İdlibi təmizləmə işi kimə qaldı?

Prezident Erdoğanın Moskva səfərinin (23 yanvar) təfərrüatları gün keçdikcə daha aydın hala gəlir.Cənab Erdoğanın sözlərindən öyrənmişdik ki,Suriya probleminin həlli üçün prezident Putin, Ankara ilə Dəməşq arasında 1998-ci ilin oktyabrında imzalanan "Adana razılaşması"nı ünvan kimi göstərib.

Türkiyə dövlət başçısının da buna könülsüz olmadığını gördük və cənab Erdoğan iki ölkənin aşağı səviyyəli məmurları arasında görüşlər keçirildiyini də şəxsən özü açıqladı.Məclis sədri Binali Yıldırım keçən şənbə günü Rusiya ilə yaxın münasibətləri olan Vatan Partiyasının sədri Doğu Perinçeklə görüşərək Suriya məsələsiylə bağlı fikir mübadiləsi apardı.

"Adana razılaşması"nın "çözüm ünvanı" kimi göstərilməsindən sonra xarici işlər naziri Mevlut Cavuşoğlunun "İdlib məsələsini həll etmək üçün Rusiyanın Türkiyə ilə müştərək əməliyyat keçirmək istədiyi"nə dair açıqlaması oldu.Açıqlama daha sonra müxtəlif mənbələr tərəfindən təsdiqləndi.Yəni,iş yenidən dönüb-dolaşıb 17 senyabr 2018-ci ildə Soçidəki Putin-Erdoğan görüşündə Türkiyənin xahişi və öhdəlikləriylə müvəqqəti olaraq dondurulan "İdlib problemi"nin donunun açılmasına gəldi.

Rusiya təkidlə İdlibin terror qruplarından təmizlənməsini istəyir və bu dəfə Türkiyənin xahiş-minnətinə qulaq asmaq yerinə,bunu Türkiyədən birbaşa tələb edir.Əvvəl də yazdıq: İdlibdəki təxminən 60 min terrorçunun yarıdan çoxu çeçen mənşəli olub onların Suriya torpaqlarında qalmağa davam etməsi Rusiyanın Suriyadakı 3.5 illik fəaliyyətinin sıfırla nəticələnməsi deməkdir.

Rusiya üçün İdlibin tamamilə təmizlənməməsi, hər şeydən əvvəl,çoxu Rusiya Federasiyası vətəndaşı olan çeçen terrorçularına qarşı Moskvanın loyal yanaşması deməkdir.İdlib təmizlənmədən Suriyanın ərazi bütövlüyü təmin edilmiş sayıla bilməz.Digər tərəfdən, o terror qrupları Rusiyanın Suriyadakı iki hərbi-dəniz bazasına çox da uzaq sayılmayan məsafədə cəmləşdikləri kimi,ölkənin bir neçə əsas magistral yolunu da öz nəzarətlərində saxlayırlar.Ona görə İdlibdə əməliyat qaçınılmazdır və prezident Erdoğanın Moskvaya 1 günlük səfərindən sonra əməliyyat bir daha təxirə salınmayacağını görmək mümkündür.

Rusiya İdlibdə hərbi əməliyyatı Türkiyə ilə birlikdə həyata keçirmək istəyirmi? Yoxsa Ankaraya deyir ki,İdlibin təmizlənməsi üçün götürdüyünüz öhdəliyin vaxtı 4 ay qabaq başa çatıb, buyurun, indi özünüz təmizləyin? Bu variantların ikisi də ola bilər.

Moskvaya və Ankaraya hansı variantın sərf edəcəyindən asılı olmayaraq,vəziyyət Ankara üçün ürək sıxıcıdır.Çünki sentyabrın 17-də, ondan əvvəl Tehranda, ondan əvvəl Astanada- hərbi əməliyyatın Türkiyə sərhədinə doğru yeni bir qaçqınlar dalğası yaradacağını haqlı şəkildə gündəliyə gətirən Ankara, məhz bu arqument sayəsində möhləti uzada bilmişdi.

Gəlinən mərhələdə isə Türkiyə və Rusiyanın İdlibdə birgə hərbi əməliyyat keçirməsindən söhbət gedir.Bu halda Türkiyə sərhədinə doğru yeni bir qaçqın dalğası(500 min nəfərdən söhbət gedir) gəlməyəcəkmi? Türkiyən İdlibdə Rusiya ilə və ya təkbaşına hərbi əməliyyat keçirsə, buna paralel olaraq qaçqın dalğasının qabağını almaq üçün əvvəlcədən hansı tədbirləri görə bilər? Rusiya təkbaşına hərbi əməliyyat keçirsə, qaçqın dalğasının qabağını almaq üçün Türkiyə ilk bariyerləri öz nəzarətində saxladığı Afrin bölgəsində qurmağa müvəffəq olarmı?

Son 50 gündə planların tətbiqat mərkəzi gah Qərbdən Şərqə gah da əksinə dəyişir.Ankara bu planların hansını, harada həyata keçirməyə başlayıb hansında müvəffəq ola biləcək?