Media-icmal 28.10.19

İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, manatın tam “üzən məzənnə”yə keçə bilməməsinin səbəbləri, informatika fənninin qəbul imtahanlarına əlavə edilməsi barədə müzakirələr və s. məsələlər bugünkü medianın aparıcı mövzularındandır.

İqtisadiyyatın şaxələnmə sürəti

“Azərbaycan” qəzeti “İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi daha sürətlə davam etməlidir” sərlövhəli məqalədə ölkə iqtisadiyyatındakı çoxşaxəlilik proseslərini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan dövləti neft-qaz sektorundan əldə olunan gəlirləri qeyri-neft sektorunun inkişafına yönəltdi, bu il oktyabrın 15-də prezident İlham Əliyevin yanında keçirilən iqtisadi müşavirədə də şaxələndirmə tədbirlərinin müsbət nəticə verməsi bir daha qeyd olundu.

Yazı müəllifi vurğulayır ki iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi sahəsindəki uğurları dövlət başçısı özü də adı çəkilən müşavirədə təsdiqləyib: “Yenə də qeyri-neft sənayesi sahəsində yüksək göstəricilər mövcuddur. Beləliklə, qeyri-neft sənayemiz 15 faizdən çox artıb. Bu, onu göstərir ki, son illərdə aparılan islahatlar, xüsusilə qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı atılan addımlar öz bəhrəsini verir. Deyə bilərəm ki, qeyri-neft sənayemizin 15 faizdən çox artması dünya miqyasında rekord göstərici hesab oluna bilər”.

Məqalə müəllifi deyir ki, bu istiqamətdə aqrar sahənin inkişafı xüsusi önəm daşıyır, elə bundan da irəli gələrək dənli bitkilərin, pambıqçılıq, fındıqçılıq, çayçılıq, xurmaçılıq, üzümçülük, sitrus meyvəçiliyi və s. sahələrin inkişafına önəm verilir.  

Müəllif vurğulayır ki, bu ilin doqquz ayında kənd təsərrüfatında artım 7 faizdən çox olub, sentyabrın 1-nə kimi dənli bitkilərin yığımında 3 milyon 229 min ton məhsul əldə edilib ki, bu, ötən ilin eyni dövrülə müqayisədə 6,3% çoxdur.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, neft-qazdan əldə olunan gəlirlər nəqliyyat sektoruna da yönəldilib, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun istifadəyə verilməsi, “Şərq-Qərb”, “Şimal-Cənub” nəqliyyat dəhlizlərindəki proseslər həm ölkənin geosiyasi əhəmiyyətinin artması, həm də daha bir davamlı qazanc mənbəyinin əldə edilməsi deməkdir.

Müəllifə görə, bu istiqamətdə həm beynəlxalq miqyaslı işlərin görülməsi, həm ölkə daxilində min kilometrlərlə avtomobil yollarının çəkilməsi Azərbaycan iqtisadiyyatının şaxələndirilməsinə, nəticə etibarilə inkişafına xidmət edir.

Müəllif isə yazını bu il oktyabrın 15-də keçirilmiş müşavirədə prezidentdən sitat gətirməklə bitirir: “Sevindirici hal ondan ibarətdir ki, qeyri-neft sektorunda iqtisadi artım 3 faizdən çoxdur. Bu, onu göstərir ki, şaxələndirmə ilə bağlı tədbirlər öz nəticəsini verir. Hesab edirəm ki, buna nail olmaq üçün kifayət qədər imkanlar, potensial var. Sadəcə olaraq, biz bu potensialdan maksimum səmərə ilə istifadə etməliyik”.

Bu fənn qəbul imtahanına salınsın-təklif

“Modern.az”da isə “Ekspertdən təklif: “İnformatika fənni qəbul imtahanlarına əlavə olunmalıdır” sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif informatika fənninin qəbul imtahanlarına daxil ediməsi barədə təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran Əsədovla söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, yaşadığımız indiki cəmiyyətdə informasiya texnologiyaları gündəlik həyatın tərkib hissəsinə çevrilib, dövr informasiya dövrü kimi tanınır, bu texnologiyaların sürətli inkişafı ilə bağlı dünya yeniliklərlə üz-üzə qalır.

Müəllif əlavə edir ki, belə bir halda Azərbaycanın orta məktəblərində informatika fənninə qarşı laqeydlik hökm sürür, bu fənn lazımsız fənn kimi dərs cədvəlinin sonuna salınır, bu da şagirdlərin fənnə maraq göstərməməsinə şəbəb olur.

Ekspert K.Əsədov “modern.az” deyir ki, bu gün kiçik yaşda olan uşaqlar texnologiya mühitində böyüyür: “Texnoloji inkişaf dünya təhsil sistemində ciddi dəyişikliklərə gətirib çıxarır. Artıq taxta lövhələri elektron lövhələr, kitabları pdf-lər, qələmləri isə klaviatura əvəzləmək üzrədir”.

K.Əsədov əlavə edir ki, son illərdə Azərbaycanın təhsil sistemində də texnologiyadan geniş istifadə olunur və bunun təhsilə müsbət tərəfləri kifayət qədər çoxdur: “Çünki bu gün kiçik yaşda olan uşaqlar texnologiya mühitində böyüyür. Texnologiya onların sürətli inkişafına təsir göstərir.  Onlar ətraf aləmi daha yaxşı tanıyırlar”.

Ekspertə görə, belə mühitdə böyümüş uşaqlar məktəbə qədəm qoyandan sonra onlarla işləmək rahat olmur, odur ki, məktəblərdə texnologiyaya yanaşma dəyişməlidir, ilk növbədə texnologiyadan istifadə mədəniyyəti təbliğinə üstünlük verilməlidir. 

K.Əsədov deyir ki, ali məktəbə  qəbul prosesinə baxdıqda abituriyentlərin proseslərin avtomatlaşdırılması, İKT, IT, kompüter mühəndisliyi, informasiya təhlükəsizliyi kimi sahələrə kifayət qədər maraq göstərdiyi üzə çıxır.  

Ekspertə görə, bu fənnin orta məktəblərdə zəif tədrisi də qəbul imtahanlarına salınmamasından irəli gəlir, digər tərəfdən məktəblər tam şəkildə kompüterlə təmin edilməyib, adambaşına düşən kompüter sayı yetərli deyil.

“Qəbul imtahanlarına informatika fənni əlavə olunmalıdır. Düşünürəm ki,  I ixtisas qrupunda informatika fənninin qəbul planına salınması olduqca vacibdir. Diqqət etsəniz görəcəksiniz ki, I ixtisas qrupunda ən yüksək bal toplayan abituriyentlərin seçdiyi ixtisaslar birbaşa informatika ilə bağlıdır”.

Manat niyə “üzə bilmir”?-iddia

“Redaktor.az”da isə “Biz tənbəlikmi?- Manat indi üzsə, boğular...” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt Azərbaycan Mərkəzi Bankının sədri Elman Rüstəmovun bu günlərdə keçirdiyi tədbirdə manatın tam üzən məzənnəyə keçidinin mümkün olmaması ilə  bağlı fikirlərinə iqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərovun münasibətinə yer verib.

Ekspertin “redaktor.az”a açıqlamasına görə, tam üzən məzənnə siyasəti bazar iqtisadiyyatı sisteminin bütün qanunları işləyən, dövlətin iqtisadiyyatdan tamamilə əlini çəkdiyi yerdə mümkündür.

Ekspert deyir ki, Azərbaycanda dövlət kapitalizmi hökm sürür, belə halda heç nə əslində sərfəli deyil: “Ona görə ki, gəlir gətirən fəaliyyətlə əhalinin çox cüzi bir hissəsi məşğuldur, qalan böyük bir hissə isə maaşa və pensiyaya, yəni ki, “ələ baxır”. Odur ki, dövlət və hökumət məcburdur ki, əhalinin həmin hissəsini dolandırsın, başqa sözlə, “əllərinə nəsə versin””.

P.Heydərov deyir ki, belə vəziyyətin yaranmasna görə günah birinci elə əhalinin məhz o hissəsindədir: “O mənada ki, tənbəldirlər, aktiv deyillər, fəaliyyət göstərməyə həvəsli deyillər. Onlar passivdirlər, yerlərində oturub, sadəcə, pul gözləyirlər". 

Ekspertin deməsinə görə, belə bir vəziyyətdə hökumət manatın məzənnəsini qoruyub saxlamağa məcbur qalır: “Hökumət manatı bazarın taleyinə buraxmamağa məcbur qalır. Manat sərbəst dönərli valyutaya çevrilməyənə qədər sərbəst buraxıla bilməz. Belə ki, manatı ABŞ dollarına dəyişmək istəyən azdır və ümumiyyətlə, vətəndaşlar sırasında yoxdur desəm, daha düzgün olar. Çünki ölkə əhalisi bayaq qeyd etdiyim kimi iqtisadi fəal deyil. Digər tərəfdən ABŞ dollarını təklif edən də əslində mövcud deyil”.

Ekspert vurğulayır ki, dolların satıcısı rolunda faktiki olaraq yalnız Dövlət Neft Fondu çıxış edir ki, bu qurum da ancaq dövlət büdcəsi önündəki öhdəliklərini yerinə yetirməklə məşquldur.

Bu kontekstdən irəli gələrək ekspert vurğulayır ki, bu vəziyyətdə “üzən məzənnə” rejimi siyasətindən söhbət belə gedə bilməz.

P.Heydərov bu dediklərindən irəli gələrək iddia edir ki, bu halda Mərkəzi Banka çox da irad tutmaq lazım deyil və indiki şəraitdə atılan addımlar düzgündür.