Media-icmal 21.11.2016

Bu ilin aprelində baş vermiş hərbi əməliyyatların dəyərləndirilməsi,  dolların son vaxtlar sürətlə bahalaşması, bankların valyuta satmamasının doğurduğu problemlər bugünkü mediannın aparıcı mövzusudur...

Əgər sülh danışıqları nəticə verməsə...

“Azərbaycan” qəzetində dərc edilən  “Azərbaycan ordusunun aprel şücaəti böyük hərbi zəfərdir” sərlövhəli məqalədə  ordunun bu il aprelin əvvəlində apardığı hərbi  əməliyyatlar bir daha dəyərləndirilir.

Müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevin bu yaxınlarda Füzulu və Beyləqan rayonlarına səfərlərini və bu çərçivədə ön cəbhədə əsgər və zabitlərlə görüşünü xatırladır. Məqalədə prezidentin və Ali Baş Komandanın ön cəbhəyə gəlişi belə dəyərləndirilir: “Dövlət başçısı bu dəfə də öz liderlik, prinsipiallıq nümunəsini və mərdliyini bütün cəmiyyətə təqdim etdi.

Məqalədə ordunun aprel ayındakı əməliyyatları, onun uğurları barədə danışılır və bu əməliyyatları dövlət başçısı İlham Əliyevin qiymətləndirməsinə yer verilir: “Onu da qeyd etməliyəm ki, əks-hücum əməliyyatımız əlverişsiz mövqelərdən başlamışdır. Biz yüksəklikləri, təpələri azad etmişik və böyük bir qəhrəmanlıq göstərmişik. Aprel döyüşləri hərbi kitablara salınmalıdır”.    

Yazıda haqqında danışılan əməliyyatların erməni təxribatının nəticəsi və təmas xəttində mülki əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi kimi yer alır. Müəllif deyir ki, aprelin 5-də Azərbaycan tərəfin hərbi əməliyyatları dayandırması sülhpərvərlik nümayiş etdirməsinin göstəricisidir.

Müəllif hesab edir ki, aprel əməliyyatları bir çox reallıqları da üzə çıxarıb: “Ilk növbədə məlum oldu ki, Azərbaycan xalqının milli maraqlarını daim önə  çəkən, mürəkkəb geoosiyasi məkanda qətiyyətli və düzgün qərarlar qəbul etməyilə seçilən güclü siyasi lideri, rəhbəri var.

Məqaləyə görə, bu əməliyyatlarla Azərbaycan ordusu özünü dünyanın ən güclü ordularından biri olması kimi təsdiqləyib, digər tərəfdən, erməni ordusunun məğlubedilməzliyi haqda deyilənləri alt-üst edib.

Müəllif deyir ki, bütün bu olanlar göstərir ki, slüh danışıqları nəticə verməyəcəyi halda torpaqların hərb yolu ilə işğaldan azad olunması perspektivi Azərbaycana qələbə vəd edir.

Məqalədə vurğulanır ki, Ermənistan dövləti də qeyri-konstruktiv mövqeyindən əl çəkərək Azərbaycan torpaqlarını qeyd-şərtsiz boşaltmalıdır, bunu Azərbaycanın iqtisadi, siyasi və ən əsası hərbi gücü diqtə edir.

Dollar yüksəlir, hara qədər?

“Azadlıqinfo” saytında isə hazırda ölkə həyatının aktual mövzularından biri olan dolların bahalaşması “Bir ayda 7% bahalaşdı, ilin sonunda 1 manat 90 qəpik ola bilər” (http://www.azadliq.info/166309.html) sərlövhəli məqalədə müzakirə edilir.

Müəllif vurğulayır ki, bu il oktyabrın ortalarında 1 dollar 1.5969 səviyyəsinə enmişdi, noyabrda isə artıq 1,7091 həddinə yüksəlib: “Beləliklə, ötən bir ay ərzində dollar 0.1122 manat və ya 7% bahalaşıb, Artiq bir çoxları dolların belə sürətlə qalxmasından narahatlıq keçirir. Əgər Mərkəzi Bankın müdaxiləsi olmasa ilin sonuna bu rəqəm rəsmi olaraq 1.87-1.88 səviyyəsinə qalxa bilər, bu isə bankların valyutanı 1-90-dan satacaqları deməkdir”.

Müəllif xatırladır ki, 2015-ci ilin 21 dekabr devalvasiyasından sonra 1 dollar 1.55 manat həddində müəyyən edilmişdi, hətta may ayında 1.4900 səviyyəsinə kimi enmişdi.

Hazırda isə dolların bahalaşmasının sürət götürdüyü vurğulanır və müəllif bu faktı 3-cü “yumşaq devalvasiya”nın baş verməsi adlandırmağın da mümkünlüyünü vurğulayır. Müəllif bu məqamı da xüsusi olaraq vurğulayır ki, bu 2015-ci ilin dekabr devalvasiyasından sonra dolların manat qarşısında 10,3 % dəyər qazanması deməkdir.

Yazıda 2015-ci il fevralın 21-də baş verən ilk devalvasiyaya qədər, yəni dolların 0,78 manata bərabər olduğu vaxtdan indiyə qədərki dövr arasında müqayisə aparılır.  21 fevral 2015-ci il tarixindəki ilk devalvasiyadan əvvəlki məzənnə (0,78 manat) ilə müqayisədə isə manat dollar qarşısında 119% ucuzlaşıb.

Dollar satılmır, “qara bazar” canlanır

“Müsavat-com” saytı isə  “Banklar vətəndaşları necə aldadır – dolları alıb niyə satmırlar?” sərlövhəli məqalədə (http://musavat.com/news/iqtisadiyyat/banklar-vetendashlari-nece-aldadir-dollari-alib-niye-satmirlar_393826.html) dollar alqı-satqısındakı problemlər müzakirə edilir.

Müəllif deyir ki, bu problemin araşdırılmasına səbəb vətəndaşların,  xüsusilə də iş adamlarının banklardan yetərincə valyuta ala bilməmələridir.   

Suallara cavab almaq üçün paytaxtdakı valyutadəyişmə məntəqələrinə və banklara baş çəkdik, müşahidə apardıq.

Məqalədə vurğulanır ki, artıq paytaxtın mərkəzində əksər “exchange”lərin fəaliyyəti bərpa olunub, amma bunun valyuta bazarındakı problemlərin həllinə  faydası yoxdur, çünki fəaliyyətləri tam leqal deyil. Hətta məntəqələrin önündəki məzənnə lövhələrində alış-satış məzənnəsi belə yazılmayıb. 

Yazıda “Neftçilər” metro stansiyası ətrafında yerləşən valyutadəyişmə məntəqələrində dollara tələbatın yüksək olduğu deyilir: “Lakin dollar almağa gələnlər kor-peşman geri qayıdırdılar. Hətta hansı səbəbdən dollar satmadıqlarına görə valyutadəyişmə məntəqələrində çalışanlarla müştərilər arasında  mübahisələr də yaşanırdı”.

Müəllif deyir ki, valyutadəyişmə məntəqəsində də çalışan şəxslər bildirirlər ki, fəaliyyətə başlasalar da dolların satışını yox, yalnız alışını həyata keçirirlər.

Müəllifə görə, banklarda isə durum daha acınacaqlıdır. “Xalq bank,” “Ekspress” Bank kimi iri banklarda dollar satışı birmənalı olaraq dayandırılıb.

Müəllif hesab edir ki, bankların dollar alıb-satmaması əhalinin banklardan narazılığını daha da artırıb. Hətta tez-tez müştərilərlə bank işçiləri arasında yaşanan mübahisələr baş verir.           Müştərilər problemlə bağlı deyirlər ki, banklar həm hökuməti, həm də vətəndaşları aldadır: “Hansı banka gedirsən, tabloda alış-satış məzənnəsi göstərilib. İçəri daxil olan zaman isə  ”dollar satmırıq" deyirlər. Bu nə deməkdir? Vətəndaşları niyə ələ salırlar. Görünür, bank sahiblərinin öhdəsindən gələ bilmirlər. Onlara şərait yaradılır ki, dollar yığsınlar altlarına..."

  Məqalədə deyilir ki, bəzi banklarda valyuta məzənnələrini göstərən lövhə aktiv olsa da valyuta satılmır, bank əməkdaşları bildirdilər ki, satış olmasa belə, tablodakı məzənnənin olması zəruridir.

Yazıda xatırladılır ki, Azərbaycanda ən çox istifadə olunan xarici valyuta məhz dollardır. Həm idxal-ixrac əməliyyatları ilə məşğul olan iş adamları, həm xaricə getmək istəyən vətəndaşlar dollar almağa məcburdurlar.

Müəllif vurğulayır ki, bankların və “exchange”lərin dollar satmaqdan imtina etməsi isə avtomatik olaraq qara bazarı formalaşdırır.