Media-icmal 26.03.20

Koronavirus pandemiyasının yayılmasına və onun törətdiyi iqtisadi fəsadlara qarşı mübarizə, bu fəsadların aradan qaldırılması üçün irəli sürülən təkliflər və s. məsələlər medianın aparıcı mövzusu olaraq qalmaqda davam edir.

“Azərbaycan” qəzeti “Vüsal Qasımlı: Xüsusi karantin rejimi pandemiyanın sürətlə yayılmasının qarşısını alır” sərlövhəli məqalədə koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizədə Azərbaycanda tətbiq edilən xüsusi karantin rejiminin əhəmiyyətini dəyərləndirir.

İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlı hesab edir ki, ölkədə tətbiq olunan xüsusi karantin rejimi böyük əhəmiyyət daşıyır.

Onun fikrincə, sərt izolyasiya və gigiyenik tədbirlər görülməyəndə koronavirusa yoluxan bir şəxs orta hesabla 2-3 nəfəri yoluxdurur və bəzi ölkələrdə koronavirusun yayılmasının sürəti də bununla bağlıdır.

Mərkəz rəhbərinə görə, bu üsulun tətbiqi yoluxma səviyyəsinin 25-50 faiz aşağı salınması ilə xəstəliyin yayılmasını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. “Yoluxmanın 63 faizdən çox azalması isə pandemiyanın səngiməsinə səbəb ola bilər. Yoluxmanı azaltmaq üçün də sosial izolyasiya əsas şərtdir və Azərbaycanda xüsusi karantin rejiminə ciddi əməl edilməsi hər birimizin sosial məsuliyyətidir”.

V. Qasımlı Azərbaycanın da səhiyyə sisteminin bəlli bir "kritik gücü” olduğunu deyərək hazırda ölkədə əhalinin hər 10 min nəfərinə 33 həkim, 54 orta tibb işçisi və 45 çarpayı düşdüyünü diqqətə çatdırır.

Mərkəz rəhbəri deyir ki, xüsusi karantin rejimi vəziyyəti nəzarətdə saxlamağa imkan verir.

Onun sözlərinə görə, sosial izolyasiya, qlobal şoklar və aşağı neft qiymətləri şəraitində iqtisadi itkilər qaçılmazdır, amma indiki halda sosial izolyasiyadan doğan itkilər pandemiyanın səhiyyə sisteminin nəzarətindən çıxmasından yarana biləcək fəsadlarla müqayisədə dəfələrlə aşağıdır.

“Müsavat.com”  “Hansı sahələrdə çalışanların kredit borcları dondurula bilər?” sərlövhəli məqalədə bəhs edilən məsələ bank sahəsi üzrə ekspert Əkrəm Həsənovla müzakirəyə çıxaırlır.

Ə.Həəsnova görə, öncə hansı təbəqədən təbəqədən söhbət getdiyi müəyyən olunmalıdır. Onun fikirncə, hələ ki, ümumilikdə əhalinin kreditləri qaytarmasında bir problem görünmür, insanların hamısı işsiz qalmayıb, bir çox yerlərdə maaşlar verilir.

Bununla belə, ekspert hesab edir ki, problem yaranan sahələr, işsiz qala biləcək, maaı almayacaq  insanlar var: “Buna görə mən onun tərəfdarıyam ki, ilk növbədə biznes sahələrini ayırd edək. Buraya turizm sahəsi, mehmanxanalar, ictimai-iaşə obyektləri, kafe və restoranlar, ticarət mərkəzləri və sair daxildir”.

Ekspertin deməsinə görə, ilk növbədə bu sahələrin  dəqiq siyahısı müəyyən olunmalı, daha sonra çalışan şəxslərin kredit borcları, eyni zamanda sahibkarlara verilən biznes kreditləri ilə bağlı güzəştlər edilə bilər. 

Amma Ə.Həsənov hesab edir ki, bunu birmənalı şəkildə bankların hesabına etmək olmaz: “Bankların da özlərinin öhdəlikləri var, borcları var, əmanətlər üzrə faiz ödənişləri var. Dövlət özü yardım etməlidir. Mexanizm belə olmalıdır ki, dövlət adı çəkilən sahələrə kredit borcları ilə bağlı yardım edəcəyini açıqlamalıdır”.

Ekspertin təklifinə görə, dövlət müəyyən dövr ərzində bu kreditlərin dondurulmasından banka dəyən ziyanı qarşılamalıdır, dövlət yalnız faizləri ödəməlidir ki, banklar da öhdəliklərini yerinə yetirə bilsinlər.

“Bizmyolinfo.az”da isə “İqtisadçı: Dövlət ilk növbədə heç yerdə işə qeydə alınmayan təbəqəyə kömək etməlidir” sərlövhəli məqalədə müəllif koronavirus pandemiyasının insanların maddi vəziyyətinə mənfi təsiri barədə iqtisadşı Qaşqay İsmayılla söhbət edir.

İqtisadçı Qaşqay İsmayıl Bizimyol.info-ya deyib ki, dövlətin köməyinə ən çox ehtiyacı olan, amma rəsmi olaraq əksəriyyəti heç yerdə qeydə alınmayan təbəqə barədə daha çox düşünmək lazımdır.

 “İqtisadiyyatın dövlətin əlində cəmləşdirilməsinin vurduğu ziyanlar Azərbaycanda xüsusilə qabarıq görsənir. Əgər iqtisadiyyatda özəl sektorun payı böyük olsaydı, nəzərdə tutulan kompensasiyalar və stimullaşdırma proqramları biznesə yönəldilərdi, beləliklə də ixtisarların qarşısı alınardı, biznes dəstəklənərdi, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti qorunub saxlanardı”.

İqtisadçı taksi sürücülərinə, günəmuzd işləyən xadimələrə, fəhlələrə, ofisiantlara hansı qaydada kompensasiya və maddi köməklik ediləcəyi sualını gündəmə daşıyaraq deyir ki, dövlətin köməyinə ən çox ehtiyacı olan, amma rəsmi olaraq əksəriyyəti heç yerdə qeydə alınmayan təbəqə bu insanlardan ibarətdir .

Q.İsmayıl həm də bunu vurğulayır ki, qeydiyyatsız işləyən milyonlarla sadə əhaliyə düzgün formada kompensasiya vermək isə mümkün deyil.

“Oxu.az”  “Kredit borclarının aqibəti necə olacaq?” sərlövhəli məqalədə müəllif  bəhs edilən problemlə bağlı deputat, iqtisadçı Vüqar Bayramovla söhbətləşir.

Müəllif in deməsinə görə, koronavirusla bağlı dünyada yaranan vəziyyət investisiya maliyyə təşkilatları tərəfindən qlobal böhran elan edilib, eləcə də ticari əlaqələr zəiflədiyi üçün bir sıra ölkələrdə banklar vətəndaşlara güzəştlər tətbiq edir. 

V.Bayramov deyib ki, digər ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da kredit müqavilələrinin müddəti, onların ödənmə vaxtı ilə bağlı üçaylıq güzəştl olunması təklif edilir. 

Onun fikirncə, üçaylıq güzəştin tətbiqi imkan verəcək ki, özəl sektorda çalışan və koronavirusa qarşı mübarizədə məhdudlaşdırıcı tədbirlərin mənfi təsir etdiyi sektorlarda işləyən vətəndaşların kredit ödənişlərinin qrafikinə dəyişikliklər edilsin: “Yəni, üç ay müddətində kredit ödənişlərini edə bilməyən şəxslər bununla bağlı cərimə olunmasınlar. Xüsusən, özəl sektorda çalışan vətəndaşların ödəmə qabiliyyətində azalmalar var. Nəzərə alsaq ki, ölkəmizdə kommersiya bank sektorunda iki bank istisna olmaqla digərləri özəl banklardır, o zaman dövlət bu istiqamətdə birbaşa müdaxilə edə bilmir”. 

V.Bayramov həmçinin hesab edir ki, dövlət bu sahədə də banklara dəstək verilməlidir.