhaliyə veriləndən uzunmüddətli xarakter daşıyır. Buna görə də banklar istehlak kreditlərinə meyl edirlər. Bankları real sektoru kreditləşdirməyə cəlb etmək üçün iqtisadiyyatda vergi siyasəti, bazarlara çıxış imkanları, rəqabət, sığorta və sair kimi amillər əlverişli zəmin formalaşdırmalıdır... Yoxsa real sektorun banklar tərəfindən yaxın müddətdə tələb olunan səviyyədə kreditləşdirilməsinə çətin şahid olacağıq”.

P.Heydərov deyir ki, bankların kredit faizləri üzrə dərəcələrinin yüksək olması yeni məsələ deyil, burada risk, tələb yüksəkliyi, maliyyə çatışmazlığı problemi də, yüksək gəlir əldə etmək istəyi də var: “Bütövlükdə isə kredit faizlərinin yüksək olması ölkə iqtisadiyyatına bağlıdır. Odur ki, bank sektorunu sağlam vəziyyətə gətirmək üçün iqtisadiyyatda həyata keçirilməkdə olan islahatlar daha da sürətləndirilməli və genişlənməlidir”.