Media-icmal 14.03.20

Ölkədə çoxpartiyalı Milli Məclisin formalaşması iddiası, proporsional seçki sisteminin bərpa oluna bilməsi ehtimalları, Azərbaycanın turizm qayğıları, neftin qiyməti ətrafında müzakirələr və s. məsələlər bugünkü medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

“Azərbaycan” qəzetində dərc edilən “ Azərbaycanda çoxpartiyalı Milli Məclis formalaşdı” sərlövhəli məqalədə müəllif  ölkədə çoxpartiyalı    Milli Məclisin formalaşdığı iddiasını əsaslandırır. 

Müəllif iddia edir ki, fevralın 9-da keçirilmiş növbədənkənar parlament seçkilərindən sonra ilk dəfə olaraq parlament rəhbərliyi çoxpartiyalılıq prinsipi əsasında müəyyənləşdi.

O deyir ki, parlament rəhbərliyində həm bitərəflər, həm də azlıqda olan partiyaların nümayəndələri təmsil olundular, Milli Məclisin daimi komitələrinə sədr seçildilər və bu, çoxpartiyalı əsasda formalaşmadır.

Daha sonra müəllif yeni parlamentdə Yeni Azərbaycan Partiyasının 70, müstəqillərin 39, digər partiyaların 12 deputatla təmsil olunduqlarını bildirir.

Müəllif əlavə edir ki, parlamentin ilk iclasında dövlət başçısı İlham Əliyev seçkilərin keçirilməsini, bu seçkilərə verilən beynəlxalq qiymətləndirməni dəyərləndirib: “Hesab edirəm ki, qanunvericilik sahəsində də siyasi sistemin təkmilləşdirilməsi üçün Milli Məclis tərəfindən lazımi addımlar atılacaq və Azərbaycanda çoxpartiyalı sistem daha da möhkəm əsaslar üzərində qurulacaq”, - müəllif bəhs etdiyi mövzuda  dövlət başçısından sitat gətirir.

Müəllifə görə, son 3 ildə prezident tərəfindən Nazirlər Kabineti, Prezident Administrasiyası, mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanları, məhkəmə-hüquq sistemində aparılan struktur və kadr islahatları ölkənin ictimai-siyasi, iqtisadi inkişafına yeni təkan verib.

Yazı müəllifi deyir ki, dövlət başçısı deputatlara qanunvericilik bazasını  daha da möhkəmləndirmək,  mövcud qanunların təkmilləşdirilməsinə baxmaq, onları yenidən təftiş etmək milli dəyərlərin qorunması ilə bağlı qanunvericilik bazası daha da genişləndirmək, qəbul edilən qanunların icrasına nəzarət etmək və s. kimi tapşırıqlar verib.

Müəllifə görə, dövlət başçısının parlamentin ilk iclasındakı geniş nitqi, tapşırıq və tövsiyələri Milli Məclisin yeni formalaşmış təmsilçiləri üçün bir yol xəritəsidir.

“Yeni Sabah.az” da isə “Ölkədə siyasi düzən dəyişir -referendum gözlənilir?” sərlövhəli məqalədə müəllif ölkənin siyasi həyatında ehtimal edilən prosesləri gündəmin müzakirəsinə çıxarır.

Müəllifin fikrincə, fevralın 9-da keçirilən növbədənkənar parlament seçkiləri Azərbaycanda yeni siyasi konfiqurasiyanın qurulmasına bağlı planın tərkib hissəsi olub: “Amma proses bitməyib. Qarşıda referendum gözlənilir. Hakimiyyətin proporsional seçki sistemini bərpa etmək niyyətində olduğu barədə ehtimallar səsləndirilir” deyə bildirir. 

Müəllif əlavə edir ki, bu ehtimalları bölüşməyənlər də yox deyil, amma   bununla belə referendum keçirilməsi və proporsional seçki sisteminin bərpası ehtimallarını gözardı etmək olmaz.

Yazı müəllifinin fikirincə, hakimiyyətin siyasi partiyalara dialoq təklifini də bu planın tərkib hissəsi sayanlar var və bu təklif növbədənkənar parlament seçkilərindən sonraya təsadüf edir.

Müəllif  hesab edir ki, iqtidarın ən barışmaz rəqibi Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasına da  (AXCP) dəvət göndərməsi qarşıda ciddi siyasi proseslərin baş verəcəyi barədə ehtimalları bir qədər də gücləndirib.

Müəllif  fevralın 9-da formalaşan Milli Məclisin rəhbərliyində edilən dəyişikliklərə diqqət çəkərək deyir ki, 27 ildən sonra Milli Məclisin rəhbərliyinə başqa bir partiyanın təmsilçisinin gətirilməsi də  daha çox yeni siyasi düzənlə bağlı planın tərkib hissəsidir.

Müəllifə görə, çoxpartiyalı sistemin möhkəm əsaslar üzərində qurulması üçün ilk növbədə proporsional seçki sisteminin bərpasına ehtiyac var, analitiklərin fikrincə, prezident elə buna işarə vurub...

“Bizimyol.info” “İqtisadiyyatımızı düşdüyü bataqlıqdan çıxarmaq mümkün olacaqmı? -5 milyard dollar itirəcəyik” sərlövhəli məqalədə müəllif Azərbaycana turist axınının dayanması səbəblərini iqtisadçı ekspert Qaşqay İsmayıl ilə müzakirəyə çıxarır.

Müəllifin fikirncə, turist axınının dayanması iqtisadi böhranı daha da çıxılmaz vəziyyətə gətirir: “Artıq 2020-ci il futbol üzrə Avropa Çempionatının ləğvi dəqiqləşmək üzrədir və yaxın günlərdə rəsmi qərar açıqlanacaq. Həmçinin “Formula-1” yarışları da ya tamaşaçısız keçiriləcək, yaxud tamamailə ləğv ediləcək. Yay aylarına gözlənilən iri məbləğdə valyuta və turist axınının dayanacağını əminliklə söyləmək mümkündür”.

Q. İsmayılın iddiasına görə, bu, hələ hamısı deyil, “ASAN Viza sisteminin dayandırılması, Novruz bayramı ərəfəsində İranla sərhədlərdə gediş-gəlişin məhdudlaşdırılmasının uzadılması turizm sektorunu tamamilə çökdürüb.

Ekspert hesab edir ki, 2017-ci ildən neft gəlirlərinin azalmasını kompensasiya edən, başlıca sahə məhz turizm idi: “Bu ilin əvvəlindən (2020-ci il nəzərdə tutulur-red.) turist axını demək olar ki, tamamilə dayanıb və yay mövsümündə bərpasına ümidlər  azdır”.

Q.İsmayıl rəsmi məlumatlara istinadən deyir ki, turistlər 2019-cu ildə 4.3 milyard manat pul xərcləyiblər: “... Məsələ burasındadır ki, turistlərin azalması sürücülərdən nəqliyyat şirkətlərinə, hotellərdən fərdi ev sahiblərinə qədər hamını işsiz və gəlirsiz qoyur, işsizliyi əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Bununla yanaşı ölkənin tədiyə balansına olduqca mənfi təsir göstərir” deyə ekspert bildirir.

Ekspert hesab edir ki, Neft Fondunun hesabına bəlkə də büdcə öhdəliklərini icra etmək mümkün olar, amma tədiyə balansında bir neçə milyard dolların çatışmamasını və on minlərlə işsizin məşğulluğunu təmin etmək mümkün deyil.

İqtisadçı vurğulayır ki, hər il Rusiyadan müxtəlif yollarla daxil olan pul vəsaitləri də kəsilmək üzrədir, Rusiyadan illik minimum 1 milyard dollardan artıq vəsait daxil olurdu: “Beləliklə, turizmlə birgə itirilən vəsait böyük ehtimalla 5 milyard dollara bərabər olacaq. Belə çıxır ki, iqtisadiyyatı düşdüyü bataqlıqdan çıxarmaq şansları görünmür”,-  ekspert bildirib.

“Müsavat.com”da “Neft bazarında aşağı qiymət həyəcanı səngimir” sərlövhəli məqalədə müəllif  bu il martın 9-dan başlanan dünya “neft böhranı”nın Azərbaycana mümkün təsirlərini iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevlə müzakirə edir.

Müəllifin fikrincə, bu günlərdə Azərbaycan əhalisini narahat edən başlıca məsələ neftin dəyərdən düşməsi və 2014-2015-ci illərdəki böhranın təkrarlanması, manatın devalvasiyaya uğraması qorxusudur.

Müəllifə görə, elə bu qorxunun  nəticəsi olaraq əhali kütləvi şəkildə banklara axışıb əllərində olan manatı dollara dəyişməyə çalışırlar, neft bazarında isə vəziyyət gərgin olaraq qalır: “Azərbaycanın dünya bazarına çıxararaq satdığı “Azeri Light” markalı neftin bir barelinin qiyməti 36,04  dollar təşkil edib”.

Müəllifə görə, koronavirusun təsiri, neft hasilatın artırılmasına dair informasiyalar neft bazarında ucuzlaşmanı sürətləndirir.

İqtisadçı-ekspert R.Ağayev neft bazarındakı vəziyyətlə bağlı ümidverici amillərin olmadığı qənaətini bildirir. Onun fikrincə, koronavirusun yaratdığı qlobal iqtisadi böhran riski yüksək olmasa idi, neft bazarındakı bu müharibənin qısa müddətdə sabitləşəcəyi ilə bağlı nikbin danışmaq olardı: “Amma dünya iqtisadiyyatı qapandıqca əmtəə, turist və kapital axınları məhdudlaşdıqca, qlobal iqtisadiyyatın 2008-ci dən sonra daha təhlükəli ressesiyaya girməsi real görünür”.

Onun fikrincə, indiki halda hökumətin əsas addımı bankların dollar ehtiyacını tam qarşılamaq olmalıdır.

Ekspertə görə, bankdaxili konvertasiya və ya bankların imkanları daxilində fiziki və hüquqi şəxslərin depozitlərinin konvertasiyası üçün heç bir məhdudiyyət olmamalıdır, amma bunlara baxmayaraq, banklarda növbələr müşahidə edilir.