Media-icmal 14.10.19

Kitab mütaliəsinin azalması, nəzarət kassa aparatlarından istifadədən çəkinmələr, siyahıyaalma ətrafında müzakirələr və s. məsələlər bugünki (14 oktyabr 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Mütaliə azalır

"Azərbaycan" qəzeti "Mütaliə böyük mədəniyyətdir" sərlövhəli məqalədə son zamanlar mütaliəyə marağın azalmasını, bunun səbəblərini dəyərləndirir.

Müəllif mütaliəyə marağın azalmasının səbəbləri barədə Bakı Dövlət Universitetinin Elmi kitabxanasının direktoru Sara İbrahimova ilə söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, "bir zamanlar" mütaliəyə böyük maraq olub, "son zamanlar" isə bu maraq ciddi şəkildə azalıb və o "bir zaman"ın yerini yalnız təəssüf tutub.

S.İbrahimova deyir ki, son yarım əsr ərzində mütaliəyə marağın, sevginin yüksəlişini də, azaldığını da müşahidə edib, buna baxmayaraq, kitablarla ünsiyyətin heç zaman itməyəcəyinə əmindir: "Mütaliə insanın intellektini inkişaf etdirir, zehin açıqlığını, danışıq qabiliyyətini gücləndirir. Məntiqli düşüncə və fikirlərimizi sərbəst şəkildə ifadə edə, mühakimə yürüdə bilirik. Söz ehtiyatımızın çox olması, dünyanı daha yaxşı qavramaq üçün oxumalıyıq. Mütaliə böyük mədəniyyətdir".

Kitabxana rəhbəri deyir ki, valideynlər uşaqlarda mütaliəyə marağı körpəlikdən formalaşdırmalıdır, beləliklə onlarda mütaliəyə maraq oyanır.

S.İbrahimova deyir ki, sonrakı mərhələlərdə isə uşaq bağçaları, orta məktəblər bu marağı gücləndirməli, oxu mədəniyyətini formalaşdırmalıdır.

S.İbrahimovanın sözlərinə görə, cəmiyyətdə bu gün mütaliəyə marağın azalması hamıya məlumdur, hətta ali məktəb tələbələrinin kitablara münasibəti sahəsində belə vəziyyət qənaətbəxş deyil.

Bununla belə, kitabxana direktoru son illər mütaliəyə marağın yenidən yüksəlməyə başladığını deyir və hesab edir ki, kitabxanaçılar xidmət səviyyəsini yüksəltsələr oxucuları mütaliəyə daha da həvəsləndirə bilərlər.

S.İbrahimova deyir ki, texniki tərəqqi gündəlik həyatdakı bəzi çətinlikləri aradan qaldırıb, indi bir çox kitabı oxumaq üçün internet vasitəsilə elektron kitabxanalara da daxil olmaq kifayətdir.

Kitabxana direktoru elektron kitabların ənənəvi kitablarla ünsiyyətə təsir etməsi barədə də düşüncələrini ifadə edir: "Bəziləri deyir ki, internet, elektron kitabxanalar ənənəvi kitabları oxumağın qarşısını alır. Bu, bəhanədir. Öz təcrübəmizə əsaslanıb deyirəm. Oxucularımıza bəzən təklif edirik ki, oxumaq istədikləri kitabların elektron versiyası var, açıb kompüterdən götürə bilərlər. Amma onların bir çoxu ənənəvi oxuya üstünlük verir, kitab istəyir".

Direktor deyir ki, internet geniş imkanlar açır, əhatəli məlumatlar toplamaqda kömək edir, amma elektron kitabları oxuyanda gözlərimiz, beynimiz daha tez yorulur, odur ki, gənc oxucular oxumaq üçün ənənvi kitablar istəyirlər.

S.İbrahimova hesab edir ki, tələbələr təkcə imtahan verəcəkləri fənn kitablarını oxumamalıdır, həm də dünyagörüşlərini formalaşdırmalıdırlar.

Kitabxana direktorunun sözlərinə görə, tələbələr hazırda dedektiv əsərləri çox oxumağa üstünlük verirlər, amma kiril əlifbasını bilməmələri həmin hərflərlə yazılmış kitabları oxumağa imkan vermir.

Buna nə ehtiyac var idi?...

"Azpolitika.info"da isə "Heç kimin görmədiyi "siyahıyaalma" - Bu saxtakarlıq kimə lazım idi?" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt bu il oktyabrın 1-dən 10-dək davam etmiş ölkə üzrə siyahıyaalma tədbrinin gedişi barədə müəllifin düşüncələrinə yer verib.

"Hazırlıq prosesinə 43 min insan cəlb olunub, sorğu vərəqələri artıq hazırlanıb. "Əhalinin sayına uyğun vərəqələr hazırdır. 28 bənddən ibarət sorğuda 180 göstərici yer alıb. Əhalinin bu sorğulara tam, dolğun cavab verməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir...".

Müəllif vurğulayır ki, bu, Nazirlər Kabinetində Əhalinin Siyahıyaalınmasına Yardım üzrə Mərkəzi Komissiyanın sədri, Baş nazirin müavini Əli Həsənovun hələ 2018-ci ilin dekabr ayında Nazirlər Kabinetində keçirilən iclasda əhalinin siyahıyaalınması prosesinə hazrılıqla bağlı çıxışından sitatdır.

Müəllif vurğulayır ki, siyahıyaalma bitib və iddia edir ki, sayıcıları, sorğu vərəqələrini, demək olar ki, "gördüm" deyən olmayıb: "Kim gördü həmin sorğuları aparan 43 min insanı, 28 bəndlik sorğu vərəqəsini, 180 göstəricini və sair? Demək olar ki, əhalinin olduqca böyük qismi nə vərəqə gördü, nə də sorğu. Formal olaraq, haradasa guya məntəqələr yaradılaraq, əhalinin bu işə cəlb olunduğu görüntüsü yaradılsa da, reallıqda, demirik bütün ölkə əhalisini, heç olmasa onun böyük qismini əhatə edən sorğu keçirilmədi! Bunu insanların sosial şəbəkələrdəki paylaşımlarından da görmək olar".

Müəllif əlavə edir ki, siyahıyaalmanı həyata keçirən Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) rəhbərliyi də sosial şəbəkələrdə qurumun bu "işi" barədə dərc olunan fikirlərdən xəbərdardır.

Yazı müəllifi deyir ki, bəzi rəsmi qurumlar əhalinin siyahıyaalınmasının strateji əhəmiyyətli tədbir olduğunu iddia edirdilər.

Müəllif buna görə, "belə "yalan-palan"la müşaiyət olunan bir tədbirə, ən əsası isə, əhalinin boğazından kəsilərək, bu işə Dövlət Büdcəsindən 23.2 milyon manatın ayrılmasına nə ehtiyac vardı?", sualını ön plana çıxarır.

Müəllifə görə, bu ölkədə əhalinin ən mükəmməl qeydiyyat sistemi Daxili İşlər Nazirliyində aparılır, ayrı-ayrı xidmət və nazirliklər ölkəni tərk edənlərin və ölkəyə gələnlərin, pensiyaçıların, əlillərin, işləyənlərin, işsizlərin, tələbələrin, şagirdlərin və digər kateqoriyalara aid vətəndaşların, əhali qruplarının tərkibini qeydiyyata alır.

Məüllifə görə, heç bir syahıyaalma aparılmadan da, müvafiq qurumlarda mövcud olan real rəsmi göstəricilərdən istifadə etməklə, ümumi mənzərəni kifayət qədər dəqiq və aydın görmək olar.

Müəllif iddia edir ki, bir müddət sonra da əhalinin sayı və digər göstəricilərlə bağlı məlumatlar ortaya qoyulacaq, bəyan ediləcək ki, bu göstəricilər əhali arasında aparılan sorğulardan sonra üzə çıxıb: "Yalandır! Müşahidələr onu deməyə əsas verir ki, əslində, siayahıyaalma başlamadan artıq nəticələr hazır və məlum idi...", deyə müəllif siyahıyaalmanın real keçirilmədiyini bir daha iddia edir.

Kassa aparatlarından niyə az istifadə edilir...

"Modern.az"da isə "Rüşvətə meylli sahibkarları kassa aparatlarından çəkindirən səbəblər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif kassa apraratlarından istifadənin az olmasının səbəbləri barədə iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, hər gün vətəndaşlar mağazalardan nələrsə alır, ödənişin müqabilində kassa qəbzləri verilir, həm də əlavə edir ki, nağd hesablaşmaların rəsmiləşdirilməsi zamanı maraqların təmin olunub-olunmadığı bilinmir.

Müəllif deyir ki, bəzi xidmət göstərənlər hələ də yeni nəsil nəzarət kassa apratalarının istfadəsində maraqlı deyillər. Yazı müəllifi iddia edir ki, xidmət göstərənlər qanuni ödənişlərin təmin olunması, kassa aparatlarının quraşdırılması əvəzinə kimlərəsə rüvşət verməyi seçirlər.

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli modern.az-a açıqlamasında bunu çoxdankı və xroniki problem adlandırır.

Ekspertə görə, problemi həll etməyin ən yaxşı yolu maarifləndirmədən keçir. "Bəzən kassa aparatları ilə işləmək sahibkarlara daha çox sərf edir, nəinki hər hansı "şirinlik" və ya rüvşət vermək cəhdi. Ona görə də iş adamlarının bu sahədə bilgilənmələri lazımdır. Bəzilərinin ümumiyyətlə hansı növ vergi dərəcələri olduğundan belə xəbəri yoxdur. Bu sahədə kifayət qədər məlumatsızlıq və bilgisizlik də var və elə bu məlumatsızlıq və bilgisizlik də insanları qanundan kənara, rüşvətə sövq edir.

Ekspertin sözlərinə görə, bu baxımdan maarifləndirici addımların atılmasına ciddi ehtiyac vardır.

N.Cəfərli hesab edir ki, istər televiziyalarda, istərsə də mətbuatda iş adamlarını məlumatlandıra biləcək daha çox verilişlərin, izahedici xəbərlərin, diskussiayaların yayımlanması lazımdır.

"Əsasən də, kiçik iş adamları, xırda bizneslə məşğul olanlar anlayırlar ki, onların qanuni işləməsi daha sərfəlidir, nəinki qorxa-qorxa, rüşvət verərək işləməsi.

Yəni onlar bu məsələnin dərinliklərini bilsələr, qanuni formada işləməyə üstünlük verərlər. Sadəcə bilgi, məlumatlandırma çox aşağı səviyyədədir", N.Cəfərli belə bildirir.