Media-icmal 21.09.17

Ölkədə çayçılığın inkişafı, bankların müflis olmasının səbəbləri, məhkəmə sistemində durum bugünkü (21 sentybar, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzusudur.

Çayçılıq: idxaldan-ixraca

"Azərbaycan" qəzeti "Çayçılığın inkişafı bu sahədə ixracı artıracaq" sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=130297) məqalədə bu məhsulun ixrac məhsulu kimi inkişafından bəhs edir.

Müəllif öncə SSRİ dönəmində çaya tələbatın ödənilməsi, Azərbaycanın cənub bölgəsində çay istehsalının inkişafından danışır, sovet rejiminin dağılması ilə təsərrüfat sisteminin də dağıldığını bildirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda çay istehsalı ilə bağlı ən çox məhsul 1988-ci ildə 34,5 min ton olmaqla yığılıb, o zaman çay sahələri 13,2 min hektar olub.1990-cı ildə bu rəqəm 30,7 min tona, 1995-ci ildə isə 9,41 tona enib.

Müəllif xatırladır ki, bu il sentyabrın 3-də prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Lənkəranda keçirilən müşavirədə çəltik və sitrus meyvələrinin istehsalı ilə yanaşı çayçılığın da inkişafı geniş müzakirə edilib.

Müəllif burada dövlət başçısından sitat da gətirir: "Hələ ki min hektarda çay plantasiyaları əkilib, bu, əlbəttə ki, əvvəlki dövrlə müqayisədə çox aşağıdır.

Ancaq biz çay plantasiyalarını tədricən bərpa edəcəyik, əsas vəzifələrdən biri də məhz bundan ibarətdir ki, yeni çay plantasiyaları salınmalıdır. İri çayçılıq və tingçilik təsərrüfatları yaradılmalıdır. Əlbəttə ki, xüsusi texnika gətirilməlidir, indi bu texnika var, gətirilib".

Müəllif deyir ki, bu il Azərbaycan 12 min 600 ton çay idxal edib ki, buna 45 milyon dollar vəsait sərf olunub, 2016-cı ildə 1100 ton çay ixrac edərək ölkəyə 6 milyon 100 min dollar məbləğində valyuta daxil olub.

Müəllif vurğulayır ki, yalnız çay istehsalını artırmaqla bu sahədə durumu ölkənin xeyrinə dəyişmək olar.

Müəllif elə bu məqsədlə də yeni çayçılıq təsərrüfatlarının yaradıldığını, qabaqcıl texnologiyaların tətbiq olunduğunu deyir və əlavə edir ki, çayçılığın suvarma suyu ilə təminatının aşağı olması bu sahənin əsas problemlərindən biridir.

Müəllif deyir ki, bir çox təsərrüfatlar sahələri vaxtında suvara bilmədikləri üçün ziyan çəkir, bu isə məhsuldarlığın aşağı düşməsinə təsir göstərir.

Müəllif xatırladır ki, dövlət başçısı Lənkəranda keçirilən müşavirədə çayçılığın inkişafı üçün təsərrüfatların suvarma suyu ilə təmin edilməsi barədə göstəriş verib və bu problem də həllini tapdıqda daha keyfiyyətli Azərbaycan çayının ixracı artacaq.

Haram əməlin dağıtdığı banklar

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanda banklar əmanətçilərin pullarını mənimsəyir?" sərlövhəli məqalə (http://ru.echo.az/?p=62803) oxumaq olar.

Müəllif banklarda olan belə halları ekspert Əkrəm Həsənovla müzakirə edir.

"Azərbaycan banklarının çoxu oğurluq etmələri səbəbindən müflis olublar. Bu oğurluğu heç də həmişə bank sahibləri etməyiblər, bəzən bank idarəçiləri ediblər. Bunun əyani nümunəsi "Bank Standart"ın keçmiş başçısı Səlim Krimandır ki, Azərbaycan hüquq-mühafizə sistemi onu axtarır, sənədlərə əsasən bu şəxs külli miqdarda vəsait mənimsəyib". Ekspert Ə.Həsənov durumu qəzetə belə aydanlaşdırır.

Ekspert oğurluğun sxemini izah edərək deyir ki, menecmentlər kreditləri öz adamlarının adlarına götürür, daha sonra bu pullar banka qayıtmır, beləliklə bank sahibləri əmanətçilərin vəsaitlərini mənimsəmiş olurlar. Kreditlər də banka qayıtmayanda banklar iflasa uğrayırlar.

Ə.Həsənov deyir ki, bankın iflas olması isə bankın bütün mülkiyyətinin onun borcundan az hesablanması halıdır, çünki ümumi hesabladıqda bankın mülkiyyəti kreditlərdən, əmanətçilərin, digər şirkət və bankların pullarından ibarətdir.

Ə.Həsənov deyir ki, bu durum Azərbaycanda iki devalvasiya baş verənə kimi davam edib və piramida sxemi kimi işləyib, belə ki, bank idarəçiləri öz adamlarına kreditləri cüzi faizlə veriblər, sadə vətəndaşlara verdikləri yüksək faiz hesabına öz adamlarının kredit faizlərini bağlayıblar və bu sxem vətəndaşlar borclarını qaytara bildikləri müddətdə işləyib: "Amma manatın məzənnəsi kəskin düşdükdən sonra maliyyə durumunun pisləşməsilə çoxları gəlirdən məhrum olub, kreditləri ödəməyə vəsaitləri qalmayıb. Beləliklə, bankirlərin önündə iki variant qalıb: ya oğurladıqlarının bir hissəsini qaytarmaq, ya da dövlət tərəfindən bankın müflis elan olmasını gözləmək".

Ə.Həsənov deyir ki, Azərbaycanda bankların 80%-i subyektiv səbəbdən, yəni, öz vəzifəsindən sui-istifadə etməsinə görə iflasa uğrayıblar.

Ekspertə görə, ümumi halda neftin qiymətinin kəskin düşməsi və ya manatın məzənnəsinin enməsi bu qədər maliyyə institutunun iflasına səbəb ola bilməzdi, odur ki, burada iflasa əsas səbəb oğurlurqdur, əgər bunlar olmasa idi, ölkənin bank sistemi bu hala düşməzdi.

Ə.Həsənov deyir ki, banklar dövlətin onlara yardım edəcəklərinə ümidli idilər, bu olmadıqda müflis olmalarını elan etdilər.

Ekspert xatırladır ki, Cinayət Məcəlləsində "Məqsədli iflas haqqında" 211-ci maddə var ki, 4 ilə qədər azadlıqdan məhrum etməyi nəzərdə tutur, amma indiyə kimi bu maddə ilə bir nəfərin belə mühakimə olunmaması çox şeydən xəbər verir.

Ədalətli məhkəmə sistemi "arzusu"

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Yeni status nə verəcək" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir. (http://www.novoye-vremya.com/w105883/.../#.WcKzYYx-rIU_.

Müəllif Azərbaycan məhkəmə sistemində islahatların durumunu müzakirə edir və deyir ki, bu sistemdə islahatlar çox zəif, birtərəfli və sistemsizdir: "Əsas diqqət məhkəmə infrastrukturunun yenilənməsinə və hakimlərin sayının çoxaldılmasına verilir, məhkəmə icraatının keyfiyyətinin yüksəldilməsi ancaq sözdə yada düşür. Təcrübədə isə məhkəmə sistemi durğunluq dövrü yaşayır, hakim mantiyasında olan şəxslər tərəfindən ən az sayda ədalətli qərarlar qəbul edilir. Nəticədə daha çox vətəndaş ədaləti Avropa İnsan Haqları Məhkəməsində axtarmalı olur".

Müəlif Məhkəmə-Hüquq Şurasına (MHŞ) dövlət stasusu verildyini və bununla bağlı "Dövlət xidməti haqqında" qanuna dəyişikliklərin olunacağını vurğulayır, amma bununla məhkəmə sistemində nəsə dəyişəcəyinə ümid etmədiyini bildirir.

Müəllif məhkəmə sistemində korrupsiyaya qarşı mübarizənin də sistemli olmadığını deyir, korrupsiya və rüşvətə görə işdən çıxarılan hakimin yerinə növbəti belə hakim gəldiyini vurğulayır.

Müəllif isə deyir ki, məhkəmə orqanlarında korrupsiyanın dağıdılması məhkəmələrin tam müstəqillyindən keçir və bunun üçün məhkəmə icraatı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qaldırılmalıdır.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, bu yeni mərhələnin başlanması islahatların dərinləşməsindən keçir, bu məsələdə qərar qəbul edərkən hakimlərin müstəqil olmaları əsas məsələdir.

Bəzən hakimlərin "korrupsiyaya şərait yaratması"na görə MHŞ tərəfindən cəza aldıqlarını deyən müəllif Şuraya başqa bir amilə görə "siyasi sifarişin yerinə yetirilməsinə şərit yaratdığı" üçün formulunun tətbiq olunmasını da təklif edir.

Müəllif deyir ki, siyasi və ya ictimai məzmunlu vətəndaş cəmiyyəti institutlarının qeydiyyata alınmasında Ədliyyə Nazrilyinin süründürməçiliyindən məhkəmələrə müraciət edirlər, məhkəmələr isə bu iddialara ya baxmır, ya da qərar vermir.

Müəllifə görə, səbəb də budur ki, Ədliyyə Nazirliyi həm də Məhkəmə Hüquq Şurası kimi məhkəmələr üzrə nəzarəti həyata keçirir, odur ki, hakimlər ədalətsiz qərarlar qəbul etdiklərinə görə, cəzalandırılmayacaqlarına əmindirlər.

Ədliyyə sistemində dəyişikliklərə başlamaq üçün heç də beynəlxalq qurumların tövsiyələrini gözləməyə ehtiyac olmadığını deyən müəllif bildirir ki, müstəqil məhkəmə və məsuliyyətli ədliyyə orqanı ilk növbədə ölkə vətəndaşlarına lazımdır, çünki müstəqil məhkəmə sisteminin varlığı müasir, demokratik dövlətin, qurulması, siyasi sifariş kimi biabırçı faktların olmamasının əsasıdır.