Respublika Günü və Müstəqillik Günü bayramlarının adının dəyişdirilməsi ilə bağlı fərqli fikirlər

Bakl/07.10.21/Turan:  Parlamentin plenar iclasında Azərbaycanın iki dövlət bayramının – Respublika Günü və Müstəqillik Günü bayramlarının adını dəyişdirilməsi ilə bağlı layihəni müzakirə edəcək.

Layihə müəllifləri mayın 28-də qeyd olunan Respublika Günü bayramını Müstəqillik Günü, Müstəqillik Günü bayramlarını isə Müstəqilliyin Bərpası Günü elan etməyə təklif edirlər.

Bu təklif cəmiyyət tərəfindən birmənalı qarşılanmayıb. Bəziləri bu təklifin arxasında indiki hakimiyyətinin Azərbaycan Cümhuriyyətini quran şəxslərə qısqanclığın dayanmasını düşünür, bəziləri isə bunu hətta respublikadan imtinası cəhdi kimi dəyərləndirir.

Respublika Günü bayramının adını dəyişdirməyə ehtiyac varmı? Bu təklifin məqsədi nədir?

Milli Məclisin Hüquq Siyasəti və Dövlət Quruculuğu komitəsinin üzvü Fəzail Ağamalı Turana bildirib ki, bayramın adını dəyişdirilməsinin arxasında hər hansı pis niyyətin olması ilə bağlı fikirlər cəfəngiyyatdır. «28 may 1918-ci ildə Azərbaycan öz müstəqilliyinə qovuşmuş, müstəqil dövlət kimi fəaliyyətə başlamışdır. Həmin gün başlanan bu müstəqillik bolşeviklərin işğalı nəticəsində sona çatıb. 1991-ci ildə isə biz yenidən, bu dəfə əbədi olaraq müstəqilliyə qovuşmuşuq».

Deputat qeyd edib ki, Azərbaycan məhz 1991-ci ilin oktyabr ayında qəbul etmiş olduğu Dövlət Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı ilə özünü 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi etmişdir. «Bu məntiqlə yanaşsaq, bu müstəqillik olmasaydı hansı respublikadan söhbət gedə bilərdi? Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası da var idi. Ancaq o müstəqil deyildi».

Komitə üzvünün fikrincə, 28 May Gününü Müstəqillik Günü kimi qeyd etməyə daha məntiqli, tarixli və doğrudur. «1991-ci ildə Dövlət Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktının qəbulu əslində Müstəqilliyin Bərpası Günü kimi qeyd olunmalıdır. Yəni, həmin Aktda Azərbaycan Respublikası özünü 1918-1920-ci illərin müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyətinin varisi elan etmişdi. Müstəqillik 1918-ci ilin mayın 28-dən başlayır və həmin gün tarixə belə də düşməlidir».

Milli Şuranın sədri, tarixçi Cəmil Həsənli də bildirib ki, 1918-ci ilin May ayının 28-də Respublikanın (Cümhuriyyətin) elan edilməsi Azərbaycan xalqının böyük tarixi nailiyyəti idi. «Buna görə həmin gün millətimizin tarixinə Respublika Günü kimi daxil olmuşdu. İndi onun adını dəyişdirib Müstəqillik Günü qoymaq istəyirlər. Səbəbsiz deyil. Görünür hansısa niyyətləri var».

Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda 1990-cı ildən indiyə qədər mayın 28-i Respublika Günü kimi qeyd edilib. «İndi nə baş verib ki, «Respublika» ifadəsindən imtina edirlər? Respublikanın alternitivi monarxiyadır. Respublika sözünün mənası xalqa xidmət demikdər. Faktiki olaraq Əliyevlər özlərinə, öz ailələrinə xidmət edir, ölkənin sərvətlərin şəxsi varlanmaq subyektinə çevrir, ofşor krallığı yaradıblar. Xarici mülklərini belə kral ailəsinə satır, ölkədə ailə monarxiyası qurublar. Gənc şahzadənin artıq Londonda qiyməti yüz milyonlarla ölçülən 17 mülkü var, hakim ailənin millətdən oğurladığı pullar hesabına aldığı London mülkələrinin aşkarlanan dəyəri 700 milyon dollar ətrafındadır».

C.Həsənlinin sözlərinə görə, respublika quruluşu məhz belə oğurluqların qarşısını almaq üçündür. «Respublikada belə şey ola bilməz. Olsa da sabah kimsə onun geri qaytarılması fikrinin başından keçirə bilər. Belə şeylərin qarşısnı almaq üçün monarxiyaya gedən yolu təmizləmək lazımdır. Bu yolda ilk və böyük maneə respublikadır. Məhz bu ifadəni və onun atributlarını xalqın yaddaşından silmək istəyirlər».

Qurumun sədrinin fikrincə, milləti ailə monarxiyasına adaptasiya etmək istəyirlər. «Bir şəxsin prezidentliyinə qoyulan məhdudiyyətləri də addım-addım bu formada qaldırıb ömürlük bir şəxsin idarəçiliyə yol açdılar, bir ailənin əbədi idarəçiliyinə «hüquqi» zəmin yaratdılar. 28 May ölkəmizin taleyində və tarixində Respublika üsul idarəsinin doğuşu günüdür, Respublikanın ad günüdür, təvəllüd tarixidir. İndi ölkəni bu tarixdən məhrum etmək istəyirlər. Respublika ifadəsindən imtina monarxiyanın rəsmiləşdirilməsinə yol aça bilər. Bunu etmək olmaz, buna getmək yolverilməzdir».

Siyasi şərhçisi Şahin Cəfərli isə hesab edir ki, bu yanlış qərardır. O, AzadlıqRadiosuna bildirib ki, mayın 28-i Respublika Günü və Cümhuriyyət bayramı kimi adlandırılması daha doğru olardı. «Çünki həmin tarixdə məhz demokratik və dünyavi Azərbaycan dövlətinin qurulduğu elan olunub. Yəni, hansısa padşah, sülalə rejimi qurulmayıb, hansı ki, bunu da edə bilərdilər. Amma qurucu babalarımız məhz qərb tipli bir respublika qurmağa üstünlük verdilər».

Ekspert Respublika Günü bayramın adının dəyişdirilməsində xoş niyyət görmədiyini deyir. «Məlumdur ki, bizim indiki hökumətimiz 28 Maya və quruculara, xüsusən də Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə heç də xoş münasibət bəsləmir və bir az qısqanclıqla yanaşırlar. Düşünürəm ki, həmin dəyişiklik təklifi də məhz o qısqanclıqdan irəli gələn bir məsələdir. Demokratik Cümhuriyyətinin irsinə hörmət kimi bunu qiymətləndirə bilmərəm».—06D-